"Pejzaże regionalne" Audycja z dn.10.04. 2023 r. (Poniedziałek Wielkanocny)

INTERNETOWA  ZAGADKA  (10.04)

Urodzony 31.08 1939 r. w TARNOWIE plastyk, absolwent tamtejszego Liceum Sztuk Plastycznych i krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.

W latach 80. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, aby zrealizować pomnik poświęcony zbrodni w KATYNIU, gdzie zamordowano jego ojca MIECZYSŁAWA - oficera tarnowskiego 16 Pułku Piechoty Ziemi Tarnowskiej.

Zaprojektowany przez niego pomnik, zlokalizowany został w miejscowości NILES, niedaleko CHICAGO, na katolickim cmentarzu św. Wojciecha.

Ten założony w 1872 r. cmentarz, uznawany jest za największą polską nekropolię poza granicami kraju.

Pomnik w Niles został odsłonięty 17 maja 2009 roku, a jego poświęcenia dokonał prymas Polski kardynał JÓZEF GLEMP.

Wtedy spełnił się " testament życia" tego artysty, który nie mogąc zrealizować pomnika w PRL zdecydował się na emigrację.

Ojciec artysty, oficer Wojska Polskiego, widział swego syna tylko przez godzinę w dniu jego narodzin, w ostatnim dniu pokoju przed wybuchem II wojny światowej 31.08.1939 r.   

We wrześniu trafił do sowieckiej niewoli i został więźniem Kozielska, a w 1940 r. stał się ofiarą zbrodni katyńskiej.

Artysta, twórca pomnika, zginął przed 13. laty 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w SMOLEŃSKU, w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.
Został pochowany 22 kwietnia na cmentarzu parafialnym w ŻABNIE.
Na pogrzebie był obecny między innymi Konsul Generalny Stanów Zjednoczonych w Krakowie.

Proszę podać imię i nazwisko tego artysty.

ADRES INTERNETOWY:   [email protected]
                                              do wtorku 11 kwietnia 2023 r.    

UPOMINKI:

biografia Wojciecha Kilara autorstwa Marii Wilczek - Krupy   "KILAR. GENIUSZ O DWÓCH TWARZACH"

2 płyty  " WRACAJĄ SŁOWA I DŹWIĘKI. 95 lat  RADIA KRAKÓW"

książka Krzysztofa Trebuni - Tutki (wraz z płytą) " ŚPIEW GÓRALI PODHALAŃSKICH"

album Krystyny Suchodolskiej - Olchawy  "GENA NOWAK (1927 - 1981) -  (Nie)pokorna wśród artystów"

DZIADY ŚMIGUSTNE (lub śmiguśne) zwane także śmiguśniokami, to wielkanocny ludowy zwyczaj związany z miejscowością DOBRA koło LIMANOWEJ.


Każdego roku w nocy z Niedzieli na Poniedziałek Wielkanocny chłopcy i mężczyźni, przywdziewają własnoręcznie tworzone słomiane stroje i harcują po wsi.

Śmiguśnioki od wczesnych godzin porannych nie żałują wody, polewając nią mieszkańców Dobrej idących i wracających z kościoła.

Dawniej w każdej grupie  Dziadów Śmigustnych jeden z harcowników przebrany był za kobietę, która pchała przed sobą kołyskę na taczkach.

Zwyczaj chodzenia po  "śmiguście" jest wydarzeniem spontanicznym i oddolnym, dlatego nigdy nie wiadomo co się wydarzy.

Niemniej Gminny Ośrodek Kultury w DOBREJ, który dba o kultywowanie tej tradycji, organizuje konkurs na "Śmiguśnioka Roku", który był inicjatywą Towarzystwa Miłośników Regionu Dobrzańskiego.

Komisja złożona z znawców tematu ocenia to, czy strój Śmiguśnioka został wykonany zgodnie z tradycją, czy jest kompletny, a także, czy ma akcesoria tworzące całość tego wielkanocnego przebrania,  np. trąbkę z rogu woła, koszyk, sikawkę wykonaną z miękkiego drewna oraz sieczkę itp.).

Komisja ocenia również to, jakie zachowania prezentuje dana grupa"  Konkurs ma walor edukacyjny dla uczestników.

W jury tegorocznego konkursu nie zabraknie gawędziarki  ZOFII MICHAŁEK mieszkającej w DOBREJ od urodzenia.

Opowiada jakie gawędy przekazuje młodzieży oraz wyjaśnia genezę zwyczaju Dziadów Śmigustnych.

Posłuchaj!

Katedra w TARNOWIE stoi na miejscu gdzie jeszcze przed 1400. rokiem istniał kościół parafialny.

Później była to kolegiata, a od czasu zaborów katedra.

Dziś Bazylika Katedralna pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny jest Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej.

Ta świątynia zachwyca zabytkowym wnętrzem.

Znajduje się w niej między innymi pomnik nagrobny BARBARY Z ROŻNOWA (1447 -1517) - wywodzącej się z rodu Zawiszy Czarnego, żony kasztelana krakowskiego JANA AMORA TARNOWSKIEGO IUNIORA (1420 -1500)

Uwagę zwraca też piękny pomnik - nagrobek hetmana JANA TARNOWSKIEGO (1488-1561) i jego syna  JANA KRZYSZTOFA  (1537 -1567).

To dzieło wykonane w 1564 r. przez JANA MARIĘ PADOVANO (1493 - po 1574) podkreśla historyk sztuki ks. dr. PIOTR PASEK - dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie.

Posłuchaj!

Rewolucja, która wybuchła w 1905 r. w carskiej Rosji przełożyła się też na okupowaną "Kongresówkę".

Od 1905 do 1906 r. w „Kongresówce” odnotowano niemal 7 tysięcy strajków, w których uczestniczyło 1 milion 300 tysięcy pracowników.

Niektórzy historycy do dziś zastanawiają się czy była to pierwsza polska rewolucja czy też ostatnie polskie powstanie.

Tamte wydarzenia, choć działy się w zaborze rosyjskim miały znaczenie dla Krakowa i Małopolski, bo jednym z efektów był eksodus " rewolucyjnych rozbitków do Galicji".

Wielu z nich, nie umiejąc odnaleźć się w nowym otoczeniu, schodziło na złą drogę i popadało w konflikt z prawem.

Znawca historii Krakowa MICHAŁ KOZIOŁ dokumentuje to historią Romana Bilskiego vel Leona Barcickiego - sprawcy potrójnego morderstwa w PACZÓŁTOWICACH, który osadzony w więzieniu św. Michała w Krakowie, w Wielkanoc roku 1909 wszczął bunt i został zastrzelony.

Posłuchaj!

Historyk BARBARA RUCKA z Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego, od 3 pokoleń związana jest z KRYNICĄ – ZDROJEM.

Dokonuje analizy jaką rolę pełniły w Muszynie i Krynicy parki oraz ogrody.

Tradycje parków starsze są w Muszynie, gdyż związane są jeszcze z czasami Państwa Muszyńskiego, kiedy to zarządzający nim starostowie zakładali ogrody dworskie z barokowymi założeniami .

Obecnie Muszyna, w dzielnicy ZAPOPRADZIE, poszczycić się może nowoczesnymi ogrodami edukacyjnymi: sensorycznymi, magicznymi oraz legend.

Nowoczesności nie brak także krynickiemu Parkowi Zdrojowemu na Górze Parkowej, choć zawsze swymi angielskimi założeniami będzie przypominał o romantycznym czasie XIX w. i wypoczynku w tym uzdrowisku znanych kuracjuszy.

Posłuchaj!