Czym są parafilie seksualne?

Zdrowie seksualne to temat, którym interesuje się coraz większa część społeczeństwa. Chętnie szukamy informacji dotyczących nawyków i zachowań intymnych innych osób. Nie zawsze jednak wiemy, gdzie leży granica między standardowym upodobaniem seksualnym a zaburzeniem. To ostatnie nazywamy parafilią, kiedyś określaną zboczeniem seksualnym, dewiacją, czy perwersją. Czym są parafilie seksualne? Co do nich należy? Czy zaburzenia preferencji seksualnych się leczy? Rozmawiają psycholog Marcin Szafrański i Wioletta Gawlik.

pexels.com

Posłuchaj rozmowy:

Czym jest parafilia? Współczesne definicje i odejście od stygmatyzacji

Jak podkreśla gość podcastu, konieczne jest rozróżnienie między historycznymi określeniami („perwersja”, „dewiacja”, „zboczenie”) a terminem parafilia, który miał „unaukowić” opis ludzkiej seksualności. Marcin Szafrański zauważa, że przez lata pojęcie funkcjonowało w klasyfikacjach zaburzeń, ale dziś odchodzi się od traktowania preferencji jako patologii. Kluczowa jest ocena, czy dane upodobanie powoduje cierpienie u osoby, jest niezgodne z jej „ja” (dystoniczne) lub skutkuje krzywdą i brakiem zgody.

Parafilia vs. zaburzenie parafiliczne — różnica, która ma znaczenie

W świetle najnowszych wydań DSM i ICD rozróżnia się parafilię (preferencję) od zaburzenia parafilicznego (kiedy pojawia się dystres, dezorganizacja funkcjonowania lub naruszenie prawa i norm). Sama nietypowość bodźców czy fantazji nie stanowi podstawy do diagnozy. Klinicysta reaguje dopiero, gdy osoba zgłasza problem lub istnieje ryzyko krzywdzenia innych.

Rodzaje parafilii i fetysze: od powszechnych praktyk po niszowe przypadki

Wśród częściej opisywanych zjawisk pojawiają się m.in. sadyzm/masochizm, ekshibicjonizm czy fetysze. Ekspert zaznacza, że granice definicyjne są płynne: fetysz bywa rozumiany jako ważny, ale niewyłączny element pobudzenia, podczas gdy w parafilii dany bodziec może być konieczny do osiągnięcia satysfakcji. Jednocześnie literatura zna skrajnie niszowe przypadki — co pokazuje, jak szeroka i plastyczna jest ludzka seksualność.

Pedofilia, zoofilia, nekrofilia — normy prawne, etyka i ochrona

Część zjawisk wymyka się luźnym kategoriom preferencji, bo bezpośrednio narusza normy ochrony: np. pedofilia bywa w literaturze traktowana jako zaburzenie ukierunkowania/„orientacji” ze względu na konieczność ochrony dzieci. Realizacja takich popędów jest niedopuszczalna prawnie i etycznie. Wątki zoofilii i nekrofilii ekspert omawia analogicznie: kluczowe są brak zgody i krzywdzenie.

Skąd się biorą upodobania seksualne? Plastyczność i wpływ kultury

Źródła różnorodności są wieloczynnikowe (m.in. warunkowanie, pierwsze pobudzenia, kontekst kulturowy i dostępność wzorców). Szafrański przypomina badania sugerujące powszechność fantazji (np. masochistycznych), co normalizuje zjawisko: „Normą jest to, że fantazje nie są normatywne.”

Popkultura, BDSM i… kontrakt: dlaczego to nas fascynuje

Na przykładzie „Pięćdziesięciu twarzy Greya” rozmówca pokazuje, jak mainstream odtabuizował niektóre praktyki i nauczył pary rozmawiać o potrzebach. W dobrze ułożonych relacjach BDSM kontrakt (jasne zasady, „safe word”) zwiększa bezpieczeństwo i komfort, zamiast go zmniejszać — a ekscytacja często wynika z gry na granicy, nie z łamania zgody.

Kiedy szukać pomocy? Kryteria interwencji klinicznej

O problemie klinicznym mówimy, gdy:

brakuje zgody i/lub dochodzi do krzywdzenia,
preferencja jest dystoniczna (powoduje cierpienie, lęk, dezorganizuje życie),
satysfakcja seksualna jest niemożliwa bez specyficznego bodźca i to utrudnia funkcjonowanie.
Często pomoc ma charakter psychoedukacyjny/behawioralny: chodzi o bezpieczne „obsługiwanie” własnych preferencji, nie o ich „leczenie”.

Autor:

Wioletta Gawlik-Janusz

Komentarze (0)

Brak komentarzy

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe