Ustawa o statusie osoby najbliższej – kompromis czy eufemizm dla związków partnerskich?

„Nazwa ma uspokoić przeciwników, ale chodzi o to samo – o zapewnienie praw osobom żyjącym w nieformalnych związkach” – podkreśla Justyna Szawul-Proniewska z Rady Izby Notarialnej w Krakowie..

Fot. Pexels

Posłuchaj rozmowy

Nowa ustawa zamiast związków partnerskich – projekt „o statusie osoby najbliższej” ma być kompromisowym rozwiązaniem wobec braku zgody na wprowadzenie związków partnerskich, choć w praktyce może dotyczyć tych samych kwestii.
Obecne przepisy są niewystarczające – definicja „osoby najbliższej” występuje w różnych ustawach, ale nie rozwiązuje codziennych problemów osób żyjących w nieformalnych związkach.
Najważniejsze postulaty projektu – dostęp do informacji medycznej, wspólne rozliczanie podatków, dziedziczenie bez podatku od spadków, możliwość wstąpienia w najem mieszkania oraz uregulowanie kwestii alimentów.
Koniec z ignorowaniem problemu – jak podkreśla Justyna Szawul-Proniewska, „jeżeli nadal będziemy udawali, że problemu nie ma, te osoby pozostaną porzucone przez państwo”.

Ustawa o statusie osoby najbliższej zamiast związków partnerskich

Rządowy projekt ustawy o statusie osoby najbliższej ma być – zdaniem wielu obserwatorów – próbą znalezienia politycznego kompromisu w sprawie, która od lat budzi emocje: związków partnerskich.

Jak tłumaczyła w rozmowie z Radiem Kraków Justyna Szawul-Proniewska, rzeczniczka Rady Izby Notarialnej w Krakowie, zmiana nazwy nie oznacza całkowicie nowego pomysłu, lecz raczej próbę uniknięcia ideologicznego sporu. Jej zdaniem pojęcie „związków partnerskich” nadal „kłuje w oczy” część klasy politycznej, dlatego zaproponowano formułę, która ma wywoływać mniejsze kontrowersje.

Ustawa o związkach partnerskich. Notariusz: „Chodzi o prawo do normalności, nie o ideologię”

Według prawniczki, istotą propozycji nie jest stworzenie konkurencji dla małżeństwa, lecz zapewnienie podstawowych praw osobom żyjącym razem, ale formalnie niespowinowaconym.

Nie chodzi o to, by zastępować małżeństwa, tylko o uregulowanie codziennych spraw osób, które wspólnie prowadzą życie

– wyjaśniła.

Obecne prawo nie chroni partnerów

Ekspertka zwróciła uwagę, że choć w wielu ustawach pojawia się pojęcie „osoby najbliższej”, każda z nich definiuje je w inny sposób. W efekcie partnerzy w związkach nieformalnych nie mają realnej ochrony w kluczowych momentach życia – na przykład w szpitalu, w sprawach spadkowych czy mieszkaniowych.

Obecne regulacje pozwalają co prawda pacjentowi wskazać osobę uprawnioną do informacji o stanie zdrowia, ale tylko wtedy, gdy zrobi to z wyprzedzeniem. W przeciwnym razie – na przykład w przypadku nagłego wypadku – lekarze nie mogą udzielić informacji partnerowi, nawet jeśli ten od lat mieszka z pacjentem i wspólnie prowadzi z nim gospodarstwo domowe.

Szawul-Proniewska wskazała, że nowe przepisy mogłyby rozwiązać ten problem, uznając prawo partnera do informacji o stanie zdrowia osoby, z którą pozostaje w formalnie uznanym związku.

Dziedziczenie, podatki i mieszkanie

Ważnym elementem projektu ma być także uregulowanie kwestii dziedziczenia i rozliczeń podatkowych. Obecnie każda osoba może w testamencie zapisać swój majątek dowolnej osobie, ale partnerzy nie są zwolnieni z podatku od spadków i darowizn. Rzeczniczka Izby Notarialnej wskazała, że ustawa powinna to zmienić – przynajmniej w przypadku majątku wspólnie nabytego, zwłaszcza nieruchomości.

Podobnie ma wyglądać kwestia wspólnego rozliczania podatków. Szawul-Proniewska uznała, że skoro partnerzy dzielą wydatki i prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, powinni mieć prawo do wspólnego rozliczenia, tak jak małżonkowie. Zaznaczyła przy tym, że takie prawo powinno dotyczyć jedynie związków zawieranych w formie aktu notarialnego, co ograniczałoby ryzyko nadużyć.

Projekt ma też objąć inne aspekty życia codziennego – możliwość wstąpienia w najem mieszkania komunalnego po zmarłym partnerze czy wprowadzenie zapisów dotyczących alimentów po rozstaniu. Według ekspertki takie rozwiązania pozwoliłyby uniknąć sytuacji, w których jedna ze stron pozostaje bez środków do życia lub dachu nad głową.

Nie ma konkurencji z małżeństwem

Krytycy planowanej ustawy twierdzą, że może ona stanowić konkurencję dla instytucji małżeństwa. Justyna Szawul-Proniewska zdecydowanie odrzuciła ten argument. Jej zdaniem osoby żyjące w związkach nieformalnych nie próbują rywalizować z małżonkami, lecz domagają się elementarnych praw i bezpieczeństwa.

Gdyby chcieli mieć identyczne prawa jak małżeństwa, to by się pobrali. Chodzi o elementarne poczucie bezpieczeństwa

– podkreśliła rzeczniczka.

Zwróciła też uwagę, że liczba zawieranych małżeństw w Polsce spada, a jednocześnie rośnie liczba osób, które żyją razem bez ślubu. W jej ocenie państwo nie może dłużej ignorować ich potrzeb i traktować jak obywateli drugiej kategorii.

Związki nieformalne wieszczą kres tradycyjnej rodziny?

Brak projektu i apel o małe kroki

Mimo zapowiedzi ze strony rządu, projekt ustawy o statusie osoby najbliższej nie został jeszcze opublikowany. Szawul-Proniewska przyznała, że trudno zrozumieć brak transparentności w tej sprawie. Jej zdaniem proces legislacyjny wymaga, by obywatele i środowiska prawnicze mogły poznać treść dokumentu i zgłaszać uwagi.

Rzeczniczka zaapelowała, by zmiany wprowadzać metodą małych kroków – nawet jeśli początkowe rozwiązania nie będą doskonałe, to ważne, by wreszcie ruszyć z miejsca. – „Spróbujmy wprowadzić pierwsze ustalenia, zobaczmy jak to funkcjonuje” – mówiła w Radiu Kraków.
Dodała, że dalsze unikanie tematu to nie tylko błąd, ale i wstyd w świetle międzynarodowych zobowiązań Polski. Zakończyła stwierdzeniem, że „jeżeli nadal będziemy udawali, że tego problemu nie ma, te osoby nadal będą porzucone przez państwo”.

Autor:

Jacek Bańka

Komentarze (0)

Brak komentarzy

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Ustawa o statusie osoby najbliższej – kompromis czy eufemizm dla związków partnerskich?

Ustawa o statusie osoby najbliższej zamiast związków partnerskich

Obecne prawo nie chroni partnerów

Dziedziczenie, podatki i mieszkanie

Nie ma konkurencji z małżeństwem

Brak projektu i apel o małe kroki

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Kto będzie sponsorem tytularnym Wisły Kraków? Jeden właśnie się wycofał

Jednym biletem po Tarnowie i okolicach. Rozmowy ruszą w styczniu

72-latka z Krakowa oszukana metodą "na wdowca". Kobieta straciła 214 tys zł

"Nauka sprawia, że dłużej jesteśmy młodzi". Uniwersytety Trzeciego Wieku nie tylko edukują, ale też tworzą przyjaźnie

Prokopowicz, Alexewicz, Pawlak. Ogromne zainteresowanie koncertami w Filharmonii Krakowskiej

LOT-em z Krakowa bezpośrednio do Barcelony, Madrytu i Rzymu

Przez dobę bez ciepłej wody i ogrzewania. Wszystko przez... maszynę budowlaną

Most Caritasu i Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w Nowym Sączu

Korepetycje z edukacji zdrowotnej. Lekcja 2: "Myślimy, bo jemy tłuszcze"