ZAGADKA REGIONALNA (11.02)
- A
- A
- A
"Pejzaże regionalne" Audycja z dn. 11.02. 2024 r.
Wieś w gminie ŻYRAKÓW w powiecie dębickim.
W latach 1975 -1998 należała do województwa tarnowskiego.
Obecnie w województwie podkarpackim.
Powstała w XIII w. W 1419 r. jej właścicielem został ZAWISZA CZARNY - bohater spod Grunwaldu.
W ciągu wieków miała wielu właścicieli.
Po powstaniu styczniowym weszła w posiadanie hrabiowskiego rodu ŁUBIEŃSKICH.
Po II wojnie światowej ich majątek rozparcelowano, a pałac popadł w ruinę.
![(fot. Tomasz Mleczek/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3624205/a30cb9ee73bd290048189f5228b808f9zasowtomaszmleczek.jpg)
W tej miejscowości 23.03. 1857 r. urodził się TEODOR MARIAN TALOWSKI, wybitny architekt przełomu XIX i XX w zwany "galicyjskim Gaudim".
Jego ojciec pracował jako sekretarz i księgowy w majątku szkółkarskim Łubieńskich.
![T.Talowski (fot. Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3624207/f36cdd0ee340fc004d21cf915d04f1catalowskiteodor.jpg)
Proszę podać nazwę tej wsi.
ADRES INTERNETOWY: [email protected]
do godz. 7.30 dnia 11.02.2024 r.
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3624211/fc23669e4c93a76073d3aeb91f81bd10lebdowiczowakicarz-1.jpg)
UPOMINKI:
książka Marii Lebdowiczowej "SKARBY W KICARZY. Legendy i opowieści na motywach piwniczańskich gadek"
tomiki poezji:
MIROSŁAW DZIEŃ „Ptaki, ptaszki"
KRZYSZTOF BUDZIANOWSKI "Choć nasze łodzie przeciekają…"
MACIEJ MAZUREK "Żywioły"
album "KRAKÓW NIEODKRYTY"
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3624252/18f876e90cb1c7ca47dc6b46ec5b0c27aaakrakownieodkryty.jpg)
![(fot. Andrzej Otrębski/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625537/fe9cd8bd8e407332c5b7048049bf3cc1dabrowatarnowskasynagoga-3.jpg)
Dyrektor Dąbrowskiego Domu Kultury PAWEŁ CHOJNOWSKI jest także przewodnikiem w Ośrodku Spotkania Kultur (w dawnej synagodze) w DĄBROWIE TARNOWSKIEJ.
Tym razem opowiada o malowidle, które znajduje się w centralnym punkcie sklepienia synagogi.
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625539/90fe40954f5b38e4fa37ee3cc52cbb25dabrowatarnowskalewiatanokladka-3.jpg)
To legendarny potwór morski, wspominany w kilku miejscach w Starym Testamencie.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625541/e0374b9d05b93ec0452ba3cef966be1echojnowski-2.jpg)
![Flisacy w Szczawnicy ( lipiec 1939 r.) - fot. Zygmunt Szczotkowski/Wikipedia](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625637/b23a5985c878e1779d4a4ecc8b520453flisacy39zygmuntszczotkowski.jpg)
Flisaków dziś kojarzymy z atrakcją turystyczną, z Pienińskim Przełomem Dunajca, ale dawniej było to zajęcie związane z rzecznym spławem towarów.
Drewno spławiano także Popradem, o czym wzmianki można odnaleźć nawet w szesnastowiecznych źródłach - podkreśla WANDA ŁOMNICKA – DULAK, poetka i regionalistka.
![(fot. Leszek Zegzda)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625587/62a0cc4cf160ec4719203a71bb2785bfdulak-wanda-2.jpg)
Dziś o flisie Popradem przypomina w swych programach, założony w 1965 r. Zespół Regionalny "DOLINA POPRADU" z Piwnicznej -Zdroju.
Prezentuje na scenie zrekonstruowaną tratwę, dzieło członka Zespołu ANDRZEJA TOMASIAKA i jego brata JANA.
