Dlaczego wybuchają wojny? Pyta Kenneth N. Waltz w „Człowiek, państwo, wojna”

Jakie są przyczyny wojen? Jak można uczynić świat bardziej pokojowym? Aby odpowiedzieć na to pytanie, profesor Kenneth N. Waltz w swojej książce „Człowiek, państwo, wojna" powszechnie uważanej za jedno z najbardziej wpływowych dzieł dotyczących teorii stosunków międzynarodowych, analizuje idee głównych myślicieli w historii cywilizacji zachodniej. Eksploruje dzieła zarówno klasycznych filozofów polityki, takich jak św. Augustyn, Hobbes, Kant i Rousseau, jak i współczesnych psychologów i antropologów, aby odkryć idee mające na celu wyjaśnienie wojny między państwami i związanych z nią recept na pokój. Książka powstała jako praca doktorska na Uniwersytecie Columbia w 1954 roku, wydana została pięć lat później w 1979. W Polsce opublikowana została po raz pierwszy przez krakowskie Wydawnictwo Univrsitas pod koniec 2023 roku w tłumaczeniu Jana Sadkiewicza.

„ Co nadaje książce „Człowiek, państwo, wojna " ten szczególny status ? Z pewnością jedną z jej kluczowych cech jest ponadczasowość: dziesiątki lat po swoim pierwszym wydaniu dzieło Waltza wciąż dostarcza użytecznych spostrzeżeń […] Niemniej jednak główną zasługą autora jest uporządkowanie oraz objaśnienie szerokiego, różnorodnego i obejmującego często sprzeczne stanowiska nurtu myśli zachodniej, podejmującego próbę wyjaśnienia przyczyn wojen i wskazania sposobu, w jaki możemy uczynić świat bardziej pokojowym. Waltz pokazuje, że te różne teorie można pogrupować w trzy odrębne kategorie, które nazywa „obrazami”.

Pierwszy obraz kładzie nacisk na naturę istot ludzkich, drugi podkreśla znaczenie wewnętrznej struktury państw, które tworzą system międzynarodowy. Trzeci obraz skupia się na strukturze lub architekturze samego systemu […]

„Człowiek, państwu, wojna” to jednak coś więcej niż tylko uporządkowanie istniejącej literatury […] [Waltz] podkreśla, że przyczyny wojen można znaleźć w obrębie każdego obrazu oraz, że brak centralnej władzy politycznej w systemie międzynarodowym – co powszechnie nazywa się anarchią – jest czynnikiem umożliwiającym wojny i zmuszającym państwa do konkurowania ze sobą, czy tego chcą, czy nie. Z tego powodu środki zaradcze umiejscowione w ramach jednego obrazu są z góry skazane na niepowodzenie.

„Człowiek, państwo, wojna … nie tylko porządkuje więc istniejącą literaturę, ale uczy nas krytycznego myślenia o zawartości wszystkich obrazów oraz o relacjach zachodzących między nimi".

(Stephen M.Walt – Przedmowa do wydania jubileuszowego z 2018 roku w : Kenneth N. Waltz „ Człowiek, państwo, wojna” Universitas 2023 - fragment )