ZAGADKA HISTORYCZNA (12.05)
- A
- A
- A
"Pejzaże regionalne" Audycja z dn. 12.05. 2024 r.
![Sejm w Gąsawie. Na obrazie Jana Matejki (1866) znajdują się m.in.: Leszek Biały, Władysław Laskonogi, Henryk Brodaty i Konrad Mazowiecki. (fot. Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638307/d4f0e80c148d46a3be4174e12d99fa66leszekbialysejmwgasawie.jpg)
Syn Kazimierza Sprawiedliwego LESZEK BIAŁY (urodzony około 1184 r.) był ostatnim władcą krakowskim, którego wszyscy dzielnicowi książęta piastowscy uznawali, choćby czysto nominalnie, za posiadającego pewne uprawnienia zwierzchnie nad całością ziem polskich.
Leszek Biały został zamordowany w 1227 r. w Marcinkowie koło Gąsawy.
Wydarzenie to zostało upamiętnione w 700. rocznicę zbrodni, w 1927 r., wzniesieniem pomnika według projektu krakowskiego rzeźbiarza JAKUBA JUSZCZYKA (1893 -1945).
![Spór małżeński Gryfiny z Leszkiem Czarnym, obraz Jana Matejki (1879) - fot. Wikipedia](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638308/b80cc01aa07b542bef5463cf63148dd1leszekczarnyspor-malzenski-gryfiny-z-leszkiem-czarnym.png)
Przyrodni, starszy brat Władysława Łokietka LESZEK CZARNY (urodzony ok 1241 r.) był księciem krakowsko - sandomierskim .
Na jego dworze dały się zauważyć tendencje zjednoczeniowe, o czym może świadczyć rozwijający się kult świętego Stanisława.
Leszek Czarny zmarł bezpotomnie w 1288 r. w Krakowie.
![Herb ososbisty Leszka Czarnego (obecnie powiatu inowrocławskiego) - fot. Basian/Wikipedia](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638309/acf772b9c2c18f0d2bdedae3ddb724b7leszekczarnyherb-osobistypowiatinowroclawskibasian.png)
Gdzie zostali pochowani obaj Piastowie?
ADRES INTERNETOWY: [email protected]
do godz. 7.30 dnia 12.05. 2024 r.
UPOMINKI: płyty CD
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638352/03f97583a4811fad00ecb35f59fa5a16aaaaurora.jpg)
"AURORA" - kompozycje krakowianina JERZEGO GABLENZA na wiolonczelę i fortepian
"OLKUSKA POEZJA ŚPIEWANA"
"ORGANY FARY OLKUSKIEJ" - gra Andrzej Białko
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638358/ad97f67f6944a545079ceb52285130f0olkuszorganycd-1.jpg)
"WRACAJĄ SŁOWA I DŹWIĘKI. 95 lat Radia Kraków
"THEATRUM MECHANICUM"- muzyka elektroniczna tarnowskich twórców DROM 66 & MAROUS MARS"
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638353/63b147644ee65fea70e20761bdcc0b5aaaadrom66.jpg)
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638542/2f6a58ae31c59c414406ab53b14206a2aaanasitamwiercili.jpg)
W GORLICACH w Muzeum Regionalnym PTTK, do 29.09.2024 r. można oglądać wystawę „NASI TAM WIERCILI".
Ekspozycja jest dedykowana nafciarzom, którzy pracowali przy wydobyciu czarnego płynnego złota od końca XIX w. do czasów współczesnych.
![fot. ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638544/bfb094167613de1de1f677b9afe02f95aaagorlicewystawa2dobre.jpg)
Historia została opowiedziana dzięki zdjęciom pochodzącym ze zbiorów Muzeum oraz udostępnionym przez osoby prywatne.
![fot. ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638546/116c929fba5b9acae0f93588fe3c13abaaagorlicewystawa4.jpg)
Wystawa przypomina także o przypadającej w tym roku 170. rocznicy zapalenia przez IGNACEGO ŁUKASIEWICZA w Gorlicach, na Zawodziu, pierwszej na świecie ulicznej lampy naftowej. To było w 1854 r.
![(fot. Andrzej Piecuch)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638548/f8d3d9b84de216036a7a738be379888agorlicelampapiecuch.jpg)
Obchodzony dwa lata temu Rok Ignacego Łukasiewicza stał się wtedy inspiracją do odbycia przez mieszkańców Ziemi Gorlickiej pielgrzymki do Watykanu.
Podczas audiencji papież Franciszek otrzymał replikę lampy.
![Papież Franciszek otrzymuje replikę gorlickiej lampy (fot. Andrzej Piecuch)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638558/ebfa3d232d8fd56beb2765196631a741gorliceaudiencja2.jpg)
![Replika lamp przeznaczonych dla Papieża Franciszka i do Muzeum PTTK w Gorlicach](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638559/664082bf77799844e49b23b94b1ad328gorlicereplika-lamp.jpg)
Tę lampę wraz z dedykacją oraz zdjęcia wykonane podczas spotkania m.in. przez papieskiego fotografa Arturo Mari można zobaczyć na wystawie w Muzeum Regionalnym PTTK w Gorlicach.
