ZAGADKA HISTORYCZNA (11.11.)
- A
- A
- A
"Pejzaże regionalne" Audycja z dn. 11.11. 2022 r.
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568596/36ab8d8b3e795ce34c592a3e9da591b8rzadlubelski-1.jpg)
Pedagog, publicysta, działacz ruchu ludowego, od 1913 r. w PSL - Piast.
Urodził się w 1880 r. we wsi PAŁUSZYCE (dziś gmina Wietrzychowice w powiecie tarnowskim) w rodzinie inteligenckiej.
Syn Józefa i Marii z Zarzyckich.
Gimnazjum ukończył w TARNOWIE, a studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim.
![(fot.Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568611/34cf46e05b869b3d45a0a6f5f7dc7d80aaadoludu.jpg)
W 1918 r. w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej IGNACEGO DASZYŃSKIEGO (od 7.11 do 11.11) był tylko formalnie ministrem oświaty.
Nieobecny na konstytucyjnym posiedzeniu ministrów w nocy z 7. na 8. listopada.
Uczestnik wojny polsko - bolszewickiej i III powstania śląskiego. Organizator Towarzystwa Obrony Kresów Zachodnich w BYTOMIU.
W latach 1922 - 1927 był posłem I kadencji Sejmu wybranym z okręgu tarnowskiego.
![http://niepodlegly.tarnow.pl/galeria-postaci](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568612/0eb45f3b3861b87a1453571d746a87d7dubielgabriel.webp)
Zginął zamordowany prawdopodobnie 30 marca 1942 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym "Auschwitz -Birkenau".
Proszę podać jego imię i nazwisko.
ADRES INTERNETOWY: [email protected]
do godz. 7.30 dnia 11.11. 2022 r.
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568610/d465bb00eb7a4b10bf43399e9eef11f9aaanadnami.jpg)
UPOMINKI:
płyta CD "NAD NAMI ORZEŁ BIAŁY" z polskimi pieśniami i piosenkami patriotycznymi
płyta CD "ORATORIUM JĘDRZEJOWSKIE" Ireneusza Ślusarczyka i Tomka Wachnowskiego
płyta CD” Z Cietnia na Śnieżnicę” Zespołu Ludowego „SKRZYDLANIE"
książka "ALFABET MAŁOPOLSKICH AUTOMOBILISTÓW" Grzegorza Chmielewskiego i Janusza Szymanka.
"Księga Górali Polskich" tom II - JULIANA KOWALCZYKA
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568609/681eac8065bfbeea0c3c62d81f9ef325aaaksiegatom2-1.jpg)
![(fot. Piotr Rychlewski)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568776/7d72b010aa06f422f77ec3486a5f61b8rychlewskidadwolnoscins.jpg)
Na Miejskich Plantach w Nowym Sączu rosną dwa dęby.
Jeden zasadzony został z inicjatywy Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" 11. listopada 1918 r. po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nazywa się "Dębem Wolności".
W 1988 r. obok niego postawiono kamień z informacją, że jest to drzewo zasadzone w 1918 r.
Dąb Wolności miał rodziców chrzestnych, byli nimi pułkownik KAZIMIERZ ALEKSANDROWICZ oraz MARIA SŁOJOWSKA, córka sądeckiego generała KAZIMIERZA HOROSZKIEWICZA (1867 – 1942).
![(fot. Piotr Rychlewski)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568778/ea6d9907dc7582a69cc586bdd489cc0frychlewskidab100niepodleglosci.jpg)
Drugi dąb to "Dąb Stulecia Niepodległości", który został zasadzony 16 maja 2018 r.
Ofiarodawcą sadzonki był Prezydent RP ANDRZEJ DUDA, który w marcu tego roku, wraz z małżonką, odwiedził obchodzące 200 lecie działalności I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Długosza.
![(fot. Piotr Rychlewski)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568780/031095f91c2edfa79ef71344d9f6b450rychlewskidab100tablica.jpg)
Ten czas przypomina historyk PIOTR RYCHLEWSKI, pedagog I LO im Jana Długosza w Nowym Sączu,
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568783/c0505e302a288f6a09129f489aefcb76rychlewskipiotrbelfer-2.jpg)
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568795/82c9032f821e35de8eac18fae2e512c2zakliczyn1111.jpg)
W dniu Święta Niepodległości 11.11. w Zakliczyńskim Centrum Kultury w ZAKLICZYNIE nad Dunajcem o godz. 18.00 zostanie zaprezentowany projekt teatralny "WIATR WOLNOŚCI", zrealizowany przez tę instytucję wraz z "TEATREM NIE TERAZ" Tomasza Antoniego Żaka.
Po prezentacji w Łomży, w podwarszawskim Halinowie oraz Ogrodzieńcu teraz przyszła kolej na Zakliczyn nad Dunajcem.
![Zakliczyn przed 1939 r. (fot. Dworzak Wł. Fotografie Wydawca/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568797/b29292e489ce702c23c2881f6cda3b7fzakliczynaprzed1939.jpg)
To opowiadanie o patriotycznych emocjach Polaków sprzed ponad 100 lat - wyjaśnia KAZIMIERZ DUDZIK - dyrektor Zakliczyńskiego Centrum Kultury i dodaje, że w scenariuszu pojawia się wyjście żołnierzy Legionów z zakliczyńskiego rynku do Łowczówka, gdzie w grudniu 1914 r. rozegrała się krwawa bitwa z Rosjanami.
![( fot.Henryk Bielamowicz/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568799/299094dbd6849fc9d47b739ef0d671b6zakliczynhenryk-bielamowicz.jpg)
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568802/dd20e1f0a46d5fd8fb24c72633deaae8dudzikzakliczyn.jpg)
![Skole ( fot.VargaA/Wikiepdia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568926/3244b85d52c8268a737bffcfe471e74eskolevargaa-4.jpg)
Tarnowski historyk i pedagog WOJCIECH SYPEK przygotowuje do druku obszerny artykuł poświęcony wakacyjnemu obozowi harcerskiemu, który odbył się w 1912 r. w miejscowości SKOLE (dziś na Ukrainie). Uczestniczyło w nim 15 harcerzy z tarnowskich szkół.
W tej audycji powraca do czasu, kiedy w Tarnowie powstawały pierwsze drużyny skautów, pierwsze drużyny harcerskie.
![Andrzej Małkowski (fot.Zarzewie/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568928/7daac3fbf8b93eb188568f5e546b3845malkowskiandrzejzarzewie-2.jpg)
5 listopada 1911 roku Andrzej Małkowski odwiedził Tarnów i powołał formalnie do życia trzy drużyny skautowe, wśród nich 1 Tarnowską Drużynę Skautową im. Zawiszy Czarnego, działającą do dnia dzisiejszego jako 1 Tarnowska Wędrownicza Drużyna Harcerska im. Zawiszy Czarnego.
Pierwszym komendantem tarnowskiego harcerstwa (do 1914 r.) był nauczyciel gimnastyki STANISŁAW DUBELSKI (1863 - 1935), jeden z czołowych działaczy Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół".
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568930/3efd5ad2ba8f8303865e4e5c2242f6ebczarna-jedynka-przy-wyzszej-szkole-realnej-w-1913-r.-prof.-maurycy-godowski-z-melonikiem-na-glowie.-2.jpg)
W obozie w SKOLEM uczestniczyło 15 tarnowskich harcerzy, poznajmy ich późniejsze życiorysy. Jak potoczyło się ich życie w niepodległej już Polsce?
Oto życiorysy uczestników tego obozu, którzy wybrali drogę zawodowego żołnierza i osiągnęli sukcesy.
![Bolesław Krzyżanowski (fot. Centralne Archiwum Wojskowe/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568932/787db3eca1cffd9f75746ba477a57e4akrzyzanowskiboleslawcaw-2.jpg)
To najmłodszy pułkownik Wojska Polskiego w okresie II RP urodzony w 1897 r. w Jodłowej BOLESŁAW KRZYŻANOWSKI oraz jego przyjaciel JAN STYLIŃSKI, który pochodził z tarnowskiej patriotycznej rodziny. Po II wojnie zagrożony aresztowaniem przez komunistów opuścił Tarnów, i w roku 1946, pod nazwiskiem Szeligowski, osiadł z rodziną we Wrocławiu. Tam zmarł w 1962 r.
![Jan Styliński (fot.Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568934/cfad17249e97c35810fdaafb4ff8efe9stylinskijan-2.webp)
Dwa kolejne dwa życiorysy to przykład kariery naukowej.
![Fotografia pochodzi z książki Kazimierza Kuratowskiego](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568936/1e4b2d275c161fc641baa4e3fc549c66kaczmarz1930-2.jpg)
Pierwszy - matematyka szkoły lwowskiej STEFANA KACZMARZA (1895 - 1939) oraz OLGIERDA LANGERA , którego młodszy brat WITOLD zmarł w 1919 r. w wyniku ran odniesionych w walkach z Ukraińcami o LWÓW.
Olgierd Langer w dorosłym życiu poświęcił się pracy naukowej. Ukończył Uniwersytet Lwowski im. Jana Kazimierza oraz bostoński Harvard Business School. Stał się prekursorem w Polsce nowego przedmiotu uniwersyteckiego - reklamy, pod nazwą "Organizacja sprzedaży i ogłaszania" wykładanego w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego we Lwowie.
Jego książka, wydana w 1927 r. pod nazwą "Zasady ogłaszania” była pierwszym w kraju podręcznikiem reklamy. Od lat 30. XX. w pracował w dyplomacji, przeniósł się do USA i tam pozostał do śmierci w 1970 r.
![Przedwojenna siedziba Akademii Handlu Zagranicznego we Lwowie, obecnie w budynku mieści się Lwowska Narodowa Akademia Muzyczna – widok współczesny (fot. User:A-1/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568938/4010ecd6d62afbdceec0212a4f112457lwowakademia-handluzagranicznego-1.jpg)
Przypomnijmy w 1912 r w wakacyjnym harcerskim obozie w SKOLEM uczestniczyło 56 harcerzy i aż 15. reprezentowało drużyny z TARNOWA.
A oto życiorysy innych uczestnikach tego obozu, tej szkoły patriotyzmu sprzed 110 lat.
FRANCISZEK LIS (1893 - 1969) został sędzią, cudem przeżył sowiecką niewolę, wyszedł z armią gen. Władysława Andersa i osiadł w Walii, gdzie zmarł w 1969 r. Uzdolniony językowo stworzył pierwszy słownik polsko - walijski.
ROMAN KAEMPF (1896 - 1977) syn tarnowskiego jubilera, ukończył Politechnikę Lwowską i związał się z przemysłem górniczym na Górnym Śląsku.
JERZY BONKOWICZ - SITTAUER (1893 - 1966) był zawodowym wojskowy, działaczem samorządowym i harcerskim.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3568941/e86035a61d5e77198304627ca4fc759dsypekwojciech-5.jpg)
![Krzywopłoty (fot. Przykuta/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569204/25ed77eb27019afcbf9ccde050a7db1ekrzywoplotyprzykuta.jpg)
To była krwawa bitwa dla Legionów Piłsudskiego.
Walki, które toczyły się z wojskami carskimi 17 i 18 listopada 1914 r. pod Krzywopłotami zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic (w okresie II RP i po 1990 r.).
Miejsce bitwy, która toczona była na terenach 3 wsi: Krzywopłoty, Bydlin i Załęże, Józef Piłsudski nazwał „krzywopłockimi legionowymi Termopilami”.
![Bydlin, Pomnik Legionistów (fot. 1bumer/Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569206/0b0cbc9dd0a8dddb9e42feb9a4eccc75bydlinpomniklegionistow1bumer.jpg)
W 1920, z inicjatywy Piłsudskiego, na cmentarzu w Bydlinie stanął pomnik – kilkumetrowy kamienny krzyż zdobiony legionowymi symbolami.
Żywym pomnikiem tych wydarzeń jest szkoła wybudowana w 1937 z inicjatywy i za pieniądze legionistów, dla upamiętnienia tej bitwy.
W 95. rocznicę bitwy mieszkańcy Bydlina postawili obelisk z krzyżem i dwiema tablicami; na tablicach wyryto nazwiska poległych legionistów.
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569208/319ad48f32662dd2ea00ab1ca873ea7fkrzywoplotyplakat.jpg)
12 listopada 2022 r. w BYDLINIE odbędą się uroczystości 108. rocznicy Bitwy pod Krzywopłotami.
Po Mszy św. o godz. 11.00, celebrowanej przez Biskupa Ordynariusza Diecezji Sosnowieckiej, kwadrans po 12.00 na Wzgórzu św. Krzyża, pod ruinami zamku w Bydlinie, rozpocznie się rekonstrukcja historyczna przygotowana przez członków Koła"Olkusz" Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
![(fot. Aleksandra Pałka)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569210/b449736e91bf098d12e1edafd4af776fkrzywoplotyrekonstrukcja.jpg)
Na uroczystości zaprasza prezes Koła KONRAD KULIG.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569213/08f479c331e7d5b8996d5edf7cc60bf7kulig.jpg)
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569221/4554660ff4f886943bc576fc1fba942cwojdakplakat.jpg)
12 i 13 listopada 2022 r. w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie odbędzie się finał 23. Ogólnopolskiego Festiwalu Dzieci i Młodzieży "Piosenki Jana Wojdaka".