![A.Tomasiak (fot. Izabela Kulig)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625592/fd8fd52d880d28eda43d9c7c9d9c9cc2piwnicznatomasiakandrzej-fot.-iza-kulig-1.jpg)
Jak powstawała taka tratwa i jak przystosowano ją do potrzeb transportu autokarem na występy?
Posłuchaj!
![(fot. A.Tomasiak)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625590/d73de27c4eb46967d9da5041ee4c46e6piwnicznatratwaatomasiak.jpg)
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625638/f6bd74cf2506c1fd2bf0d32d5ceef595jaworznoslownikbiograficznytytul-3.jpg)
Historyk i regionalistka MARIA LEŚ - RUNICKA jest redaktorką prowadzącą JAWORZNICKIEGO SŁOWNIKA BIOGRAFICZNEGO.
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625640/6b5ef2077efee651b0bf1afdf957af2dabstorskifranciszek2dobry.jpg)
Omawia, zamieszczony w tej publikacji biogram FRANCISZKA ABSTORSKIEGO (1887 – 1944).
Był nadleśniczym rewiru w BYCZYNIE (dziś dzielnica Jaworzna), w czasie II wojny światowej członkiem ruchu oporu.
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625644/7e25cd4c8c9be93461bacd8b1ecc110aabstorskifranciszek1.jpg)
Aresztowany wraz z rodziną przez Niemców w 1943 r. zginął rok później, w październiku, w obozie koncentracyjnym Bergen – Belsen.
![Pomnik na miejscu masowych grobów na terenie KL Bergen-Belsen (fot. J.Tajchert)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625645/96c0268c92cdf9e636c5e8f50a3a2485bergenbelsen.jpg)
Dla upamiętnienia tej rodziny jedna z ulic Jaworzna, w dzielnicy Byczyna nieopodal dawnej leśniczówki, nosi nazwę ABSTRORSKICH.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625647/ee057b7fe74d7b89eb588d06b84ece9clesrunicka23-1.jpg)
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625655/46d911bbbb8896a584e3d8d84481b771sypienksiazkagornictwo.png)
Historyk i regionalista olkuski JACEK SYPIEŃ jest autorem książki
"TOŻSAMOŚĆ GÓRNICZA ZIEMI OLKUSKO – BOLESŁAWSKIEJ".
Wyjaśnia czym różni się jego ujęcie tematu, w stosunku do innych podobnych opracowań.
Dowiemy się, między innymi, co oznaczał znak dzwonka umieszczany na mapie górniczej i dlaczego braci górniczej zalecano konsumpcję masła.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625658/341b779b4949355d5a13d5c37ff9d9cdsypiendrepcio-1.jpg)
![(fot. Henryk Bielamowicz/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625664/7b963f9a54c2328c874dbc8001f04762krynicahenrykbielamowicz.jpg)
W czasach I wojny światowej w KRYNICY ZDROJU działał szpital rezerwowy dla żołnierzy - rekonwalescentów.
By umilić im czas, panie z wyższych sfer organizowały dla nich kursy czytania i pisania oraz kursy malarstwa i rysunku.
Wtedy to ofiarnością wyróżniła się malarka i publicystka BRONISŁAWA RYCHTER - JANOWSKA (1868 – 1953).
![Stanisław Janowski, Portret siostry artysty, akwarela, ok. 1895 fot: Piotr.Gry (ze zbiorów własnych) Wikipedia](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625666/61687a0e7cd45a53588ca02288acec4crychterjanowskabronislawa.jpg)
Od 1916 r, władze Krynicy poszerzyły kursową ofertę o inne grupy społeczne i specjalnie powołana spółka zajęła się organizacją kursów; zabawkarskiego, kroju i szycia, wyplatania koszyków (zajęcia odbywały się w TYLICZU) oraz wytwarzania pamiątek związanych z uzdrowiskiem.
Podobnie było w sąsiedniej MUSZYNIE, gdzie kursy koronki klockowej prowadziła AGNIESZKA WALCZAK z Zakopanego.
![Szkoła koronek klockowych pierwsza poł. XX w. ( fot. z archiwum Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625668/643ef5ecf860c28c5195f3b497ff5468muszynakurs.jpg)
W zbiorach Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego zachowało się zdjęcie muszyńskich kursantek.
