Osiemdziesiąt lat temu w krakowskim Podgórzu funkcjonował obóz pracy i koncentracyjny Plaszow, który był częścią niemieckiej polityki Zagłady. Przeszło przez niego ok. 35 tys. więźniów, przede wszystkim Żydów, ale także Polaków i Romów, z czego ok. 6 tysięcy straciło w nim życie. W 1945 roku Niemcy, ewakuując obóz, praktycznie zrównali go z ziemią i skutecznie zatarli ślady zbrodni, jaka się tam dokonała. Na terenie miejsca pamięci pozostały jednak trzy masowe groby i dwa cmentarze żydowskie. Dziś obszar miejsca pamięci jest objęty ochroną konserwatora zabytków i ma status cmentarza wojennego.
Zaraz po wojnie miasto Kraków i władze państwowe, osoby indywidualne i stowarzyszenia podejmowały działania, aby wiedza i pamięć o tym miejscu przetrwały. Przez wiele lat ich głównym symbolem był postawiony na miejscu straceń Pomnik Ofiar Faszyzmu. Od 2016 roku w proces upamiętnienia włączały się krakowskie instytucje, w tym przede wszystkim Muzeum Krakowa, a w styczniu 2021 roku zostało powołane Muzeum KL Plaszow.
Zadaniem Muzeum KL Plaszow jest stanie na straży pamięci o ofiarach byłego obozu, szeroka edukacja na temat ich losów i ochrona obszaru miejsca pamięci. Cały teren poobozowy i pozostające na nim historyczne relikty są pomostem łączącym wydarzenia z przeszłości i pamięć o nich z teraźniejszością i refleksją na temat współczesności. Edukacji i poznaniu przeszłości tego miejsca służyć będą także dwa budynki muzealne: Szary Dom i Memoriał. Całość będzie w przyszłości stanowić spójną opowieść o historii byłego obozu.
Muzeum KL Plaszow nie ustaje w wysiłkach przybliżających historię miejsca pamięci osobom, które je odwiedzają – robi to, organizując zajęcia edukacyjne, wykłady i oprowadzania. Obecnie, po zakończeniu pierwszego etapu inwestycji, przekazuje zwiedzającym wystawę plenerową „KL Plaszow. Miejsce po, miejsce bez”, prezentowaną na terenie poobozowym. Ekspozycja składa się z 15 tablic, których treść łączący przekaz historyczny ze słowami Świadków. Uzupełnia ją 41 punktów terenowych, informujących o lokalizacji obiektów istotnych dla historii obozu. W terenie znajdują się także trzy okna archeologiczne. Wystawa „KL Plaszow. Miejsce po, miejsce bez” jest przekazem o historii KL Plaszow, dostępnym każdemu, kto zdecyduje się odwiedzić teren poobozowy.
Teren miejsca pamięci poddany został także dodatkowym zabiegom uczytelniającym: przy pomocy betonowych znaczników określone zostały granice dwóch cmentarzy żydowskich; plac apelowy otoczony został żwirową opaską, a dwa ciągi schodów terenowych ułatwiają dostęp do bardziej stromo położonych części upamiętnienia.
Uroczystości otwarcia będzie towarzyszył półroczny cykl wydarzeń przybliżających uczestnikom historie osób, których losy na zawsze powiązane zostały z KL Plaszow.
Program uroczystości: https://plaszow.org/wydarzenia/otwarcie-muzeum-kl-plaszow-harmonogram