![fot. ze zbiorów Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638560/1b7e6ea99a6927cb71b03563b86468d9aaagorlicewystawa1.jpg)
O ekspozycji opowiada KATARZYNA LIANA - kustosz Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach.
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638554/2431e267ea652289cde912032d9975d7aaagorlicewystawa3.jpg)
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638553/c9c2592b70d302ce084fa1ff00b0e587lianakatarzynagorlice.jpg)
![Portret Jana Długosza namalowany przez Walerego Eljasz-Radzikowskiego (1889) - fot. Wikipedia](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638571/5aac216843dbf357b63c5081d6fd9c63dlugoszjan.png)
JAN DŁUGOSZ (1415 -1489) był historykiem, kronikarzem, twórcą dzieła "Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego", duchownym, geografem, dyplomatą i wychowawcą synów króla KAZIMIERZA JAGIELLOŃCZYKA (1427 - 1492)
![Kraków, Dom Długosza (fot. Zygmunt Put/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638573/46d3f6f565bed8ca7a763182945ffa5bkrakowdomdlugosza25kanoniczazygmunt-put.jpg)
W Krakowie, od 1453 r. do śmierci w 1489 r., mieszkał u stóp Wawelu.
Dziś to budynek przy Kanoniczej 25, róg ulicy Podzamcze.
Ale Jan Długosz miał także jeszcze dwa inne domy.
![Wiślica, Dom Długosza (fot. Jakub Hałun/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638582/8fe537cc987faa8f78c67427f07ca700wislicadomdlugoszajakubhalun.jpg)
W WIŚLICY to XV-wieczny budynek, zbudowany z jego fundacji w 1460 r.
![Domniemany wizerunek J.Długosza na fresku z XV w w Domu Długosza w Wiślicy (fot. Maciej Szczepańczyk/Wikipedia).](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638580/dda06d43f4e1dd5a4fef823da447d35bwislicadomniemany-wizerunek-jdlugoszana-fresku-w-domudlugoszamaciejszczepanczyk.png)
W północno-zachodniej części budynku znajduje się unikatowa gotycka polichromia z końca XV wieku, przedstawiającą Zmartwychwstałego Chrystusa oraz kobiety z krzyżem. W środku znajduje się postać klęczącego mężczyzny (prawdopodobnie Jana Długosza) otoczonego aureolą z gotyckim napisem Boże zmiłuj się na nami
Najmłodszy dom, ufundowany przez niego i wybudowany w 1476 r. to dom w SANDOMIERZU.
Od 1937 r. mieści się w nim Muzeum Diecezjalne.
![(fot. Manfred Rackelhuhn/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638578/fec675177d150493c6213627360fe62dsandomierzdomdlugoszamanfredrackelhuhn.jpg)
O Janie Długoszu i jego domach opowiada krakowianka, poetka, ANNA PITUCH - NOWOROLSKA - miłośniczka fotografii i sztuki.
Posłuchaj!
![(fot. Andrzej Walter)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638585/94375ff2c9985baacdc580ce160695ddpituchnoworolskaandrzejwalter-5.jpg)
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638644/9c79379afee3dc068f5c72f18fe20565piotrowskimarekmaj24.jpg)
Znany olkuski kolekcjoner pocztówek MAREK PIOTROWSKI, wraz z historykiem JACKIEM SYPIENIEM, przygotowuje obecnie wydawnictwo „Przemysł ziemi olkuskiej na starych pocztówkach i zdjęciach”.
Dzisiaj kartki pocztowe kojarzą się z pięknymi widokami lub zabytkami.
Tymczasem na początku XX wieku, bardzo często tematem pocztówek były zakłady przemysłowe i fabryki.
![fot. ze zbiorów M.Piotrowskiego](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638646/35d203dc29240c50bb4300667fbadf1dolkuszpiotrowskikluczepapiernia.jpg)
Pan Marek ma swojej kolekcji kilkanaście pocztówek przedstawiających okoliczne fabryki, na przykład olkuską Emaliernię czy fabrykę papieru w Kluczach.
W wielu przypadkach są to jedyne fotografie pokazujące nieistniejące już dzisiaj fabryki, jak na przykład cementownia w JAROSZOWCU (dawna nazwa Klucze - Cementownia)
![fot. ze zbiorów M.Piotrowskiego](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638648/889b85515a770e5a2c0a7b19b44fdc9folkuszpiotrowskikluczecement.jpg)
W publikacji, która ukaże się jesienią znajdzie się też zdjęcie furmanki ciągniętej przez białego konia.
Co na tym zdjęciu jest szczególnie ciekawe?
