Kampania polska 1939 r., zwana też kampanią wrześniową czy wojną obronną, to czas wyjątkowy w historii Polski i Europy. Po raz pierwszy coraz agresywniejsze żądania niemieckie spotkały się nie z ustępstwami – jak to było choćby w przypadku remilitaryzacji Nadrenii, Anschlussu Austrii i zajęcia Sudetów, a następnie rozbioru Czechosłowacji – a ze zbrojnym oporem. Od polskiego sprzeciwu wobec żądań Hitlera rozpoczęła się II wojna światowa. Z drugiej strony dla polskich władz i wojska przyszedł moment próby, weryfikacji dumnych haseł, że „nie oddamy ani guzika”, a „twierdzą nam będzie każdy próg”.
- A
- A
- A
„Nie było kapitulacji… kampania polska 1939”
Nie wspierana militarnie przez sojuszników, wbrew traktatowym gwarancjom udzielenia tej pomocy, Polska samotnie broniła się od 1 września 1939 roku przez ponad miesiąc. Ostatnie trzy tygodnie walczyła na dwa fronty, najechana od wschodu przez Związek Sowiecki, co ostatecznie udaremniło plany obrony na przedmościu rumuńskim. Wokół tych walk narosło później wiele legend i mitów, którym towarzyszyły oskarżenia: o brak odpowiednich przygotowań, błędne decyzje, chaos i szafowanie życiem żołnierza. O kampanii wrześniowej 1939 roku w programie RK i IPN „Posłuchaj historii” mówili dr Dawid Golik z pionu poszukiwań i identyfikacji Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, oraz dr Michał Wenklar z Oddziałowego Biura Badań Historycznych, z-ca dyr. IPN w Krakowie, wykładowca w Akademii Ignatianum, historycy, pod których redakcją ukazała się wydana przez krakowski oddział IPN, książka pt. „Od września do października. Kampania polska 1939”. Program prowadziła Jolanta Drużyńska.
Opuszczona przez sojuszników, pozbawiona zagwarantowanej traktatami pomocy, Polska samotnie broniła się przez ponad miesiąc. Ostatnie trzy tygodnie walczyła na dwa fronty, najechana od wschodu przez ZSRS, co ostatecznie udaremniło plany obrony na przedmościu rumuńskim. Narosło później wokół tych walk wiele legend i mitów, którym towarzyszyły oskarżenia: o brak odpowiednich przygotowań, błędne decyzje, chaos i szafowanie życiem żołnierza. Bezpośrednio po zakończeniu działań wojennych dawna opozycja winiła za wrześniową klęskę władze sanacyjne, a symbolem upadku była mityczna droga na Zaleszczyki, faktyczny most w Kutach na Czeremoszu i Naczelny Wódz uchodzący z kraju, gdy jeszcze trwały walki. Po II wojnie światowej oficjalna historiografia winiła rządzących w 1939 r., że odrzucili „pomocną dłoń ZSRS” i sami wystawili Polskę na łup Niemiec. W kulturze popularnej utrwalał się mit „kozietulszczyzny”, ułańskiej i pozbawionej rozsądku fantazji, nakazującej szarżować z lancą na czołgi. W publicystycznych dyskusjach wykorzystywano obraz z filmu „Lotna” według opowiadania Wojciecha Żukrowskiego, nakręconego przez Andrzeja Wajdę w 1959 r.
Większość z tych mitów z czasem została poddana weryfikacji. Już przebieg kampanii z wiosny 1940 r., gdy Niemcy błyskawicznie zajmowały kolejne państwa europejskie, pokazał, że obrona Polski nie była aż tak nieudolna, skoro wspierana siłami angielskimi i polskimi, uchodząca za mocarstwo Francja broniła się zaledwie tydzień dłużej. Polacy skutecznie opóźniali pochód armii niemieckiej w czasie bitwy granicznej, nie pozwolili jej też na błyskawiczne zwycięstwo.
