Radio Kraków
  • A
  • A
  • A
share

Prawnicy czasu „Solidarności”

Od bezpłatnej pomocy prawnej dla powstających organizacji związkowych, przez obronę osób prześladowanych za przekonania polityczne po przygotowanie kompleksowego programu naprawy państwa. O roli, jaką odegrali prawnicy w "Solidarności" i stanie wojennym w programie RK i IPN „Posłuchaj historii” mówili : dr Monika Komaniecka - Łyp z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie oraz Kazimierz Barczyk prawnik, sędzia Trybunału Stanu , samorządowiec , m in. założyciel Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych NSZZ „Solidarność”. Program prowadziła Jolanta Drużyńska.

Manifestacja „Solidarności” z okazji 3 Maja, w czasie której zatrzymano S.Handzlika, E.Nowaka i Cz.Talagę w 1985 r. O bezprawne zatrzymanie wystąpił ich obrońca mec. A.Buczkowski.Zdjęcie operacyjne SB. Fot. AIPN

 

W okresie „Solidarności” demokratyczne przemiany objęły środowisko prawnicze, składające się z korporacji zawodowych: adwokatury, sędziów i prokuratorów. Ruch związkowy pojawił się również w sądach i prokuraturze, czyli instytucjach uznawanych za jeden z filarów władzy oraz narzędzie represji.

Na początku września 1980 r. krakowska adwokatura powołała Komisję Problemową, która miała udzielać bezpłatnej pomocy prawnej dla powstających organizacji związkowych. W siedzibie MKZ przy ul. Karmelickiej 16 powstał Społeczny Punkt Konsultacyjny, którzy utworzyli adwokaci: Jerzy Parzyński, Stefan Płażek i Andrzej Rozmarynowicz udzielający porad prawnych i zapewniający obsługę prawną MKZ. Pierwszoplanową postacią krakowskiej palestry, która organizowała środowisko był mecenas Andrzej Rozmarynowicz, żołnierz AK, doradca prawny kard. Karola Wojtyły i Kurii Metropolitalnej w Krakowie oraz obrońca w procesach politycznych m.in. w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa, zabicia Bogdana Włosika.

W październiku 1980 r. w Sądzie Wojewódzkim w Krakowie powstał Komitet Założycielski, a następnie Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” pracowników wymiaru sprawiedliwości. 1 grudnia 1980 r. jako pierwsza w Polsce została zorganizowana organizacja związkowa „Solidarności” w Prokuraturze Wojewódzkiej w Krakowie. Przewodniczącym Komisji Zakładowej został prok. Krzysztof Bachmiński z Prokuratury Rejonowej Kraków-Śródmieście, wiceprzewodniczącą – prok. Maria Sękowa.

Niezwykłą inicjatywą środowiska prawniczego były działania w zakresie reformy prawa. W dniach 17 – 18 stycznia 1981 r. w Sądzie Wojewódzkim w Krakowie zostało zorganizowane I Ogólnopolskie Forum Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości. Uczestniczyło w nim przeszło 250 przedstawicieli głównie środowiska sędziowskiego z 65 sądów, pracowników nauki prawa z 6 uniwersytetów oraz prokuratorów, adwokatów, radców prawnych z całego kraju. Wówczas powstało Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych NSZZ „Solidarność” założone i kierowane przez sędziego Kazimierza Barczyka, który został jego prezesem. Organizacja ta działała w Krakowie, a jej zaplecze stanowiło środowisko prawnicze Krakowa. Efekty prac Centrum przedstawiono podczas II Forum Prawników w dniach 13 – 14 czerwca 1981 w Auli UJ. Powołano wówczas Społeczną Radę Legislacyjną Centrum złożoną z 21 teoretyków prawa i 21 praktyków dla kompleksowej oceny stanu prawa i konieczności jego zmian. Centrum opracowało około 20 projektów aktów prawnych. Wprowadzenie stanu wojennego zaprzepaściło te osiągnięcia. Dopiero 4 marca 1989 r. w dobie III Rzeczypospolitej, Społeczna Rada Legislacyjna reaktywowała swoją działalność w Collegium Novum UJ.

 

Widok pomieszczenia, w którym 10 czerwca 1983 r. Aleksander Herzog nadawał audycję Radia Solidarność Małopolska. Postępowanie przeciwko Aleksandrowi Herzogowi i członkom grupy poligraficznej m.in. Jolancie Antas, Annie Pulchny, Wojciechowi Gajewiczowi, Marii Indyk (obrońcy: Stanisław Kosiński, Maciej Sojka, Andrzej Rozmarynowicz, Andrzej Buczkowski) zostało umorzone na podstawie ustawy o amnestii z 21 lipca 1983 r. Zdjęcie operacyjne SB. Fot. AIPN

 

Po wprowadzeniu stanu wojennego krakowskie środowisko prawnicze z ogromnym zaangażowaniem przystąpiło do obrony osób prześladowanych za przekonania polityczne. Była to pomoc prawna w Arcybiskupim Komitecie Pomocy Więzionym i Internowanym powołanym 19 lutego 1982 r. przez metropolitę krakowskiego kard. Franciszka Macharskiego. Środowisko prawnicze zapewniało obrońców dla osób aresztowanych. W kościołach pojawiły się listy prawników, dzięki czemu rodziny mogły trafić bezpośrednio do godnych zaufania adwokatów. Wśród tych osób byli m.in.: Andrzej Rozmarynowicz, Stefan Kosiński, Kazimierz Ostrowski, Andrzej Buczkowski, Andrzej Tarnawski i wielu innych. Dzięki wspaniałym obrońcom sąd wydawał niższe wyroki, niż tego żądał prokurator. W latach 80. prawnicy, oprócz prowadzenia spraw sądowych, zaangażowani byli w działania nagłaśniające fakty łamania praw i zasad praworządności m.in. na łamach wydawanego od 1986 r. pisma „Paragraf”.

 

Wygląd mieszkania i materiały znalezione w trakcie przeszukania u Małgorzaty Wilkosz 19 stycznia 1983 r. Została oskarżona o prowadzenie drukarni NZS i kolportaż ulotek (wspólnie z innymi działaczami NZS) a  reprezentował ją adw. Maciej Sojka. Ostatecznie Sąd Wojewódzki w Krakowie 18 sierpnia 1983 r. umorzył postępowanie na mocy ustawy o amnestii z 21 lipca 1983 r. Zdjęcie operacyjne SB. Fot. AIPN

 

Prawnicy aktywnie włączyli się w demokratyczne przemiany zapoczątkowane powstaniem „Solidarności”. Adwokaci udzielali pomocy prawnej tworzącym się strukturom „Solidarności” w zakładach pracy, byli doradcami i ekspertami Komisji Zakładowych NSZZ „Solidarność”. Wspólnie ze środowiskiem sędziowskim i prokuratorskim włączyli się w prace nad reformą prawa w ramach COiU „S” Uczestnicząc w procesach politycznych adwokaci oraz część sędziów wykazała się odważną postawą, co wzbudzało społeczne uznanie.

 

 

M.Komaniecka - Łyp (IPN) / JD

Autor:
Jolanta Drużyńska

Wyślij opinię na temat artykułu

Najnowsze

  • 15:51

    Aleksandra Owca: Kraków musi stać się aktywnym graczem w polityce mieszkaniowej

  • 20:46

    Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU

  • 18:19

    Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF

  • 15:39

    #PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I

  • 13:55

    RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…

  • 12:33

    W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ

  • 11:03

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM

  • 10:11

    #RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF

  • 09:44

    Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1

  • 09:21

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm

  • 08:54

    Piękna pogoda przyciągnęła w weekend turystów w Tatry. Ratownicy mieli ręce pełne roboty https://t.co/FkW6kCjZeH

  • 08:13

    RT @j_banka: Porannym gościem @RadioKrakow będzie dzisiaj małopolski wojewoda @Lukasz_Kmita @Malopolski_UW . Zapraszam o 8.16. https://t.co…

  • 07:56

    RT @BartMaziarz: Planowana przy @Grupa_Azoty spalarnia śmieci nie ma jeszcze decyzji środowiskowej, ale @GKadzielawski w rozmowie z @RadioK…

  • 07:27

    Synoptyk IMGW: początek tygodnia pochmurny i z deszczem https://t.co/txUCfQB0px

  • 18:05

    73 zakażenia koronawirusem; bez przypadków śmiertelnych osób z COVID-19 https://t.co/6G6r9bRt7B

  • 16:37

    Podhale: sezon pasterski uroczyście zainaugurowany; owce poświęcone https://t.co/blorc5sabb

  • 16:13

    RT @magdalenazbylu1: Zyngierki z Maruszyny i Mali Wiyrchowianie z Bukowiny Tatrzańskiej zgarniają pierwszą nagrodę na Festiwalu Złote Kierp…

  • 15:12

    Z kolei w miejscowości Kąclowa w woj. nowosądeckim na drodze wojewódzkiej 981 doszło do kolizji 3 aut. Tu na szcz… https://t.co/xyILn3RcVd

  • 15:11

    Uwaga na drogach. W miejscowości Grodzisko w gminie Skała doszło doz zderzenia motocykla i samochodu osobowego. Jed… https://t.co/p0hXuo1BNl

  • 13:13

    Nowy Sącz: trwa akcja Pola Nadziei [ZDJĘCIA] https://t.co/mSxvmJM8Su

Kontakt

Sekretariat Zarządu

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Dodaj pliki

Wyślij opinię