Wraz z rozwojem uzdrowiska w Muszynie od 1937 r. odbywały się kursy gospodyń pensjonatów.
![Zeszyt zajęć z kursu gospodyń w pensjonatach w 1937r. ( fot. z archiwum Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625670/6c89bc9152eedf8334b8838c7cc28d76muszyna-kurs.jpg)
Czego uczono na takich kursach? - wyjaśnia historyk BARBARA RUCKA z Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625673/d0972d00977a17c684a49a1f116fbbb4rucka-basia-muszyna.jpg)
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625676/08c9daf4f79881b96dce5867163e699bkosynierzywojskopolskiekosciuszkiwaleryradzikowski.jpeg)
Kosynierzy!
Ta formacja pojawiła się w Polsce po raz pierwszy w czasie insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r.
Pomysł na formowanie tego rodzaju jednostek przypisuje się TADEUSZOWI KOŚCIUSZCE (1746 – 1817).
Ale bitwy kosynierzy toczyli też później.
W czasie powstania listopadowego, powstania wielkopolskiego, a przede wszystkim podczas powstania styczniowego w latach 1863 -1864 - zauważa HENRYK POMYKALSKI - regionalista z Proszowic.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625677/11006b244962926c863419dea0b8ff26pomykalski.jpg)
![Łęki na mapie Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego - mapa Abrahama Orteliusa z 1603. (fot.Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625688/4344db920c9b00887e510631cd199db4leki-mapa.jpg)
ŁĘKI - to jedna z najmniejszych miejscowości gminy KĘTY w powiecie oświęcimskim.
W 1564 r. Łęki wraz z księstwami oświęcimskim i zatorskim znalazły się w granicach Korony Królestwa Polskiego.
![(fot. Karol Bayer/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625687/45d4a2b605aefd4b37cf4021c819e0f9wrotnowskiantoni.jpg)
W II połowie XIX w. dobra łęckie zakupił prawnik i publicysta ANTONI WROTNOWSKI (1823 - 1900), który choć krótko gospodarował w Łękach zapisał się złotymi zgłoskami w historii wsi.
W Łękach odwiedził go między innymi HENRYK SIENKIEWICZ.
Co sprowadziło go do Łęk? - wyjaśnia ŁUKASZ GIERUSZCZAK, dyrektor Muzeum w KĘTACH.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3625686/4d2d295a925d0a69ff697e24f9a6f250gieruszczak23.jpg)
Najnowsze
-
21:50
Sprzątanie po tarnowsku, czyli gruntowne czyszczenie miasta przed urzędniczą wizytacją.
-
20:35
Pierwszy punkt Puszczy ...i Górnika
-
19:24
Geolog: Kiedyś rozbijaliśmy termometr i udawaliśmy, że jesteśmy zdrowi. Dziś w końcu mówi się o zanieszyszczonym terenie kombinatu
-
19:08
Kamala Harris prowadzi kampanię wojowniczo, będą padały zarzuty
-
18:47
Gorąca atmosfera w Bochni. "Władza zafundowała sobie kryzys wizerunkowy"
-
17:12
AWF chce mieć centrum wspinaczkowe na światowym poziomie. Plan jest, brakuje pieniędzy
-
16:32
Krakowski magistrat będzie poprawiał uchwałę krajobrazową. Część przepisów zostanie zaostrzona
-
15:56
W Olimpijskiej Reprezentacji Polski w Paryżu przeważają kobiety
-
15:50
Uszkodzony gazociąg na zakopiance w Myślenicach! Straż pożarna ewakuuje część mieszkańców
-
15:37
Gdzie jesteś sasanko? Zarząd Zieleni Miejskiej będzie walczyć z gatunkami inwazyjnymi
-
15:17
Krakowskie pogotowie ds. dzikich zwierząt ma nowy pomysł na walkę z plagą dzików w mieście
-
20:46
Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU
-
18:19
Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF
-
15:39
#PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I
-
13:55
RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…
-
12:33
W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ
-
11:03
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM
-
10:11
#RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF
-
09:44
Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1
-
09:21
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm