Edytuj
share
Przyznaliśmy już kilkanaście Supermarek Radia Kraków. Jak to się zaczęło?
Supermarka Radia Kraków to nasze roczne podsumowanie krakowskich wydarzeń kulturalnych w muzeach, galeriach i teatrach. Od 2013 roku wyróżnienie otrzymały najważniejsze krakowskie instytucje, festiwale, cykliczne wydarzenia, ale także efemeryczne przeglądy czy happeningi.
Supermarka i marki Radia Kraków. Fot. ilustracyjne/RK
Marki Radia Kraków przyznawane przez Radio Kraków od stycznia 2012 r. honorują najciekawsze wydarzenia i inicjatywy kulturalne w Krakowie i Małopolsce. Wyróżnienie przyznawane jest przez dziennikarzy i recenzentów kulturalnych najważniejszych krakowskich mediów, którzy raz w miesiącu w dyskusji, która odbywa się na żywo na antenie Radia Kraków, omawiają najważniejsze kulturalne wydarzenia miesiąca i wybierają laureata. Nagroda ma także wymiar materialny – laureat wyróżnienia otrzymuje kampanię reklamową na antenie Radia Kraków.
Raz w roku przyznawana jest również „Supermarka Radia Kraków”, nagroda za najważniejsze wydarzenie kulturalne poprzedniego roku. Realizowana raz w roku i transmitowana gala wręczenia nagród Radia Kraków, skupia na widowni szefów krakowskich i małopolskich instytucji kultury, przedstawicieli mediów, środowisko artystyczne Krakowa i regionu.
Prawie od początku, jury Marki RK funkcjonuje w podobnym składzie, złożonym z redaktorów i krytyków, dziś już nie tylko z Krakowa. Przewodniczy mu współinicjatorka radiowej nagrody Justyna Nowicka.
- Chcieliśmy, by radiowa debata miała żywy, pełen emocji charakter. Czasem jest chłodną szermierką na poglądy, ale też zdarza się, że górę w niej biorą subiektywne opinie. Zależało nam więc, by pracowali z nami dziennikarze wyraziści, opiniotwórczy, osoby o niebanalnych poglądach. To, mam wrażenie, się udało, i dlatego nasze wybory rzeczywiście czasem są nieoczywiste
- mówi.
W stałym składzie jury są dziennikarka i pisarka Magdalena Huzarska-Szumiec, dziennikarka i recenzentka GW oraz Gazety Teatralnej "Didaskalia" Joanna Targoń, Łukasz Gazur, krytyk sztuki, z-ca redaktora naczelnego "Spotkań z Zabytkami" oraz dziennikarz, filmowiec i dokumentalista związany przez wiele lat z TVP Kraków Krzysztof Glondys. Stałą ekipę jury zasilają czasem jurorzy "gościnni", byli wśród nich m.in Agnieszka Sabor, Marcin Kościelniak, Wacław Krupiński, Aleksandra Suława, Maciej Stroiński, Robert Piaskowski.
2024 – Teatr im. Juliusza Słowackiego
2023 – Teresa i Andrzej Starmachowie
2022 – Międzynarodowe Centrum Kultury
2021 – Narodowy Stary Teatr
2020 – Zamek Królewski na Wawelu
2019 – Muzeum Manggha
2018 – Krakowski Salon Sztuki
2017 – Muzeum Historii Fotografii
2016 – Łaźnia Nowa
2015 – Cricoteka, Międzynarodowe Centrum Kultury i Muzeum Etnograficzne
2014 – Cricoteka
2013 – BWA Tarnów
2012 – Muzeum Narodowe w Krakowie i Instytut Architektury
Bogdan Zdrojewski (minister MDKiN) i Marcin Pulit (prezes Radia Kraków) przyznają Supermarkę Zofii Gołubiew, ówczesnej dyrektorce Muzeum Narodowego w Krakowie. Fot. P. Szewczyk
Nie tylko Kraków
W Radiu Kraków bacznie obserwujemy życie kulturalne nie tylko w stolicy Małopolski, ale w całym regionie. Radiowemu jury nie umknęła więc działalność Biura Wystaw Artystycznych w Tarnowie. Jak zauważono – to miejsce stało się ważnym punktem na mapie sztuk wizualnych w Polsce, a dzięki konsekwencji Ewy Łączyńskiej-Widz (kierującej wówczas instytucją) nie przydarzały tam się słabe wystawy. BWA – podkreślano – wyrosło na jedną z najlepszych galerii miejskich nie tylko w Małopolsce.
Piotr Kukla – kierownik Działu Organizacji Wystaw BWA Tarnów
Sztuka i… architektura
We wrześniu 2024 roku minęło 10 lat od przeprowadzki Cricoteki z ulic Kanoniczej i Szczepańskiej na ulicę Nadwiślańską. Właśnie 10 (a w tym roku 11) lat temu ten nowy budynek szybko stał się jedną z architektonicznych ikon Krakowa, a prowadzący instytucję zadbali o ciekawy program. To połączenie okazało się godne Supermarki Radia Kraków.
Jurorzy zgodnie ocenili, że oto w krakowskim Podgórzu mamy do czynienia z żywą instytucją, gdzie twórczość Kantora staje się inspiracją dla współczesnych artystów. Sam budynek inspirowany jest dziełem Tadeusza Kantora (ambalaż, idea niemożliwego ), gdzie ze zderzenia dwóch materii (jak w rysunku Tadeusza Kantora Człowiek niosący stół ) powstała przestrzeń łącząca nowoczesną architekturę z budynkami najstarszej w Krakowie elektrowni.
Kantor raz jeszcze
Supermarka za 2015 rok powędrowała do instytucji zaangażowanych w obchody Roku Kantora. Doceniliśmy więc Cricotekę, Międzynarodowe Centrum Kultury i Muzeum Etnograficzne.
Jury było jednomyślne: wydarzenia skupione w Krakowie wokół Roku Kantora zasługują na najwyższe laury. Cricoteka pokazywała Kantora zarówno poprzez wystawę jego malarstwa, jak i świetny "Balet koparyczny" w choreografii Izy Szostak. Wielkim wydarzeniem była instalacja światowej sławy francuskiego artysty Christiana Boltanskiego, dedykowana Kantorowi. MCK zaprosiło na dedykowany Kantorowi pokaz prac wybitnego izraelskiego rzeźbiarza Daniego Karavana, a MEK pokazało intrygującą, z pozoru bardzo odległą od estetyki Teatru Cricot 2 wystawę zat. "Izba przyjęć rzeczy biednych. Re_KOLEKCJE z Kantora".
Jan Dworak, Natalia Zarzecka, dyrektorka Cricoteki, Agata Wąsowska-Pawlik (Międzynarodowe Centrum Kultury) i Antoni Bartosz – dyrektor Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Fot. M. Lasyk
Nowohucka wspaniała scena
Piątą Supermarką Radia Kraków – za 2016 rok – tym razem uhonorowaliśmy teatr. I to stosunkowo młodą krakowską scenę, bo założoną w 2005 roku w Nowej Hucie. W repertuarze teatru Łaźnia Nowa kierowanego przez Bartosza Szydłowskiego pojawiły się dwa fantastyczne „Wszystko o mojej matce" w reżyserii Michała Borczucha i "Wieloryb the Globe" w reżyserii Evy Rysovej - sztukę napisaną specjalnie dla Krzysztofa Globisza, który wracał do sił po przebytym rozległym udarze mózgu.
Bartosz Szydłowski, dyrektor teatru, Mateusz Pakuła - scenarzysta, pisarz i Ewa Rysova - reżyserka spektaklu "Wieloryb. The Globe"
„Mamy nadzieję, że to będzie jedno z najważniejszych muzeów w Krakowie”
- mówili radiowi jurorzy, którzy Supermarkę za 2017 rok przyznali Muzeum Historii Fotografii. I tak też się stało. Nagrodziliśmy instytucję za przełomowe zmiany, jakie tam się dokonały – remonty, nowe siedziby, wreszcie świetne wystawy.
Dziś MuFo znajduje się w zabytkowym budynku dawnej Zbrojowni przy ul. Rakowickiej 22. Na odwiedzających czekają nowoczesne przestrzenie ekspozycyjne, edukacyjne, biblioteka z czytelnią, księgarnia muzealna i kawiarnia. A wystawy – tak jak i wtedy – zawsze przemyślane; godnie eksponowane są tam stare klisze, ale i współczesna fotografia. W całej jej różnorodności.
Wystawy, spektakle i… projekty społeczne
Wydarzeniem roku 2018 – zdaniem jurorów Supermarki – był Krakowski Salon Sztuki, wspólna inicjatywa inicjatywa KBF i Fundacji FAIT. To projekt społeczny, ale także nawiązanie do historycznej, XIX-wiecznej tradycji. Nowa energia na mapie krakowskiej sztuki.
Kraków powrócił do międzypokoleniowej idei Salonu Sztuki. Profesjonaliści i amatorzy, artyści naiwni i profesorowie ASP, mogli nadsyłać swoje prace na Krakowski Salon Sztuki. Na wystawie w Pałacu Sztuki można było zobaczyć prace ponad stu artystów, zainteresowanie było ogromne. W zaledwie 10 dni ekspozycję odwiedziło ponad 5500 zwiedzających.
Okrągłe jubileusze
W 2019 roku Muzeum Manggha obchodziło swoje 25. urodziny, a radiowe jury uznało, że był to dobry rok dla instytucji. To jedna z najmłodszych, najbardziej wyrazistych instytucji kultury w Krakowie, którą wielokrotnie nagradzaliśmy już Marką Radia Kraków. W programie widać autentyczną otwartość, nieustającą ewolucję, poszukiwanie kierunku, który skutecznie i atrakcyjnie połączy fascynacje historyczną Japonią, jej mitami i tradycją, ze współczesnym obliczem Kraju Kwitnącej Wiśni. Muzeum Manggha to także miejsce, gdzie w Krakowie zobaczyć można znakomite pokazy sztuki współczesnej, nie tylko z Japonii.
I wtedy przyszła pandemia
Zakaz zgromadzeń powyżej pięciu osób, obowiązkowe maseczki, ograniczona liczba klientów w sklepach, całkowicie zamknięte hotele, punkty gastronomiczne, stoki narciarskie, boiska i siłownie. Obostrzenia zarządzone w związku z pandemią koronawirusa dotknęły również placówki kultury.
A jednak Zamek Królewski na Wawelu i tamtejsze muzeum „nie złożyły oręża”, a w trudnym dla nas wszystkich roku w wawelskim muzeum zauważono „nowe otwarcie i nową energię”. Radiowe jury doceniło oryginalne projekty internetowe i znakomite wystawy: internetową akcję #przezdziurkeodklucza oraz ekspozycję na Wawelu namiotów tureckich i innych obiektów tworzących bogatą Galerię Sztuki Wschodu. Te przedsięwzięcia zdecydowanie zasłużyły na Supermarkę za rok 2020.
Andrzej Betlej (dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu) z Justyną Nowicką w studiu Radia Kraków. Maseczki były obowiązkowe...
Wybitne spektakle na Narodowej Scenie
Doceniliśmy aż dwa spektakle Narodowego Starego Teatru, które miały premierę w 2021 roku: "3SIOSTRY" w reżyserii Luka Percevala i "Halkę" w reżyserii Anny Smolar. Spektakl Percevala jest koprodukcją TR Warszawa i Narodowego Starego Teatru.
- Stary Teatr przetrwał poważny kryzys i pokazał w 2021 swoją siłę, doskonałe aktorstwo i cenną w dzisiejszych czasach umiejętność wchodzenia w koprodukcje - mówili jurorzy, którzy przyznali Supermarkę za rok 2021 właśnie krakowskiej Narodowej Scenie.
Belgijski reżyser, jeden z najważniejszych współczesnych twórców europejskiego teatru, zrealizował swój pierwszy spektakl w Polsce. Nieprzypadkowo sięgnął po Czechowa. "Oparte na motywach dramatu Antona Czechowa przedstawienie to portret starzejącej się Europy, która nie chce się poddać upływowi czasu" – mówił.
Z kolei Anna Smolar podjęła się niezwykle trudnego zadania, bo wróciła do polskiej klasyki. A jak pytali jurorzy Supermarki RK: czy można jeszcze opowiedzieć na nowo historię moniuszkowskiej Halki? A jednak! Doceniono świeże odczytanie opery i intrygującą formę spektaklu.
Waldemar Raźniak, dyrektor Narodowego Starego Teatru odbierający Supermarkę Radia Kraków. Fot. M. Lasyk
Nowy rok, kolejne wyzwania
Żadna z krakowskich instytucji tak szybko nie zareagowała na wojnę w Ukrainie, ale także na nowe hierarchie w sztuce współczesnej – mowa o Międzynarodowym Centrum Kultury. Supermarkę za 2022 rok przyznaliśmy za różnorodny, ale spójny i konsekwentny program instytucji, dające do myślenia i aktualne wystawy.
Ekspozycja zat. "Niechciana stołeczność. Architektura i urbanistyka Krakowa w czasie okupacji niemieckiej 1939-1945", pokazała grozę wojny, która może dotknąć każdego z nas, nie tylko w podręcznikach do historii.
Prawdziwi mecenasi sztuki
Od 1989 roku Teresa i Andrzej Starmachowie w kamienicy pod Orłem przy Rynku Głównym, swojej prywatnej galerii sztuki i jednej z pierwszych takich miejsc w Polsce, wystawiali prace „największych”: Tadeusza Kantora, Jerzego Nowosielskiego czy Marii Stangret. Nie zmieniło się to po przeprowadzce na Podgórze, do budynku Domu Modlitwy Zuckera w Podgórzu - Galeria Starmach to adres znany w całym kraju.
W 2023 roku podjęli niezwykłą, bezprecedensową w historii polskiego muzealnictwa po 1989 roku, decyzję o przekazaniu znaczącej części swojej kolekcji dwóm krakowskim instytucjom: Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK oraz Muzeum Fotografii.
- Ta decyzja przywraca wiarę w sens sztuki i sens kolekcjonowania, przypomina faktyczne znaczenie słowo "mecenas"
- oceniło jury w Radiu Kraków, przyznając Teresie i Andrzejowi Starmachom Supermarkę za rok 2023.
Andrzej i Teresa Starmachowie przyjmujący Supermarkę Radia Kraków z rąk prezesa rozgłośni Marcina Pulita. Fot. M. Lasyk
Kończymy te wspomnienia „nowym otwarciem”
… bo tak można ocenić to, co dokonało się w Teatrze im. Słowackiego w ostatnich latach, i co naszym zdaniem oraz w opinii jurorów przyczyniło się do przyznania Supermarki Radia Kraków 2024 akurat tej instytucji. Wygrana „wojna o teatr", zakończona m.in pozostaniem Krzysztofa Głuchowskiego na stanowisku dyrektora, dołączenie do grona polskich Narodowych Scen, zapowiedź generalnego remontu gmachu, zawsze przemyślany repertuar i wybitne teatralne przedsięwzięcia. Decyzja nie mogła być inna.
Artystom Teatru im. Słowackiego udało się zbudować sojusz z widownią - to szczególna wartość i chyba najważniejsza nagroda -
podkreślał krakowski krytyk i historyk sztuki Łukasz Gazur.
A przed nami – nie mamy wątpliwości – jeszcze wiele kolejnych Supermarek Radia Kraków. Bo sztuka w Krakowie, w całej Małopolsce, ma się po prostu świetnie.
Uroczyste wręczenie Supermarki i Marek Radia Kraków za 2024 rok - 3 marca 2025 roku. Galę zwieńczy premiera słuchowiska - czytanie performatywne fragmentów nagradzanej książki amerykańskiej autorki Lidii Yuknavitch „Chronologia wody” w interpretacji Dominiki Bednarczyk, w adaptacji i reżyserii Radosława Krzyżowskiego.
Retransmisja z gali oraz premiery 3 marca po godz. 21.00 na antenie Radia Kraków i Radia Kraków Kultura.
Patronat honorowy nad Galą wręczenia kulturalnych nagród Radia Kraków:

Partner Gali:
