Zaprezentowanie polskich doświadczeń restytucyjnych na tle polityki i prawodawstwa innych państw, popularyzacja wiedzy o utraconym dziedzictwie kulturowym i podniesienie świadomości na temat skali polskich strat wojennych to główne cele krakowskiej konferencji „Zrabowane – odzyskane. Dobra kultury – przypadek Polski”.
Konferencja ma szanse stać się istotnym głosem w dyskusji na temat wojennych losów dóbr kultury, dokumentowania strat oraz prowadzonych w tym zakresie badań oraz doświadczeń restytucyjnych.
- Ta konferencja ma przypomnieć światu także o złożoności polskich strat wojennych i o naszej determinacji w ich odzyskiwaniu - podkreśla prof. Jacek Purchla z Międzynarodowego Centrum Kultury.
W polskiej bazie strat wojennych prowadzonej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego znajduje się blisko 70 tysięcy obiektów. Wśród poszukiwanych są m.in. obrazy Jana Matejki, Stanisława Wyspiańskiego, Aleksandra Gierymskiego i Jacka Malczewskiego. Za najcenniejszą stratę wojenną uważa się ,,Portret Młodzieńca” pędzla Rafaela, własność Muzeum Czartoryskich w Krakowie.
Obecnie trwają starania o odzyskanie 47 obiektów. Jak powiedział Radiu Kraków, kierujący pracami Jacek Miler, dyrektor Departamentu Dziedzictwa Narodowego MKiDN - są to głównie obiekty z działu malarstwa, ale w trakcie negocjacji nie można ujawniać, o które konkretnie prace chodzi.
W ostatnich latach dzięki współpracy ministerstwa kultury m.in. z organami ścigania, także międzynarodowymi, powróciły do Polski m.in. obrazy: Oswalda Achenbacha „Via Cassia koło Rzymu”, Aleksandra Gierymskiego „Popiersie mężczyzny w renesansowym stroju” i "Żydówka z pomarańczami", Francesco Guardiego „Schody pałacowe”, Juliana Fałata "Przed Polowaniem w Rytwianach" i "Naganka na polowaniu w Nieświeżu", Anny Bilińskiej - Bohdanowiczowej "Murzynka", Józefa Brandta "Czaty" oraz "Szewc" szkoły flamandzkiej.
W ramach konferencji zaplanowano trzy panele tematyczne: „Straty Polski”, „Dokumentowanie strat wojennych i badania proweniencyjne” oraz „Restytucja”.
W pierwszym prelegenci przedstawią zagadnienia związane z grabieżą dzieł sztuki dokonaną przez nazistów i Armię Czerwoną. Zreferują kwestię losów dóbr kultury na Ziemiach Wschodnich, omówią straty prywatnych kolekcjonerów na przykładzie mieszkańców Warszawy, jak również straty Żydów polskich, tak istotnych z punktu widzenia utraconej wielokulturowości przedwojennej Rzeczypospolitej. W drugim swoimi doświadczeniami podzielą się specjaliści z Europy i Stanów Zjednoczonych. W trzecim wyjaśnione zostaną różne aspekty prawne zwrotu dzieł sztuki; eksperci podejmą także próbę zdefiniowania głównych wyzwań i problemów restytucji w Polsce i za granicą.
Wśród prelegentów jest m.in. światowej sławy amerykańska badaczka Lynn Nicholas, autorka bestsellerowej książki „Grabież Europy”,oraz Dr Uwe Hartmann z niemieckiego Biura Badań Proweniencyjnych.
Konferencji towarzyszy prezentowana w holu Międzynarodowego Centrum Kultury wystawa fotograficzna autorstwa Andrzeja Nowakowskiego przypominająca historie grabieży i rewindykacji Ołtarza Mariackiego oraz specjalny pokaz na Wawelu, odzyskanego w marcu 2014 roku, płótna weneckiego mistrza rokoka Francesco Guardiego "Schody pałacowe" .
Zrabowane – Odzyskane. Dobra kultury – przypadek Polski
Międzynarodowe Centrum Kultury
12- 14 listopada 2014
jdruzynska/mat.pras