Polska się kurczy. Dlaczego nie chcemy mieć dzieci?

Podczas gdy w debacie publicznej coraz częściej pojawiają się emocjonalne apele o ochronę tradycyjnej rodziny, statystyki pozostają nieubłagane. Polska się starzeje i kurczy. Nawet przysłowiowe 38 milionów obywateli to już bardziej mit niż rzeczywistość.

Zdjęcie ilustracyjne, fot. Pixabay

Dlaczego Polska naprawdę się kurczy – prof. Radosław Marzęcki tłumaczy, co stoi za
dramatycznym spadkiem liczby urodzeń.
Dlaczego pieniądze nie wystarczą – mimo bogatszego społeczeństwa, dzieci rodzi się coraz
mniej.
Jak zmieniają się wartości młodych Polaków – indywidualizm, wolność i nowe priorytety
zamiast tradycyjnego modelu rodziny.
Co naprawdę grozi Polsce – nie ideologiczne spory, ale cicha demograficzna katastrofa.

Posłuchaj rozmowy

"Katastrofa demograficzna" to nie slogan

Można się gniewać na megatrendy demograficzne, ale mamy do czynienia z faktami. I to takimi, których nie da się odwrócić jedną decyzją polityczną

– mówi prof. Radosław Marzęcki z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Nie będzie nas. Demograficzny koniec Polski, jaką znamy?

Jak podkreśla socjolog, Polska doświadcza dwóch równoległych procesów: starzenia się społeczeństwa i jego kurczenia.

Jeszcze w początkach lat 90. byliśmy blisko wartości 2,1 – czyli zastępowalności pokoleń. Dziś ten wskaźnik spadł do 1,09. To już dramatycznie niski poziom, niższy niż w Czechach, na Węgrzech czy w Słowenii

– wylicza profesor.

Co gorsza, od jesieni 2019 roku nie było w Polsce ani jednego miesiąca z dodatnim przyrostem naturalnym.

Ostatni taki miesiąc mieliśmy przed pandemią. Od tamtej pory umiera więcej osób, niż się rodzi. To jest obraz katastrofy demograficznej

– dodaje.

Bogatsi, ale bezdzietni

Wbrew obiegowym opiniom, problem nie wynika jedynie z ekonomii.

Paradoks polega na tym, że im społeczeństwo bogatsze, tym dzietność niższa. Dziś jesteśmy zamożniejsi niż w latach 90., a mimo to mamy mniej dzieci

– mówi prof. Marzęcki.

Z badań prowadzonych przez jego zespół w Małopolsce wynika, że 14 procent młodych ludzi w wieku 18–29 lat deklaruje brak chęci posiadania dzieci.

W samym Krakowie to aż 25 procent. To pokazuje, że styl życia dużych miast jest zupełnie inny – bardziej indywidualistyczny, mniej związany z tradycyjnym modelem rodziny

– zauważa naukowiec.

Jednocześnie ponad 70 procent młodych Małopolan wciąż widzi siebie w roli rodziców. Ale decyzja o założeniu rodziny jest odkładana coraz później.

Wiek matki przy pierwszym dziecku to dziś średnio 28–29 lat. Jeszcze kilkanaście lat temu było to 24–25

– przypomina socjolog.

Między stylem życia a odpowiedzialnością

Powody, dla których młodzi ludzie rezygnują z rodzicielstwa, są złożone. Oprócz sytuacji ekonomicznej coraz częściej pojawiają się argumenty światopoglądowe i środowiskowe.

Niektórzy mówią o trosce o planetę, o tym, że im mniej ludzi, tym mniej CO2. Inni wskazują na problemy z płodnością i zdrowiem, albo po prostu nie czują się gotowi na taką odpowiedzialność

– tłumaczy prof. Marzęcki.

Abp Jędraszewski na Wawelu: "Próbuje się wprowadzić prawo, które jest zagrożeniem dla rodziny"

Swoje robi też kultura masowa i media społecznościowe, które promują styl życia zorientowany na
przyjemność, rozwój osobisty i wolność od zobowiązań.

To jest pewna nowa aksjologia, nowy system wartości. Wydłuża się okres młodości i przesuwa moment wejścia w dorosłość. A jednym z wyznaczników dorosłości jest właśnie urodzenie dziecka

– podsumowuje naukowiec.

Polska bez dzieci?

Debata o demografii to nie tylko kwestia polityki rodzinnej, ale także kultury, ekonomii i stylu życia.
Hasła i kazania nie odwrócą trendu, który – jak pokazują dane – jest globalny. Wzorce społeczne
zmieniają się szybciej niż programy prorodzinne.