Finałowe przesłuchania konkursowe rozpoczną się w sobotę o godz. 9.00, natomiast Koncert Galowy Festiwalu w niedzielę o godz. 11.00.
O idei Festiwalu, który oparty jest na twórczości polskich kompozytorów i autorów (uczestnicy wykonują wbrew nazwie nie tylko kompozycje Jana Wojdaka) oraz o poziomie tegorocznych przesłuchań konkursowych informuje JAN WOJDAK - autor "Białego Latawca" i wielu innych przebojów, obecny na polskiej estradzie od ponad pół wieku.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569223/57cfc66b1384c1d62ef2b9c389bbfcf5wojdak.jpg)
![Generał brygady Jerzy Dobrodzicki (fot.Wikipedia)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569578/12864a7ebfe850cf2db11dc633aa8c69dobrodzickijerzygenbrygady.jpg)
Zmarły w 1934 r. gen. JERZY DOBRODZICKI został niesłusznie zapomniany, a przecież to właśnie on w BOCHNI ogłaszał odrodzenie się Polski po 123 latach zaborczej niewoli.
Jego wojskową karierę i drogę do niepodległości omawia znawca historii Krakowa i Galicji MICHAŁ KOZIOŁ.
Posłuchaj!
![](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569581/40a2024745c4e88bc70c7fd0ceb615cekoziol-michal-9.jpg)
![(fot.Jerzy Leśniak)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569588/4634e7a0341e2d6f6e7905241a2120acstyczynska.jpg)
Zmarła dokładnie przed 15 laty, w dniu Święta Niepodległości 11. listopada 2007 r.
IRENA STYCZYŃSKA - Honorowa Obywatelka Miasta Nowego Sącza i Honorowy Prezes Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
Jej imię nosi dziś park w okolicy sądeckiego zamku.
![(fot. TK/Twój Sącz)](https://www.radiokrakow.pl/data/article/3569592/f9da9da8d1fb8fcaaa7f112de5d95901styczynskaparkltktwoj-sacz.jpg)
Ta patriotka i miłośniczka ziemi sądeckiej, w czasie II wojny światowej była łączniczką Armii Krajowej, działała w konspiracyjnym harcerstwie, w żeńskiej drużynie Szarych Szeregów.
Pracowała w sądeckim Muzeum Okręgowym,
Jest autorką licznych publikacji o Sądecczyźnie, a także licznych wywiadów dla Radia Kraków.
W audycji z 2001 r. tak wspominała czas odzyskiwania niepodległości w 1918 r. w Nowym Sączu.
Posłuchaj!
Najnowsze
-
21:50
Sprzątanie po tarnowsku, czyli gruntowne czyszczenie miasta przed urzędniczą wizytacją.
-
20:35
Pierwszy punkt Puszczy ...i Górnika
-
19:24
Geolog: Kiedyś rozbijaliśmy termometr i udawaliśmy, że jesteśmy zdrowi. Dziś w końcu mówi się o zanieszyszczonym terenie kombinatu
-
19:08
Kamala Harris prowadzi kampanię wojowniczo, będą padały zarzuty
-
18:47
Gorąca atmosfera w Bochni. "Władza zafundowała sobie kryzys wizerunkowy"
-
17:12
AWF chce mieć centrum wspinaczkowe na światowym poziomie. Plan jest, brakuje pieniędzy
-
16:32
Krakowski magistrat będzie poprawiał uchwałę krajobrazową. Część przepisów zostanie zaostrzona
-
15:56
W Olimpijskiej Reprezentacji Polski w Paryżu przeważają kobiety
-
15:50
Uszkodzony gazociąg na zakopiance w Myślenicach! Straż pożarna ewakuuje część mieszkańców
-
15:37
Gdzie jesteś sasanko? Zarząd Zieleni Miejskiej będzie walczyć z gatunkami inwazyjnymi
-
15:17
Krakowskie pogotowie ds. dzikich zwierząt ma nowy pomysł na walkę z plagą dzików w mieście
-
20:46
Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU
-
18:19
Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF
-
15:39
#PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I
-
13:55
RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…
-
12:33
W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ
-
11:03
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM
-
10:11
#RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF
-
09:44
Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1
-
09:21
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm