Manifest, herstoria i zatarte ślady. Ewa Mańkowska odkrywa losy zapomnianych kobiet

Gościnią czwartkowego wydania Przed hejnałem była Ewa Mańkowska, autorka książki "Hanna i Dorota", która odkrywa losy zapomnianych kobiet, artystek i patriotek żydowskiego pochodzenia. To nie tylko opowieść o przyjaźni dwóch kobiet – Hanny Rudzkiej-Cybisowej i Doroty Seydenman, ale także hołd oddany polskim Żydom i Żydówkom, artystom, intelektualistkom, a przede wszystkim kobietom, które tworzyły kulturę, budowały społeczeństwo i były integralną częścią polskości.

Fragment okładki książki "Hanna i Dorota"

Kobiety silne, niezależne, zapomniane

Jest to manifest bardzo szczery. Po pierwsze, przypominający, że w Polsce żyli Polacy żydowskiego pochodzenia, którzy Polskę budowali, którzy byli stuprocentowymi Polakami i patriotami – mówi Ewa Mańkowska.

Książka jest również formą oporu wobec sprowadzania żydowskich biografii wyłącznie do Holokaustu. - "To słowo, myślę, że już dzisiaj się też zużyło". W centrum narracji stoją niezwykłe kobiety: etnografki, malarki, adwokatki. Dorota Berlinerblau, później Seydenman, była jedną z nich. Malarka, mecenaska, podróżniczka.

W latach dwudziestych sama przemierzała swoim citroenem Europę, po to, by oglądać wystawy, odwiedzać przyjaciół, malować pejzaże nad morzem we Francji czy we Włoszech.

Obok niej – Hanna Rudzka-Cybisowa, malarka, kapistka, współtwórczyni polskiej nowoczesności w sztuce. Ich przyjaźń opisywana jest jako przyjaźń na śmierć i życie. I to dosłownie. Podczas II wojny światowej Dorota, choć miała aryjskie papiery na nazwisko Wanda Trzaskowska, została zdradzona i aresztowana.

Wygląd jej nie zdradzał. Była blondynką, oczy najpewniej miała niebieskie albo zielone, mówiła świetnie po francusku, po niemiecku.

Po doniesieniu trafiła do więzienia w Nowym Sączu, mimo dokumentów, wyglądu, ostrożności. W dramatycznej próbie ratowania Doroty Hanna wyruszyła do Nowego Sącza. Bezskutecznie. Nowy Sącz był już wtedy całkowicie sterroryzowany przez Heinricha Hammana, nazistę, który obsesyjnie nienawidził Żydów, ale też polskiej inteligencji.

(cała rozmowa do posłuchania)

Ewa Mańkowska i Sylwia Paszkowska/fot. Agata Ciechanowska

Odkrywanie zapomnianego śladu

Historia Doroty nie kończy się w więzieniu. Autorka podąża jej śladem do Rdziostowa – wioski położonej na wzgórzach nad Nowym Sączem. Tam właśnie mogła zginąć Dorota.

W Rdziostowie znajduje się oficjalnie miejsce pamięci narodowej. Gdy tam przyjechałam, nie znalazłam żadnego upamiętnienia ludzi, którzy zostali zamordowani, a byli pochodzenia żydowskiego.

To doświadczenie, zetknięcie z pustką i milczeniem, sprawiło, że autorka zdecydowała się zakończyć książkę rozdziałem zatytułowanym "Anatomia niepamięci".

Ewa Mańkowska pisała książkę długo i powoli, bez presji, z myślą, że być może nikt poza małym gronem jej nie przeczyta. A jednak to właśnie cierpliwość i osobiste zaangażowanie przyniosły nieoczekiwane odkrycia.

Dowiedziałam się, że Ritterówna pisała pamiętnik, ale nie było go w muzeum. Udało mi się otrzymać numer telefonu do siostrzenicy, która powiedziała mi, że po pierwsze jest bardzo chora i jedzie na operację, a po drugie przeglądała te pamiętniki i tam nie ma mowy o Dorocie. Pomyślałam sobie, że jednak chciałabym je zobaczyć, nie tylko ze względu na Dorotę, ale by poczuć atmosferę Nowego Sącza, ponieważ opisywałam też moje wędrówki i okazało się, że siostrzenica Maryny mieszka w Krakowie. Pamiętam, że był wielki upał, ale wsiadłam na rower i w ciągu paru chwil byłam w Bronowicach, gdzie pani Ewa czekała na mnie już z otwartym pamiętnikiem i sama wzruszona czytała mi ten fragment. Zamieściłam go w książce.

"Hanna i Dorota" to książka, która przywraca pamięć, prostuje krzywdzące uproszczenia i nazywa po imieniu zaniechania polskiej pamięci zbiorowej. To także opowieść o lojalności, sztuce i odwadze.

Okładka książki "Hanna i Dorota"

Autor:

Sylwia Paszkowska

Komentarze (0)

Brak komentarzy

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Manifest, herstoria i zatarte ślady. Ewa Mańkowska odkrywa losy zapomnianych kobiet

Kobiety silne, niezależne, zapomniane

Odkrywanie zapomnianego śladu

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Tym razem się uda? Wznowiono prace na skrzyżowaniu Centralnej i Nowohuckiej w Krakowie

Aktualności komunikacyjne 11.08.25

Głowa w górę, oczy w niebo. We wtorek czeka nas maksimum Perseidów

Czym jest lęk – i dlaczego nie zawsze trzeba z nim walczyć?

To zabolało. Cracovia straciła pięć bramek!

Mniam, mniam! Borzęcin poszedł na grzyby, a potem zorganizował święto

W autobusie nie kupisz już biletu za gotówkę? Zdecydują o tym krakowscy radni

Urodzaj bramek! Biała Gwiazda zdobywa cenne punkty w meczu z Pogonią

Tour de Pologne - McNulty zwycięzcą wyścigu, Majka ósmy

MALAJSKI ŚWIAT

Jest apel do prezydenta Krakowa o wywieszenia ukraińskiej flagi na budynku magistratu

Dorota Mytych w Muzeum MOCAK

Byli kurierami, oznaczali szlaki, budowali schroniska. Tatrzańscy przewodnicy obchodzą okrągły jubileusz

Manifest, herstoria i zatarte ślady. Ewa Mańkowska odkrywa losy zapomnianych kobiet

Kobiety silne, niezależne, zapomniane

Odkrywanie zapomnianego śladu

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Tym razem się uda? Wznowiono prace na skrzyżowaniu Centralnej i Nowohuckiej w Krakowie

Aktualności komunikacyjne 11.08.25

Głowa w górę, oczy w niebo. We wtorek czeka nas maksimum Perseidów

Czym jest lęk – i dlaczego nie zawsze trzeba z nim walczyć?

To zabolało. Cracovia straciła pięć bramek!

Mniam, mniam! Borzęcin poszedł na grzyby, a potem zorganizował święto

W autobusie nie kupisz już biletu za gotówkę? Zdecydują o tym krakowscy radni

Urodzaj bramek! Biała Gwiazda zdobywa cenne punkty w meczu z Pogonią

Tour de Pologne - McNulty zwycięzcą wyścigu, Majka ósmy

MALAJSKI ŚWIAT

Jest apel do prezydenta Krakowa o wywieszenia ukraińskiej flagi na budynku magistratu

Dorota Mytych w Muzeum MOCAK

Byli kurierami, oznaczali szlaki, budowali schroniska. Tatrzańscy przewodnicy obchodzą okrągły jubileusz

Kontakt

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Wyślij opinię