Radio Kraków
  • A
  • A
  • A
share

Decydujące starcie – bitwa warszawska 1920

Po zniszczeniu Polski zamierzali opanować Niemcy a potem całą Europę. Do obrony niepodległości przed agresją komunistyczną przystąpiło całe społeczeństwo. Decydującym momentem była bitwa pod Warszawą w sierpniu 1920 roku. Polacy zatrzymali marsz bolszewików na Zachód. O klęsce „imperium zła” z prof. Andrzejem Nowakiem rozmawia Jolanta Drużyńska.

Polscy żołnierze z ciężkim karabinem maszynowym na stanowisku bojowym podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920/NAC

 

„Nie te bitwy stają się z biegiem czasu najważniejsze, które pozostawiły  po sobie największe cmentarze lub najkrwawsze łuny pożarów, ale te, które wywarły największy wpływ na kształtowanie się dziejów — te, które są istotnie historycznymi… Zmartwychwstała Polska walcząc w latach 1918—21 o byt, istnienie i granice mieczem swym również zapisała kilka kart w grubej księdze historii świata. Na kartach tych znajdą się prawdopodobnie dwie nazwy bitew jako synonimy naszej wygranej lub przegranej, dwie bitwy, które najpopularniej charakteryzują bieg wydarzeń a nawet tendencje państwowe w stosunku do naszego ówczesnego przeciwnika, Rosji Sowieckiej. Te dwa synonimy to Kijów i Warszawa. Warszawa to symbol naszego zwycięstwa militarnego i politycznego na brzegach Wisły nad emanacją zbrojną czerwonej rewolucji, idącej nie tylko na podbicie Polski, ale na zapalenie pochodnią komunizmu całego świata” – pisał w 1937 roku generał Tadeusz Kutrzeba, uczestnik tamtych wydarzeń, także pisarz i historyk wojskowości.     [T.Kutrzeba : „Wyprawa kijowska 1920” , W-wa 1937 ]

 

Najgroźniejszym przeciwnikiem, toczącej się od 1918 roku wojny o wschodnie granice Rzeczpospolitej, była Rosja bolszewicka. 

Pierwsze zmagania wojenne z Armią Czerwoną to walki o Wilno w 1919 roku zakończone jego zajęciem przez Wojsko Polskie w kwietniu tego roku. Rozpoczęte kontrofensywą Armii Czerwonej walki jesienią 1919 roku toczyć się będą przez kolejny rok. Definitywnie zakończą je rokowania pokojowe, finalizowane w marcu 1921 roku w Rydze.

 

Najbardziej intensywne boje to rok 1920. W kwietniu 1920 roku Józef Piłsudski zawiera porozumienie z Symonem Petlurą, wspierając tym samym niepodległościowe dążenia Ukraińskiej Republiki Ludowej, która ma być ważnym polskim sprzymierzeńcem w walce z Rosją bolszewicką i nastawioną przeciwko RP Zachodnioukraińską Republiką Ludową. Wyprawa kijowska, mimo zajęcia miasta okazała się jednak „przegraną polską na dalekiej Ukrainie - jak pisał gen T. Kutrzeba. Przegrana wojskowa i przegrana polityczna. Wojskowa dlatego, że oddaliśmy przeciwnikowi zajętą przez nas część Ukrainy, i polityczna, gdyż polskie koncepcje urządzenia wschodu Europy według zamiarów Polski i Ukrainy Ludowej a wbrew Rosji Sowieckiej nie ostały się w próbie ogniowej wojny w roku 1920. 

 

- Dlaczego sprawa tzw. wyprawy kijowskiej, która była elementem szerszego plany przebudowy politycznej Europy Wschodniej nie powiodła się? O tym w programie RK i IPN "Posłuchaj historii " Jolanta Drużyńska rozmawiała z politologiem, znawcą "międzywojnia "dr Maciejem Zakrzewskim ( UPJPII/IPN w Krakowie).   http://www.radiokrakow.pl/audycje/posluchaj-historii/wyprawa-kijowska-1920-r/


W czerwcu wojska polskie i ukraińskie wycofują się z Kijowa. W kierunku Rzeczpospolitej rusza Armia Czerwona.

2 lipca Michaił Tuchaczewski dowódca Frontu Zachodniego wydaje rozkaz skierowany do żołnierzy: „…wojska czerwonego sztandaru i wojska gnijącego białego orla stoją w obliczu śmiertelnego starcia […] Przed ofensywą napełnijcie serca  gniewem i bezwzględnością[…] Utopcie zbrodniczy rząd Piłsudskiego w krwi rozgromionej  armii polskie j[…] Żołnierze rewolucji robotniczej – zwróćcie swe spojrzenia na zachód . Na zachodzie decydują się losy rewolucji światowej. Poprzez trupa białej Polski prowadzi droga do światowego pożaru. Na bagnetach zaniesiemy szczęście i pokój pracującej ludzkości…”     [A.Nowak „Klęska Imperium Zła. Rok 1920” Biały Kruk 2020 s.95]

 

Gdy Rzeczpospolita toczy zacięty bój z Armią Czerwoną europejskie mocarstwa w zamian za pokój z bolszewicką Rosją są gotowe przehandlować Polskę. Na toczącej się w lipcu konferencji w belgijskim mieście Spa, jak zwykle oschły wobec Polaków premier Wielkiej Brytanii Lloyd George, wymusza na premierze Grabskim, który zabiega o pomoc w rokowaniach z bolszewikami, akceptację granicy na Linii Curzona. W zamian za ustępstwa Grabski otrzymuje zapewnienia o skierowaniu do Warszawy misji wojskowo-dyplomatycznej Ententy i dostawy amunicji z Zachodu. Na czele brytyjskiej misji wojskowej latem 1920 roku w Warszawie stanął polityk, dyplomata lord Edgar Vincent d'Abernon, który kilkanaście lat później nazwie bitwę warszawską jedną z osiemnastu decydujących bitew w dziejach świata. 

 

- O pierwszej zdradzie Zachodu Jolanta Drużyńska rozmawiała ze znanym historykiem prof Andrzejem Nowakiem (UJ) autorem książki " Pierwsza zdrada Zachodu.1920 - zapomniany appeasement' http://www.radiokrakow.pl/audycje/kolo-kultury-dokument-historyczny-kultura-w-regionie/pierwsza-zdrada-zachodu/

 

Kulminacyjny moment walk polsko - bolszewickich w 1920 roku to starcie, nazywane bitwą warszawską, w dniach 13 - 15 sierpnia. Zacięte boje toczą się od Radzymina po Otwock i Karczew. Miejscowości raz po raz przechodzą w ręce to jednych to drugich wojsk.

 

Rok 1920/NAC

 

14 sierpnia gen. Tadeusz Rozwadowski szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w czasie bitwy warszawskiej wydaje dramatyczną odezwę do żołnierzy: „Albo rozbijemy dzicz bolszewicką i udaremnimy tym samym zamach sowiecki na niepodległość Ojczyzny i byt narodu, albo nowe jarzmo i ciężka niedola czeka nas wszystkich bez wyjątku. Pomni tradycji rycerskich polskich stanęli dziś wszyscy chłopi, robotnicy i cala inteligencja do walki tej na śmierć i życie”.       [A. Nowak op.cit s.120]

Obok żołnierzy Wojska Polskiego walczą ochotnicy i ochotniczki, uczniowie i harcerze. Ofiarnie biją się żołnierze Frontu Północnego w rejonie Radzymina i Ossowa, dowodzeni przez gen. Józefa Hallera. 

15 sierpnia najcięższe boje toczy 5.Armia gen. Władysława Sikorskiego, sukcesy odnoszą m.in. kawalerzyści gen. Aleksandra Karnickiego.

 

Kawaleria czasów wojny polsko - bolszewickiej 1920 /NAC

 

W tym czasie stacjonujący w Siedlcach sztab 16 Armii gen. Nikołaja Sołłohuba bezpośrednio nacierającej na Warszawę wydaje przedwcześnie odezwę informującą, iż Armia Czerwona wkroczyła do Warszawy wypierając z niej białą armię Piłsudskiego. Na uroczyste wkroczenie do polskiej stolicy czeka już w Wyszkowie zaplanowany dla sowieckiej Polski rząd TKRP (Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski) z Marchlewskim, Dzierżyńskim i Konem na czele.

 

Jeńcy radzieccy w przemarszu przez Radzymin. 15 sierpnia 1920 /NAC

 

„Bolszewicki sen o trupie białej Polski zaczął się rozwiewać 16 sierpnia” pisze w wydanej przez Biały Kruk publikacji „Klęska Imperium Zła. Rok 1920” prof. Andrzej Nowak.

„Kluczową rolę odegrał manewr Wojska Polskiego oskrzydlający Armię Czerwoną, opracowany przy udziale szefa Sztabu Genralnego Wojska Polskiego Tadeusza Rozwadowskiego, a przeprowadzony przez Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, wyprowadzony znad Wieprza przy jednoczesnym związaniu głównych sił bolszewickich na przedpolach Warszawy ”   [ https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_Warszawska]

 

Naczelnik Państwa Józef Piłsudski odznacza żołnierzy na polu bitwy. 1920 rok /NAC

 

Bitwa warszawska to pierwsze z serii polskich zwycięstw, w ciągu kolejnych dni, tygodni przyjdą następne, które ostatecznie przypieczętują polską wiktorię w tej wojnie.

