Posługiwali się najnowocześniejszymi aparatami fotograficznymi, założyli zespół realizatorów filmowych „Sektor”, dysponowali urządzeniami do kontroli rozmów telefonicznych i radiowych, sprzętem audio i video, samochodami, tajnymi mieszkaniami, dokumentami legalizacyjnymi, dobrze wyposażonym magazynem strojów i rekwizytów a także specjalnie szkolonymi psami ... Wywiadowcy Biura „B” czyli jak działa obserwacja w służbie tajnej peerelowskiej policji politycznej o tym w dzisiejszym i programie RK i IPN „Posłuchaj historii” mówiła dr Monika Komaniecka - Łyp z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Krakowie, która zajmuje się zagadnieniami związanymi z aparatem bezpieczeństwa PRL, autorka wielu artykułów i książek na ten temat. Pod jej redakcją naukową ukazała się również, wydana w 2022 roku, publikacja zat. „Obserwacja w służbie SB. Studia i szkice”. Program prowadziła Jolanta Drużyńska.
Funkcjonariusz SB wykonujący zdjęcia z podstawki "Nysa" / AIPN
Służba Bezpieczeństwa, czyli komunistyczna policja polityczna, przez cały okres PRL wykorzystywała dostępne metody i środki operacyjne przeciwko własnemu społeczeństwu. Obserwacja zewnętrzna była jednym ze środków pracy operacyjnej, tzw. rzeczowych (w odróżnieniu od osobowych) i była stosowana często z pozostałymi – techniką operacyjną i perlustracją korespondencji. Dzięki jej zastosowaniu SB uzyskiwała dane o trybie życia, kontaktach towarzyskich, adresach znajomych i więziach rodzinnych osoby inwigilowanej oraz personalia osób, z którymi się spotykała. Informacje te mogły zostać wykorzystane przez służby policyjne w dowolnym czasie.
Komórki odpowiedzialne za prowadzenie obserwacji i wywiadów funkcjonowały od początku istnienia aparatu bezpieczeństwa w Polsce. Po powstaniu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych funkcjonowały dwie jednostki obserwacyjne: Biuro „B”, które prowadziło obserwację krajową (czyli obywateli polskich) i Wydział XI Departamentu II odpowiedzialny za tzw. obserwację dyplomatyczną (czyli dyplomatów i cudzoziemców). W kwietniu 1957 r. nastąpiło włączenie pionu obserwacji kontrwywiadu do Biura „B” MSW, które odtąd stało się samodzielnym i jedynym pionem odpowiedzialnym za prowadzenie obserwacji i wywiadów w PRL. Funkcjonowało do lipca 1990 r., a w terenie jego odpowiednikami były Wydziały „B” Komend Wojewódzkich MO / Wojewódzkich Urzędów Spraw Wewnętrznych.
Biuro „B” należało do jednostek techniczno-operacyjnych MSW. Oznaczało to, że było jednostką usługową realizującą zlecenia pionów operacyjnych Służby Bezpieczeństwa – wywiadu, kontrwywiadu, Departamentu III (przeciwdziałanie opozycji), IV (walka z Kościołem), Milicji – na przeprowadzenie obserwacji, a także od lat 80. wywiadu-ustalenia. Do zadań pionu należała również pomoc w czynnościach operacyjno-technicznych aparatu bezpieczeństwa (m.in. w tajnych zatrzymaniach, przeszukaniach oraz instalowaniu podsłuchów). Obserwację stosowano również podczas demonstracji, manifestacji i różnego rodzaju zgromadzeń.
model kamuflażu aparatu Kropka Anatol/ AIPN
Do realizacji zadań Biuro „B” wykorzystywało odpowiednie metody i środki pracy. Wywiadowcy pionu „B” śledząc osobę posługiwali się całą gamą strojów i rekwizytów zgromadzonych w szatni centralnej i podręcznej (np. w samochodzie). Były one przystosowane do zamontowania miniaturowych aparatów fotograficznych Robot, Ajax, Kropka np. w torbie (kamuflaż „Agata R”), w parasolce (kamuflaż „Anatol K”), w kosmetyczkach (kamuflaż „Kama”), w płaszczu letnim (kamuflaż „Gustaw L”). Obserwację prowadzono również z punktów zakrytych, czyli miejsc organizowanych w pobliżu miejsc zamieszkania obserwowanych osób.
Aparaty Robot i Ajax w kamuflażu Kama w kosmetyczkach /AIPN
Z kolei ruchome punkty zakryte były to samochody, czyli tzw. podstawki (głównie ciężarowe, jak furgonetki marki Żuk i Nysa) z zakamuflowaną aparaturą fotograficzną, filmową, telewizyjną oraz radiową. Efektem obserwacji był komunikat, a także wykonywane zdjęcia, które przekazywano pionom operacyjnym do prowadzonych spraw.
Publikacja "Obserwacja w służbie SB. Studia i szkice” stanowi zbiór studiów i szkiców pokazujących funkcjonowanie centralnego pionu obserwacji (Biura „B” MSW i wydziałów „B” w województwach) oraz wykorzystanie obserwacji w pracy pionów operacyjnych SB. Ma ona charakter poznawczy, a jej celem jest wskazanie roli pionu „B” w działaniach operacyjnych na konkretnych przykładach, czyli case studies. Jest to kolejny etap badań nad pionem obserwacji i obserwacją jako środkiem pracy operacyjnej stosowanym w poszczególnych sprawach.
Radio Kraków informuje,
iż od dnia 25 maja 2018 roku wprowadza aktualizację polityki prywatności i zabezpieczeń w zakresie przetwarzania
danych osobowych. Niniejsza informacja ma na celu zapoznanie osoby korzystające z Portalu Radia Kraków oraz
słuchaczy Radia Kraków ze szczegółami stosowanych przez Radio Kraków technologii oraz z przepisami o ochronie
danych osobowych, obowiązujących od dnia 25 maja 2018 roku. Zapraszamy do zapoznania się z informacjami
zawartymi w Polityce Prywatności.
