Program ten promuje działania o charakterze kulturowym i edukacyjnym. W swym założeniu upamiętnia wydarzenia i ludzi ze szczególnym uwzględnieniem pamięci i tradycji regionalnej, lokalnej i rodzinnej wpisanej i tworzącej historię narodową.
Od 1 czerwca w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa” Muzeum Zamek w Oświęcimiu realizuje projekt zatytułowany „Topografia miasta Oświęcimia za czasów austriackich”. Koncepcja tego przedsięwzięcia opiera się na zaprezentowaniu ponad stuletniej historii i dziedzictwa oświęcimskiego grodu ze szczególnym uwzględnieniem drogi do niepodległego Państwa Polskiego. W ramach projektu powstanie wystawa czasowa, poprzez którą ukazane zostaną najważniejsze wydarzenia z historii miasta z okresu zaboru austriackiego takie jak: wprowadzenie monety przez cesarzową Marię Teresę, połączenie kolejowe Oświęcimia z Warszawą, Berlinem oraz Wiedniem czy epizod wojny prusko-austriackiej z 22 czerwca 1866 roku. Na wystawie przedstawione zostaną również sylwetki największych lokalnych patriotów i społeczników: Aleksandra Orłowskiego – autora hejnału miasta Oświęcimia, dyrygenta chórów patriotycznych w Gdańsku i w Oświęcimiu; Antoniego Ślosarczyka – założyciela Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Oświęcimiu, ks. Andrzeja Knycza, Leona i Awita Szubertów – lokalnych artystów. W czasie trwania projektu zostaną zorganizowane liczne działania aktywizujące takie jak: warsztaty kreatywne „Wyprawy w głąb wystawy” (z uwzględnieniem dzieci z Ukrainy), warsztaty dla dorosłych „Kreatywni historycznie”, konkurs historyczny „Igrzyska historyczne”, a także wykłady tematyczne, oprowadzanie kuratorskie, pokaz mody z epoki (XVIII-XX w.) Grupy Mme Chantberry – Kostiumologia i Krawiectwo Artystyczne Justyna Sepiał Rychlik. Zwieńczeniem projektu będzie koncert muzyczny z okazji Święta Niepodległości, który odbędzie się w zamku oświęcimskim.
Głównym celem i założeniem projektu „Topografia miasta Oświęcimia za czasów austriackich” jest popularyzacja i upowszechnianie zagadnień z zakresu lokalnej historii miasta na tle dziejów Państwa Polskiego w latach 1772-1918 oraz aktywizacja społeczności lokalnej w sferze kulturalnej. Projekt ten adresowany jest do mieszkańców powiatu oświęcimskiego z uwzględnieniem obywateli Ukrainy, którzy mieszkają na terenie powiatu oświęcimskiego oraz grupy ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Oświęcimiu, z którymi łączy muzeum wieloletnia współpraca. Pośrednimi odbiorcami będą także osoby zamieszkujące tereny sąsiadujące z powiatem oświęcimskim oraz turyści przyjeżdżający do miasta.
Projekt realizowany jest przez Muzeum Zamek w Oświęcimiu w okresie od 1 czerwca – 20 listopada 2023 roku.
