Fot. PAP/Radek Pietruszka
Deklarację podpisali przedstawiciele organów regulujących rynek medialny w państwach Europy Środkowo-Wschodniej oraz krajach bałtyckich: Litewskiej Komisji ds. Radia i Telewizji; Krajowej Rady ds. Mediów Elektronicznych - Łotwa; Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (KRRiT) - Polska; Krajowej Rady ds. Audiowizualnych -Rumunia oraz Krajowej Rady Ukrainy ds. Telewizji i Radiofonii.
„Nie jesteśmy bezradni. Istnieją przepisy prawa ustanowione w naszych krajach, które pozwalają walczyć z dezinformacją, tylko trzeba z nich korzystać” – podkreślił Maciej Świrski, prezes Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
Dodał, że w przypadku Polski Rosja za pomocą profesjonalnie prowadzonych działań dezinformacyjnych realizuje trzy cele: podzielenie polskiego społeczeństwa na dwa zwalczające się plemiona, wzbudzanie niechęci Polaków do własnego kraju, tak by poddali się rosyjskiej dominacji oraz dążenie do osłabienia Polski poprzez jej alienację w NATO.
Olha Herasymiuk, przewodnicząca Krajowej Rady Telewizji i Radiofonii Ukrainy wskazała, że ukraińskie doświadczenie związane z rosyjską agresją rzutuje na rozumienie, czym jest kremlowska propaganda.
„Każdego dnia walczymy nie tylko z dezinformacją, ale z realnym wrogiem na polu walki. Liczymy na to, że deklaracja to początek profesjonalnej współpracy w dziedzinie obrony przed dezinformacją” – zaznaczyła Olha Herasymiuk.
Przedstawiciele organów regulacyjnych podkreślali również, że podpisanie deklaracji pozwoli uzyskać pewność, że wolność słowa i swoboda wygłaszania opinii – elementarne wartości zachodniej cywilizacji, będą chronić społeczeństwa i demokracje – a nie im zagrażać.
Państwa – Sygnatariusze zobowiązały się w deklaracji do:
• ochrony suwerenności i dobrego imienia państw oraz nienaruszalności ich granic;
• ochrony wolności słowa, wspierania odpowiedzialności za informowanie społeczeństwa, ochrony dziennikarzy i ładu medialnego zgodnie z jurysdykcją terytorialną i europejskimi ramami prawnymi;
• zabezpieczenia prawa obywateli do rzetelnej i wiarygodnej informacji jako integralnej części swobody wypowiedzi; ochrony niezależności organów regulacyjnych ds. mediów;
• edukowania obywateli w zakresie dezinformacji i propagandy poprzez wspieranie włączenia umiejętności korzystania z mediów jako obowiązkowej tematyki w szkołach
• oraz do przestrzegania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1808 z dnia 14 listopada 2018 r. o audiowizualnych usługach medialnych.
Sygnatariusze deklarują wzajemne wsparcie dla działań w zakresie analizowania i powstrzymywania rozprzestrzeniania się wielowymiarowej dezinformacji na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym. Nadrzędnym celem jest przy tym wzmocnienie zdolności do przeciwdziałania dezinformacji i wojnie informacyjnej nie tylko w Europie Środkowo-Wschodniej i krajach bałtyckich.
„Nasze wspólne działania muszą być korzystne dla całej Europy, przynosząc bezpośrednie efekty we wspieraniu rzetelnych informacji, ochronie dziennikarzy i wolności słowa, bez wykorzystywania ich w złej wierze do podważania naszych demokracji” – napisano w tekście Deklaracji.
Dzieląc się najlepszymi praktykami i koordynując wysiłki, możemy opracować kompleksową strategię radzenia sobie z wyzwaniem dezinformacji – powiedział przewodniczący KRRiT Maciej Świrski przed środową konferencją "Anti-Disinformation Warsaw Summit" na Zamku Królewskim w Warszawie.