Posłuchaj!
![fot. ze zbiorów M.Piotrowskiego](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638651/e209b34bea766a2acb58845e8002e44aolkuszpiotrowskikon.jpg)
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638660/67550395de266bdd02695bdd39ec0fa2widomskastanislawa-1.jpg)
STANISŁAWA WIDOMSKA jest poetką i prozatorką, mieszkanką PIWNICZNEJ – ZDROJU.
Debiutowała w 1990 r. Wydała tomiki wierszy: " W zakątku nieba", "Pejzaż dźwięków", "Nim zedrę zasłonę", "Dojrzewanie lata"
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638665/647f12f49aa64006c6ff70263263b040widomskatomik-2.jpg)
Tym razem opowiada o swoich "wiosennych" wierszach i przypomina początki tej pory roku w latach dzieciństwa.
Jej babcia na przykład sadziła wtedy kosaćce.
Posłuchaj!
![Kosaciec żyłkowany (fot.Olbertz/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638668/6222967304f2c111841a4b4c2204e194aaakosacieczylkowany.jpg)
![Janina Kumorek (z lewej) i Krystyna Tomasiak - fot. Barbara Rucka](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638674/cdc5d577c295679d399174d9ea8b84f4kumorektomasikrazem.jpg)
JANINĘ KUMOREK - poetkę z MUSZYNY ZDROJU prezentowałem już w "Pejzażach regionalnych".
Mówiliśmy też o jej tomiku poetyckim wydanym w ubiegłym roku, zatytułowanym "W DRODZE".
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638676/9aa88db0c7eb0c70b8ea270f6ae0eec8kumorekokladka.jpg)
Zawiera on ilustracje KRYSTYNY TOMASIAK.
Tym razem poezję tego tomiku recenzuje historyk literatury i krytyk literacki prof. BOLESŁAW FARON.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638679/13f23cd3023449bdf05f574d209593cffaronnowy-1.jpg)
![KatedraWawelska, Konfesja św. Stanisława (fot. Cezary/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638683/baefa27e8d218c1242c39fab02eaafcewawelkonfesjasw.stanislawacezary.jpg)
W niedzielę 12.05. 2024 o godz. 9.00 z Katedry Wawelskiej wyruszy procesja z relikwiami św. Stanisław na Skałkę, do miejsca śmierci patrona Polski.
Pierwsza taka procesja odbyła się w 1253 r. a tradycja odbywania procesji w pierwszą niedzielę po 8.05. utrwaliła się w XIX w.
![Procesja rok 2011 (fot. Grzegorz Artur Górski/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638692/2f86c98470e20debbd43ba0359570b45skalkaprocesja2011grzegorzarturgorski.jpg)
Szczególne znaczenie dla Polski pod zaborami miała procesja w 1879 r., w 800. rocznicę męczeńskiej śmierci krakowskiego biskupa - zauważa znawca historii Krakowa MICHAŁ KOZIOŁ.
![Sadzawka św. Stanisława przy kościele św. Michała Archanioła na Skałce w Krakowie (fot. Andrzej Otrębski/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638689/13630a1c33da2234f65024c277a9b589skalkasadzawkaotrebski.jpg)
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3638688/df0542fed312b18c670aa0c6468a5b2fkoziol-2.jpg)
Najnowsze
-
21:50
Sprzątanie po tarnowsku, czyli gruntowne czyszczenie miasta przed urzędniczą wizytacją.
-
20:35
Pierwszy punkt Puszczy ...i Górnika
-
19:24
Geolog: Kiedyś rozbijaliśmy termometr i udawaliśmy, że jesteśmy zdrowi. Dziś w końcu mówi się o zanieszyszczonym terenie kombinatu
-
19:08
Kamala Harris prowadzi kampanię wojowniczo, będą padały zarzuty
-
18:47
Gorąca atmosfera w Bochni. "Władza zafundowała sobie kryzys wizerunkowy"
-
17:12
AWF chce mieć centrum wspinaczkowe na światowym poziomie. Plan jest, brakuje pieniędzy
-
16:32
Krakowski magistrat będzie poprawiał uchwałę krajobrazową. Część przepisów zostanie zaostrzona
-
15:56
W Olimpijskiej Reprezentacji Polski w Paryżu przeważają kobiety
-
15:50
Uszkodzony gazociąg na zakopiance w Myślenicach! Straż pożarna ewakuuje część mieszkańców
-
15:37
Gdzie jesteś sasanko? Zarząd Zieleni Miejskiej będzie walczyć z gatunkami inwazyjnymi
-
15:17
Krakowskie pogotowie ds. dzikich zwierząt ma nowy pomysł na walkę z plagą dzików w mieście
-
20:46
Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU
-
18:19
Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF
-
15:39
#PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I
-
13:55
RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…
-
12:33
W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ
-
11:03
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM
-
10:11
#RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF
-
09:44
Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1
-
09:21
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm