"Mnie się nie chce spać"
Anna Dymna opowiada o swoim głębokim związku z twórczością Wyspiańskiego, który – jak mówi – towarzyszy jej przez całe życie artystyczne. Pierwsze słowa, jakie wypowiedziała na scenie zawodowego teatru, pochodziły właśnie z „Wesela”, i stały się dla niej symbolicznie drogowskazem życiowym. Dymna podkreśla, że nieustannie powraca do Wyspiańskiego – w teatrze, w codziennym języku i myśleniu o świecie.
Pierwsze słowa Wyspiańskiego, jakie powiedziałam w 1969 roku podczas premiery Wesela, to było: mnie się nie chce spać, pokil bedom grać. I zorientowałam się teraz, że to jest drogowskaz na całe moje życie. Jak ktoś mówi: ‘Anka, przystopuj’, ja odpowiadam: ‘Mnie się nie chce spać, pokil bedom grać’
- opowiada Anna Dymna.
Wspominając swoją pierwszą dużą rolę – Kory w „Nocy Listopadowej” w reżyserii Andrzeja Wajdy – aktorka przywołuje atmosferę tamtych spektakli, pełnych poezji, muzyki i wizji. To doświadczenie artystyczne naznaczyło ją na całe życie, również przez spotkanie z wielkimi postaciami teatru – Wajdą, Zachwatowicz i Zofią Jaroszewską:
To było moje pierwsze spotkanie z Wajdą i z Krysią Zachwatowicz. Stworzyli tak niezwykły świat, za którym się całe życie tęskni. Teraz brakuje takich reżyserów – którzy robiliby spektakle wizyjne, poetyckie, pełne muzyki i duszy.
Mistrzowie i dziedzictwo – Zofia Jaroszewska i teatr serca
Dymna z czułością wspomina Zofię Jaroszewską, którą uważa za swoją największą teatralną nauczycielkę i wzór aktorki – szczególnie w dojrzałym wieku. To dzięki niej, mówi, nauczyła się, że można starzeć się z radością i życzliwością wobec młodych:
Zosia Jaroszewska to moja wielka miłość. Często mówiłam o niej: największy wzór aktorki, szczególnie starzejącej się. Miała ponad 80 lat, a była pełna energii, radości i miłości do młodych. Nauczyła mnie, że nie trzeba nienawidzić młodości, będąc starszym.
Aktorka podkreśla aktualność Wyspiańskiego – jego obserwacje ludzkiej natury, polskich namiętności i narodowych cech pozostają zdumiewająco świeże. Jej zdaniem, choć świat się zmienił, człowiek pozostał ten sam, a Wyspiański trafnie pokazuje, że historia emocji, konfliktów i pytań o sens wciąż się powtarza:
Życie człowieka jest zawsze podobne – tak samo cierpi, kocha, to samo nas boli od tysiącleci. Homer, Kochanowski, Herbert – wszyscy piszą o tym samym. A Wyspiański pisał o ludzkich charakterach, które się nie zmieniają. Wystarczy spojrzeć na to, co dzieje się dziś w Sejmie.
Dymna mówi też o współczesnym świecie, w którym – jej zdaniem – zatarło się znaczenie słów i granice między dobrem a złem. Dla niej odpowiedzią na ten chaos jest poezja - od ponad 20 lat prowadzi „Salony Poezji”, które traktuje jako przestrzeń oczyszczenia i powrotu do prawdy.
Słowom odbiera się ich prawdziwe znaczenie. Przeciwnicy mówią to samo słowo, ale każdy myśli o czymś innym. Dlatego jedyna ucieczka to poezja – dlatego założyłam Salon Poezji. To mój lek na to, co się dzieje
- tłumaczy aktorka.
Zobacz pierwszy odcinek słuchowiska:
Marzenie o filmie o Wyspiańskim
Dymna przypomina, że wiele lat temu planowano film o Wyspiańskim w reżyserii Janusza Morgensterna, z Jerzym Radziwiłowiczem w roli głównej – jednak projekt nie doszedł do skutku. Żałuje, że do dziś nikt nie zrealizował tej wizji, bo jej zdaniem życie Wyspiańskiego to gotowy materiał na wielkie dzieło filmowe.
Morgenstern miał robić film o Wyspiańskim. Jurek Radziwiłowicz miał grać Stasia. Był przepiękny scenariusz, ale nie było pieniędzy. A przecież o Wyspiańskim dawno powinien powstać wielki film
- uważa Anna Dymna.
Aktorka mówi o współpracy z Dorotą Segdą przy nowym słuchowisku radiowym inspirowanym Wyspiańskim (emisja w Radiu Kraków). Z czułością wspomina, jak poznała Segdę jeszcze jako młodziutką studentkę i jak teraz widzi w niej kontynuatorkę tradycji i miłości do teatru:
Zawsze pamiętam, jak pewnego dnia w teatrze klęknęło takie małe coś i mówi: ‘Pani profesor, może mi pani pomóc?’ Pomyślałam wtedy – przekazuję pałeczkę. Teraz Dorotka sama pomaga młodym. I to jest najpiękniejsze w naszym zawodzie.
Występują:
Grzegorz Mielczarek - Stanisław. Wyspiański
Charles Rabenda - Lucjan. Rydel
Maciej Sajur -Tadeusz Boy Żeleński
Błażej Szymański - Józef Mehoffer
Łukasz Szczepanowski - Włodzimierz Tetmajer
Zbigniew Kaleta - Tadeusz Miciński
Jacek Romanowski - Józef Kotarbiński
Rafał Dziwisz - Adam Chmiel
Adam Nawojczyk dr Julian Nowak
Szymon Czacki - Stanisław Estreicher
Błażej Peszek Wilhelm Feldman
Julian Boduszek Jerzy Leszczyński -
Roman Gancarczyk - Kazimierz Kamiński
Anna Dymna Janina Stankiewiczowa
Ewa Kaim - Wanda Siemaszkowa
Weronika Stankiewicz - Służąca Siemaszkowej
Anna Radwan - Matka Wyspiańskiego
Dorota Segda - Stanisława Wysocka
Julia Kazana, Aleksandra Płatek, Zuzanna Piotrowska, Filip Owczarek, Filip Prokopowicz, Jan Wróbel – chór w teatrze i Aktorzy Zielonego Balonika
Tomasz Wysocki- Narrator
Muzyka: Stanisław Radwan
Opracowanie muzyczne; Mieczysław Mejza
Realizacja: Wojciech Gruszka
Opieka redakcyjna, asystentka reżyserki: Katarzyna Fortuna
Słuchowisko powstało we współpracy Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego z Radiem Kraków.
Transmisja kolejnych odcinków na stronie internetowej Radia Kraków w każdy poniedziałek o g. 21.05.