W wystąpieniu poprzedzającym środową konferencję "Anti-Disinformation Warsaw Summit", organizowaną przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji na Zamku Królewskim w Warszawie, przewodniczący Rady Maciej Świrski podkreślił, że "dezinformacja w Europie Środkowo-Wschodniej to problem, którego nie można ignorować", a obecnie państwa te "są szczególnie narażone na dezinformację kreowaną przez Rosję".
"W moim przekonaniu rosyjskie środki aktywnie wykorzystywane przeciwko Polsce i waszym krajom mają na celu podkopanie fundamentów państwowości po to, by nasze kraje stały się łatwym łupem dla rosyjskiego imperializmu. Jak wiemy – podobne jakościowo działania miały miejsce przed agresją Rosji na Ukrainę w 2022 r. Doświadczenie i obserwacja uczą, że Putin zapowiada, co będzie robił" – powiedział, zwracając się do regulatorów audiowizualnych z Europy Środkowo-Wschodniej i krajów bałtyckich.
Jak wyjaśnił, środki aktywne to "celowe i skoordynowane wysiłki mające na celu destabilizację społeczeństw i państw, przeciw którym są skierowane, przy pomocy nowych technologii oraz mediów społecznościowych".
"Rosja ma długą tradycję stosowania +środków aktywnych+, sięgającą czasów zimnej wojny. Wraz z rozwojem technologii taktyki te stały się jeszcze bardziej wyrafinowane i skuteczne. Wielu uciekinierów z sowieckiego KGB, takich jak Golitsyn, Besmienov czy generał rumuńskiego wywiadu Ion Pacepa, dostarczyło informacji na temat szerokiego stosowania +aktywnych środków+ przez Rosję – wówczas Związek Sowiecki. Jak wiemy z doświadczenia naszych narodów w czasach reżimu komunistycznego, Związek Sowiecki stosował te taktyki nie tylko w celu podważenia zachodnich rządów i systemów politycznych, ale także w celu zwalczania wartości społecznych i norm kulturowych. Nic się nie zmieniło od tamtych czasów" – stwierdził Świrski.
Dodał, że "jedną z kluczowych taktyk jest manipulacja i rozpowszechnianie dezinformacji za pośrednictwem platform mediów społecznościowych".
"Rosyjscy agenci i ich pomocnicy tworzą fałszywe konta w sieci, aby rozpowszechniać wprowadzające w błąd informacje z zamiarem siania zamieszania i nieufności wśród opinii publicznej. Tu przykład: w czasach jeszcze przed pandemią COVID-19 takim działaniem było rozpowszechnianie fałszywych przekazów o szkodliwości szczepienia dzieci, ponieważ szczepionki rzekomo powodują autyzm. W tej operacji wykorzystano szalbierczy artykuł opublikowany w szanowanym piśmie +The Lancet+, w którym opisano odkrycie tej rzekomej szkodliwości – jak się później okazało – na podstawie sfałszowanych badań. Następnie, za pomocą +pętli dezinformacyjnej+ sprawa przedostała się do mediów społecznościowych i powstał cały ruch antyszczepionkowy" – wspomniał szef KRRiT.
Świrski zwrócił uwagę, że "dezinformacja pojawia się nie tylko w Internecie i w mediach społecznościowych, ale także w mediach profesjonalnych, w radiu, telewizji i prasie".
"Niektóre redakcje bezkrytycznie publikują informacje, które zostały wytworzone przez rosyjskie służby lub powiązane z Rosją ośrodki dezinformacyjne. Operacje inspiracyjne ze strony Rosji nie są rzadkością. Dlaczego na przykład w polskich mediach tuż przed agresją rosyjską na Ukrainę pojawiły się fałszywe przekazy o fatalnej jakości produkowanego w Polsce karabinka +Grot+? Informacja ta była oczywiście fałszywa i wydaje się, że mieliśmy tu do czynienia z inspiracją. Karabinki +Grot+ doskonale sprawdzają się w rękach ukraińskich żołnierzy. To zjawisko pokazuje potrzebę wprowadzenia silnych środków regulacyjnych w celu zwalczania dezinformacji" – zaznaczył.
Zdaniem przewodniczącego KRRiT, aby "skutecznie zwalczać rosnące zagrożenie dezinformacją w regionie Europy Środkowo-Wschodniej", potrzebna jest współpraca "organów regulacyjnych sektora audiowizualnego w naszych krajach".
"Współpracując, dzieląc się zasobami i wiedzą fachową, organy regulacyjne mogą wzmocnić swoją zdolność do identyfikowania i przeciwdziałania kampaniom dezinformacyjnym. Dzięki współpracy, przejrzystości i wdrożeniu silnych środków regulacyjnych możemy zbudować bardziej odporny region Europy Środkowo-Wschodniej, który zjednoczy się przeciwko dezinformacji i jej szkodliwym skutkom. Dzieląc się najlepszymi praktykami i koordynując wysiłki, możemy opracować kompleksową strategię radzenia sobie z wyzwaniem dezinformacji. Do tego potrzebna jest nasza wspólna deklaracja, którą redagowaliśmy przed przystąpieniem do obrad. Deklaracja ta posłuży jako ramy dla naszych wspólnych wysiłków, określając wspólne wartości i zasady" – wyjaśnił.
Według Świrskiego należy też "inwestować w programy i inicjatywy związane z umiejętnością korzystania z mediów".
"Edukując naszych obywateli na temat technik i taktyk stosowanych w kampaniach dezinformacyjnych, możemy umożliwić im krytyczną ocenę przekazów, które konsumują, i podejmowanie świadomych decyzji w oparciu o wiarygodne źródła. Ponadto kluczowe znaczenie ma wspieranie partnerstwa z organizacjami medialnymi, społeczeństwem obywatelskim i firmami technologicznymi w celu opracowania skutecznych strategii przeciwdziałania dezinformacji. Niezbędna jest też współpraca z korporacjami medialnymi, z rynkiem, który regulujemy, tak, aby przypadki powielania rosyjskiej dezinformacji nie powtarzały się" – ocenił.
Przewodniczący KRRiT zaproponował – przy współpracy PAP – "wykorzystanie polskiego serwisu Fake Hunter jako platformy wymiany informacji na temat kampanii dezinformacyjnych i obalania fałszywych narracji".
"O szczegółach będziemy dyskutować jutro. Serwis ten może być skastomizowany do potrzeb każdego kraju. Powinniśmy stworzyć krajowe punkty kontaktowe, umożliwiające szybkie otrzymywanie i przekazywanie informacji na temat szerzących się kampanii dezinformacyjnych i dostarczanie niezbędnej wiedzy platformie, którą będziemy wykorzystywać do prostowania fałszywych przekazów. Dzięki temu będziemy mogli szybko wspólnie występować przeciwko orkiestrowanym przez Kreml i jego popleczników działaniom niszczącym nasze wspólnoty, zaufanie do rządów i sojuszników, niszczące dobre imię naszych narodów" – wskazał.
Świrski podsumował, że "aby osiągnąć odporność na rosyjską dezinformację, musimy podjąć kilka kluczowych kroków". Wymienił wśród nich wzmocnienie umiejętności korzystania z mediów i krytycznego myślenia, wzmocnienie współpracy transgranicznej, poprawę ram regulacyjnych, promowanie etycznego dziennikarstwa i skuteczne informowanie o działaniach opinii publicznej.
"Proponuję powołanie wspólnego dla naszego przedsięwzięcia newslettera informacyjnego, który raz w miesiącu wysyłałby informacje o działaniach przeciwstawiających się rosyjskiej dezinformacji lub też o rozpoznanych przez nasze kraje dezinformacjach rosyjskich. Biuletyn byłby rozpowszechniany do kluczowych redakcji i dziennikarzy na świecie zainteresowanych tematem poprzez Polską Agencję Prasową do pozostałych agencji w regionie oraz do pozostałych mediów w Europie i na całym świecie" – wyjaśnił.