Możemy próbować stymulować procesy demograficzne polityką społeczną, ale to zawsze będą eksperymenty. I żaden z nich nie przyniesie efektu z dnia na dzień

– podsumowuje prof. Radosław Marzęcki.

Autor:

Piotr Łęgowski

Komentarze (4)

2025-11-13

Bezdzietność jest piękna. A poza tym tak jak piszą - ludzie widzą kryzys klimatyczny, widzą przeludnienie i chcą zrobić coś dobrego. I rezygnują z dzieci.

lajkonik

2025-11-13

Polacy po prostu nie chcą, żeby ich dzieci harowały na darmozjadów w kitlach, togach, mundurach i innych pasożytów z budżetówki.

Słuchacz

2025-11-13

Bierzcie pod uwagę że są osoby które z powodów medycznych nie mogą mieć dzieci. Radio Kraków patrzy tylko na jeden aspekt problemu.

PKIP

Przez kapitalizm i patriarchat

2025-11-13

Proste, zarówno kapitalizm, podsycany przez neolibków i konserwatystów, jak i toksyczny patriarchat ugruntowany w starodawnych przesądach i gusłach, skutecznie odsuwają ludzi (nie tylko w Polsce) od decyzji o posiadaniu dzieci.

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Polska się kurczy. Dlaczego nie chcemy mieć dzieci?

"Katastrofa demograficzna" to nie slogan

Bogatsi, ale bezdzietni

Między stylem życia a odpowiedzialnością

Polska bez dzieci?

Komentarze (4)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Barwny korowód kolędników przeszedł ulicami Krakowa

Sprawdź, jak słuchać nowej produkcji Radia Kraków "Grimmersive. Bracia Grimm dla dorosłych"

Jak powstały baśnie braci Grimm: bez pruderii i bez morału

Pochód kolędniczy przeszedł ulicami Krakowa. Barwne kolędowanie od Rydlówki po Rynek

To był rewelacyjny koncert Marcina Maseckiego w Radiu Kraków. Teraz retransmisja w TVP Kultura

Trzech wspaniałych - Michał Basista, Mateusz Dubiel i Yehuda Prokopowicz na jednym koncercie!

Beliansky Ekspres wrócił na tory. Zimowe połączenie Muszyna–Poprad już kursuje

Rodzinnny spacer od kościoła do kościoła. Krakowianie odwiedzają szopki

Piąte miejsce Gąsienicy-Daniel w alpejskim PŚ w Semmering! To najlepszy wynik w karierze małopolanki

Drzewo przygniotło kobietę w miejscowości Piaski Drużków

Prof. Joachim Grubich i prof. Włodzimierz Siedlik we wspomnieniach współpracowników i uczniów

Na Podhalu tłok i korki, a w Zakopanem kolejka do kolejki

Pożar domu w Gosprzydowej, z ogniem walczy 20 strażaków

Polska się kurczy. Dlaczego nie chcemy mieć dzieci?

"Katastrofa demograficzna" to nie slogan

Bogatsi, ale bezdzietni

Między stylem życia a odpowiedzialnością

Polska bez dzieci?

Komentarze (4)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Barwny korowód kolędników przeszedł ulicami Krakowa

Sprawdź, jak słuchać nowej produkcji Radia Kraków "Grimmersive. Bracia Grimm dla dorosłych"

Jak powstały baśnie braci Grimm: bez pruderii i bez morału

Pochód kolędniczy przeszedł ulicami Krakowa. Barwne kolędowanie od Rydlówki po Rynek

To był rewelacyjny koncert Marcina Maseckiego w Radiu Kraków. Teraz retransmisja w TVP Kultura

Trzech wspaniałych - Michał Basista, Mateusz Dubiel i Yehuda Prokopowicz na jednym koncercie!

Beliansky Ekspres wrócił na tory. Zimowe połączenie Muszyna–Poprad już kursuje

Rodzinnny spacer od kościoła do kościoła. Krakowianie odwiedzają szopki

Piąte miejsce Gąsienicy-Daniel w alpejskim PŚ w Semmering! To najlepszy wynik w karierze małopolanki

Drzewo przygniotło kobietę w miejscowości Piaski Drużków

Prof. Joachim Grubich i prof. Włodzimierz Siedlik we wspomnieniach współpracowników i uczniów

Na Podhalu tłok i korki, a w Zakopanem kolejka do kolejki

Pożar domu w Gosprzydowej, z ogniem walczy 20 strażaków

Kontakt

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Wyślij opinię