W walce Polacy nie byli sami. Ramię w ramię walczyli wtedy z nimi sojusznicze formacje Symona Petlury, białoruskie batki Stanisława Bulak Bałachowicza, kozackie i rosyjskie oddziały Rosyjskiej Armii Ludowej Borysa Sawinkowa, amerykańscy lotnicy, którzy „chcieli spłacić dług zaciągnięty kiedyś przez Stany Zjednoczone u Kościuszki i Pułaskiego” a ówczesny premier Węgier Pal Teleki „wydal w lipcu 1920 roku polecenie, aby wszystkie zapasy i bieżącą produkcję z największej węgierskiej fabryki amunicji skierować do naszego kraju”.   [A. Nowak op. cit  s. 145]

Wojna polsko- bolszewicka to także bohaterowie z Płocka, Radzymina, Ossowa, Włocławka, Komarowa, Zamościa, Zadwórza, Lwowa, spod Kijowa i Lidy.

 

- O 318 poległych żołnierzach, ich dowódcy krakowskim Leonidasie kpt. B. Zajączkowskim i znaczeniu bitwy opowiadał w Kole kultury krakowski historyk Stanisław Maria Jankowski. Program prowadziła Jolanta Drużyńska http://www.radiokrakow.pl/audycje/kolo-kultury-dokument-historyczny-kultura-w-regionie/polskie-termopile-bitwa-pod-zadworzem-1920/

 

„Polskie zwycięstwo nad bolszewikami w 1920 roku – podkreśla prof. Andrzej Nowak, ocaliło szanse niepodległego rozwoju Europy środkowo- wschodniej, pozwoliło wielu krajom przez prawie dwadzieścia lat budować i utrwalać niepodległość, wzmacniać swoją narodową tożsamość i kulturalny dorobek. I z innego punktu mogły je odbudowywać, kiedy runie sowieckie imperium. A czy runęłoby w ogóle, gdyby objęło już w 1920 roku większość Europy?”

 

 

opr. J. Drużyńska

 

 

 

 

 

Autor:
Jolanta Drużyńska

Wyślij opinię na temat artykułu

Najnowsze

  • 20:46

    Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU

  • 18:19

    Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF

  • 15:39

    #PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I

  • 13:55

    RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…

  • 12:33

    W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ

  • 11:03

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM

  • 10:11

    #RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF

  • 09:44

    Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1

  • 09:21

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm

  • 08:54

    Piękna pogoda przyciągnęła w weekend turystów w Tatry. Ratownicy mieli ręce pełne roboty https://t.co/FkW6kCjZeH

  • 08:13

    RT @j_banka: Porannym gościem @RadioKrakow będzie dzisiaj małopolski wojewoda @Lukasz_Kmita @Malopolski_UW . Zapraszam o 8.16. https://t.co…

  • 07:56

    RT @BartMaziarz: Planowana przy @Grupa_Azoty spalarnia śmieci nie ma jeszcze decyzji środowiskowej, ale @GKadzielawski w rozmowie z @RadioK…

  • 07:27

    Synoptyk IMGW: początek tygodnia pochmurny i z deszczem https://t.co/txUCfQB0px

  • 18:05

    73 zakażenia koronawirusem; bez przypadków śmiertelnych osób z COVID-19 https://t.co/6G6r9bRt7B

  • 16:37

    Podhale: sezon pasterski uroczyście zainaugurowany; owce poświęcone https://t.co/blorc5sabb

  • 16:13

    RT @magdalenazbylu1: Zyngierki z Maruszyny i Mali Wiyrchowianie z Bukowiny Tatrzańskiej zgarniają pierwszą nagrodę na Festiwalu Złote Kierp…

  • 15:12

    Z kolei w miejscowości Kąclowa w woj. nowosądeckim na drodze wojewódzkiej 981 doszło do kolizji 3 aut. Tu na szcz… https://t.co/xyILn3RcVd

  • 15:11

    Uwaga na drogach. W miejscowości Grodzisko w gminie Skała doszło doz zderzenia motocykla i samochodu osobowego. Jed… https://t.co/p0hXuo1BNl

  • 13:13

    Nowy Sącz: trwa akcja Pola Nadziei [ZDJĘCIA] https://t.co/mSxvmJM8Su

  • 11:43

    Cracovia Maraton wystartował po raz dwudziesty https://t.co/RRWB0mnjbz

Kontakt

Sekretariat Zarządu

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Dodaj pliki

Wyślij opinię