Nagroda jest przyznawana od 2001 r. dla uczczenia ks. prof. Józefa Tischnera (1931-2000) kapłana, filozofa, publicysty i pisarza. W założeniu fundatorów ma ona "wyróżniać osoby wspinające się na te same granie - filozofii, myśli religijnej, zaangażowanej publicystyki i czynnej solidarności - które zdobywał ksiądz Tischner".
Nagroda przyznawana jest przez kapitułę w trzech kategoriach: pisarstwa religijnego i filozoficznego, stanowiącego kontynuację Tischnerowskiego "myślenia według wartości"; publicystyki lub eseistyki na tematy społeczne, która uczy Polaków przyjmować "nieszczęsny dar wolności"; inicjatyw duszpasterskich i społecznych współtworzących "polski kształt dialogu Kościoła i świata".
Ks. Adam Boniecki, przewodniczący kapituły nagrody poinformował podczas wieczornej gali w Nowohuckim Centrum Kultury, że ks. prof. Tomas Halik został laureatem w kategorii pisarstwa religijnego lub filozoficznego - za książkę „Czas pustych kościołów”, w której pokazuje – wskazała kapituła - „że czas pandemii zmusza do ponownego odkrywania chrześcijaństwa”.
"Przestrzega w niej przed nowym faryzeizmem, który zastępuje wiarę - ideologią, świadectwo – teorią, pomoc – pouczaniem, a miłosierdzie - systemem nakazów i zakazów. Nawołuje zaś do przekraczania religijnych podziałów oraz do globalizacji współczucia” - wskazał ks. Boniecki i dodał: „To bardzo syntetyczne streszczenie książki, którą należy przeczytać w całości, jeżeli ktoś jeszcze tego nie zrobił”.
Ks. Halik dziękując za nagrodę wspominał, że miał szczęście poznać osobiście patrona nagrody. „Jest to dla mnie ogromne wyróżnienie i jednocześnie obowiązek moralny, żeby dalej iść tą drogą, którą szedł ks. Józef Tischner” - powiedział laureat.
Ks. Tomas Halik jest filozofem, teologiem i socjologiem. do 1989 r. jedna z najważniejszych postaci podziemnego Kościoła w Czechosłowacji, później m.in. doradca prezydenta Vaclava Havla, wykładowca Oksfordu, Cambridge i Uniwersytetu Karola, duszpasterz akademicki. Halik napisał kilkadziesiąt książek, tłumaczonych także na język polski.
W kategorii publicystyki lub eseistyki na tematy społeczne nagrodę otrzymał dr Łukasz Lamża za książkę „Światy równoległe. Czego uczą nas płaskoziemcy, homeopaci i różdżkarze”.
"W książce skrupulatnie rozprawia się z teoriami pseudonaukowymi i spiskowymi. Imponuje w niej swoją wiedzą i dociekliwością, lecz także wyrozumiałością dla ludzi, którzy są ofiarami współczesnych szarlatanów” - uzasadnił przewodniczący jury. „Szarlatanów też traktuje z miłością, a w końcu ich rozjeżdża czołgiem” - zażartował ks. Boniecki.
Jak wyznał laureat, pomysł jego spotkań i rozmów z wszelkiego rodzaju szarlatanami i pseudonaukowcami narodził się w redakcji Tygodnika Powszechnego. „Więc to jest wszystko wina ks. Adama i jego podopiecznych, że zostałem wypuszczony ku lwom” - mówił.
Dr. Łukasz Lamża jest filozofem przyrody i popularyzatorem nauki, specjalizuje się w kosmologii i astrofizyce. Jest współpracownikiem Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie, wspólnej jednostki naukowej Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II oraz członkiem redakcji „Tygodnika Powszechnego”. Autor wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz książek.
W kategorii inicjatyw duszpasterskich i społecznych nagrodę otrzymało Hospicjum domowe – Archidiecezjalny Zespół Domowej Opieki Paliatywnej z Warszawy - za „mądre prowadzenie chorych przez trudny proces udręczonego odchodzenia oraz za wspieranie ich rodzin i najbliższych".
Ks. Boniecki ocenił, że Archidiecezjalny Zespół Domowej Opieki Paliatywnej, popularnie zwany w Warszawie hospicjum na Bielanach, „uczy sztuki umierania i żegnania się z najbliższymi”.
Dyrektor hospicjum ks. Władysław Duda wyznał, że nagrodę Tischnera traktuje jako wyróżnienie przynależne dla wszystkich hospicjów w Polsce, a jest ich bardzo dużo we wszystkich praktycznie miastach. "To nagroda jest dla wszystkich zespołów, które starają się nieść to światło tym, którzy tego światła najbardziej potrzebują, kiedy przychodzą chwile pełne ciemności i braku nadziei" - mówił.
Archidiecezjalny Zespół Domowej Opieki Paliatywnej jest instytucją powołaną w 1996 roku do sprawowania opieki hospicyjnej niosącej ulgę osobom nieuleczalnie chorym i umierającym w ich własnych domach. Wsparciem obejmuje 130 pacjentów dziennie, zapewniając im w domowych warunkach pełną pomoc lekarską, pielęgniarską, psychologiczną i rehabilitacyjną oraz niezbędną aparaturę i sprzęt medyczny. Pacjentami są nieuleczalnie chorzy, głównie na nowotwory złośliwe.
Każdy z laureatów otrzymał statuetkę zaprojektowaną przez rzeźbiarza Mariana Gromadę oraz 33 tys. zł. Fundatorami nagrody są: Grupa Ergo Hestia oraz Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Kapitułę tworzy jury w składzie: ks. Adam Boniecki (przewodniczący), Witold Dudziński, Jacek Karnowski, abp Grzegorz Ryś, Władysław Stróżewski, Piotr M. Śliwicki, Łukasz Tischner (sekretarz), Karolina Wigura i Henryk Woźniakowski.
Laureatami nagrody zostali do tej pory m.in. Jan Nowak Jeziorański, Ryszard Kapuściński, Janina Ochojska, Henryka Krzywonos-Strycharska, Barbara Skarga, ks. Michał Heller, Wojciech Jagielski, s. Małgorzata Chmielewska, Jerzy Szacki, Paweł Śpiewak, ks. Jan Kracik, Karol Modzelewski, o. Jan Andrzej Kłoczowski, Jerzy Sosnowski, ks. Józef Krawiec, prof. Ireneusz Ziemiński, Ewa Siedlecka, ks. Mirosław Tosza, o. Ludwik Wiśniewski, Łukasz Garbal, Lidia Niedźwiedzka-Owsiak i Jerzy Owsiak, Aleksandra Domańska, Marina Hulia, Robert Piłat.