Dr Michał Marek: "Nawet prosty przekaz polityczny może być zmanipulowany – potrzebne krytyczne myślenie obywateli"

Mądrość zbiorowa nie uchroni nas przed dezinformacją, bo w czasach indywidualizmu przestała mieć znaczenie (pytanie: w jakiej formie dziś jeszcze istnieje?). Co więc może zrobić społeczeństwo? Budować indywidualną odporność w systemie edukacji. O tym rozmawiamy z dr Michałem Markiem, założycielem Fundacji Centrum Badań nad Współczesnym Środowiskiem Bezpieczeństwa.

Zdjęcie ilustracyjne/ Fot. Pixabay

Nie ma idealnego sposobu walki z dezinformacją, ale kluczem jest edukacja od najmłodszych lat.
Nawet prosty przekaz polityczny może zostać zmanipulowany – konieczne jest krytyczne myślenie obywateli.
Ukraina nie jest wolna od dezinformacji, lecz skutecznie stosuje strategię przejmowania inicjatywy narracyjnej.
Rosja infiltruje lokalne społeczności ukraińskie, wykorzystując język i platformę Telegram do siania propagandy.
Wolność słowa nie może oznaczać bezkarnego rozpowszechniania kłamstw – potrzebne są sankcje wobec agentury wpływu.

Posłuchaj rozmowy Patryka Kubiaka z dr. Michałem Markiem.

Edukacja jako fundament walki z dezinformacją

Kłamstwo ma miliony wyświetleń. Co zrobisz z prawdą? Temat tygodnia w Radiu Kraków

Dr Michał Marek podkreśla, że nie istnieje idealny system zwalczania dezinformacji w Europie. Jednak skuteczny model powinien opierać się na edukacji – od szkoły podstawowej, gdzie dzieci uczą się krytycznego myślenia, po uczelnie wyższe, gdzie studenci (zwłaszcza dziennikarstwa, politologii czy stosunków międzynarodowych) powinni mieć obowiązkowe kursy o zagrożeniach informacyjnych. Dzięki temu mogliby stać się pierwszą linią obrony przed manipulacją.

Epoka dezinformacji. Prof. Mikołajczyk o tym, dlaczego edukacja jest najlepszą bronią wobec fake newsów

Czy przed dezinformacją możemy bronić się jasnym i prostym przekazem? Dr Marek mówi, że to skomplikowane, ponieważ nawet najbardziej klarowne komunikaty mogą zostać zmanipulowane.

Każdy, nawet prosty komunikat – jak ten, który padł z ust ministra Sikorskiego podczas posiedzenia Rady Bezpieczeństwa ONZ – również jest wykorzystywany do działań propagandowych. Wystarczy obudować go odpowiednim kontekstem. Na przykład powiedzieć, że jest to dowód na to, że Polska jest popychana w wojnę z Rosją przez Zachód, czy nawet przez Ukrainę. (…) Przeciętny obywatel powinien dostrzegać, że czasem można napotkać wyrywki materiałów specjalnie umieszczane w fałszywym kontekście. Jeżeli widzimy podejrzany materiał, który wydaje się zbyt kontrowersyjny, towarzyszą mu głośne nagłówki – warto poszukać całości w mediach klasycznych i oficjalnych komunikatach. Najgorsze, co możemy robić, to bazować na anonimowych źródłach czy komentarzach w sieciach społecznościowych pisanych przez dezinformatorów

- tłumaczy gość Radia Kraków.

Rosja chce rozbić Polskę i Ukrainę narracją. Ekspert: To trucizna, której skutki odczujemy za późno

Mit ukraińskiej odporności na dezinformację

Choć Ukraina uchodzi za przykład skutecznego radzenia sobie z propagandą, w rzeczywistości społeczeństwo nie jest na nią odporne. Skuteczna jest natomiast strategia przejmowania inicjatywy komunikacyjnej – akcja zamiast reakcji, narzucanie własnej narracji. Jednak nawet tam istnieją grupy prorosyjskie, a Kreml umiejętnie infiltruje lokalne społeczności.

Czemu tak trudno odróżnić prawdę od kłamstwa?

Możemy sami formować narracje, które oddziałują na nasze społeczeństwo, ale też przerzucać przekazy dotyczące faktów ważnych dla Rosjan, które Kreml chce przed nimi zatajać. W ten sposób zmuszamy przeciwnika do reagowania

- przekonuje dr Marek.

Poważnym problemem jest ryzyko oskarżeń o ograniczanie wolności słowa. Marek wskazuje że wolność słowa wiąże się z odpowiedzialnością. Jeśli ktoś masowo rozpowszechnia treści z Moskwy czy Mińska, to jest to agentura wpływu, którą należy penalizować. Edukacja wystarczy dla przeciętnych obywateli, ale wobec profesjonalnych dezinformatorów konieczne są przepisy prawne i sankcje.

Wolność słowa jest nierozerwalnie związana z odpowiedzialnością za słowa. Tam, gdzie nie ma odpowiedzialności, jest chaos i bezprawie. (…) Nie chodzi o karanie przeciętnych obywateli – tutaj kluczowe są edukacja i zdrowy rozsądek. Ale wobec niemalże bezkarnej agentury wpływu musimy działać zdecydowanie. Jesteśmy w dobie wojny informacyjnej i musimy się bronić, inaczej nasze społeczeństwo nie będzie gotowe do obrony w momencie agresji militarnej

- dodaje gość Radia Kraków.

Paweł Kowal: dezinformacja to kluczowa broń Rosji. „Nie szeruj głupot"

Tematy: Temat tygodnia: dezinformacja

Autor:

Patryk Kubiak

Komentarze (1)

KPO

2025-09-23

Poseł Mateusz Kurzejewski podkreślił, iż "dziś już nikt nie ma wątpliwości, jakie były prawdziwe intencje Donalda Tuska, kiedy blokował wypłatę środków z KPO przed wyborami w 2023".

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Dr Michał Marek: "Nawet prosty przekaz polityczny może być zmanipulowany – potrzebne krytyczne myślenie obywateli"

Edukacja jako fundament walki z dezinformacją

Mit ukraińskiej odporności na dezinformację

Komentarze (1)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Prawie pełną piersią. W Tarnowie coraz czystsze powietrze, gorzej z zanieczyszczeniem hałasem

W nocy z wtorku na środę zamknięty zostanie tunel pod Luboniem Małym na Zakopiance

Co stanie się z budynkiem zamkniętej szkoły w Lipiu? Będzie z niego korzystać lokalna społeczność

Piłkarski Puchar Polski. Puszcza Niepołomice z awansem!

Newag wyprodukuje pociągi dużych prędkości? Jest zaproszenie od Donalda Tuska