Straty Niemców okazały się wyższe niż zakładano, a w wielu przypadkach przebieg walk był świadectwem nie tylko indywidualnego bohaterstwa Polaków, ale i skutecznego dowodzenia.
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie postanowił przypomnieć historię kampanii polskiej w formie popularyzatorskich artykułów, które we wrześniu 2019 r. – w osiemdziesiątą rocznicę walk – pojawiły się na łamach pięciu dodatków do „Dziennika Polskiego”. Zebrane teksty złożyły się na książkę pt. „ Od września do października. Kampania polska 1939” .Na kartach dwudziestu sześciu artykułów autorzy, w większości pracownicy krakowskiego Oddziału IPN, opisują genezę II wojny światowej, polskie przygotowania do obrony, przebieg bitwy granicznej i kolejnych walk, a także konsekwencje przegranej.
Pomimo oficjalnych zapewnień niemieckiego dowództwa, że III Rzesza nie widzi w ludności cywilnej wroga - pisze Elżbieta Pietrzyk-Dąbrowska od pierwszych godzin wojny niemieckie lotnictwo i artyleria bezlitośnie atakowały cywilne osiedla. Bombardowano szpitale, kościoły, dzielnice mieszkaniowe oraz kolumny uchodźców i pociągi ewakuacyjne. W trakcie kampanii wrześniowej ponad 3 tysiące polskich żołnierzy zginęło z dala od toczących się działań bojowych.
„Tylko naród, którego wyższe warstwy zniszczono, można zepchnąć w szeregi niewolników” – ta wypowiedź Adolfa Hitlera , którą przytacza Roman Gieroń, dobrze przedstawia istotę agresji skierowanej przeciwko polskiemu społeczeństwu. Szeroko zakrojone represje realizowano pod nazwą „politycznego oczyszczenia gruntu”.
Kres wojny obronnej nie oznaczał końca boju. Nie było kapitulacji, nie było państwowej kolaboracji. Po przegranej kampanii Polacy ruszyli do dalszej walki, podziemnej w kraju, a regularnej na niemal wszystkich frontach Europy i północnej Afryki. Choć koniec wojny nie dał Polsce wyzwolenia i jeszcze kilkadziesiąt lat mieliśmy czekać na powrót suwerenności i demokracji, to warto pamiętać, jak pisze Maciej Korkuć w jednym z artykułów książki, że „Polska w 1939 r. doprowadziła do zakończenia łatwych podbojów Hitlera, przekształcając jego agresję w wojnę światową, którą finalnie Rzesza Niemiecka przegrała”.
D.Golik,M.Wenklar / jd
Autor:
Jolanta Drużyńska
Najnowsze
-
22:05
"Bajkowy świat" Pawła Erazmusa na wystawie w Pałacu Sztuki
-
22:05
Złoto kosmicznego pyłu… Joanny Warchoł w Pałacu Sztuki
-
17:30
Zacznijmy liczyć się w Polsce. Wypełniajcie ankietę! Kampania Porozumienia Autyzm-Polska
-
20:46
Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU
-
18:19
Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF
-
15:39
#PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I
-
13:55
RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…
-
12:33
W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ
-
11:03
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM
-
10:11
#RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF
-
09:44
Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1
-
09:21
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm
-
08:54
Piękna pogoda przyciągnęła w weekend turystów w Tatry. Ratownicy mieli ręce pełne roboty https://t.co/FkW6kCjZeH
-
08:13
RT @j_banka: Porannym gościem @RadioKrakow będzie dzisiaj małopolski wojewoda @Lukasz_Kmita @Malopolski_UW . Zapraszam o 8.16. https://t.co…
-
07:56
RT @BartMaziarz: Planowana przy @Grupa_Azoty spalarnia śmieci nie ma jeszcze decyzji środowiskowej, ale @GKadzielawski w rozmowie z @RadioK…
-
07:27
Synoptyk IMGW: początek tygodnia pochmurny i z deszczem https://t.co/txUCfQB0px
-
18:05
73 zakażenia koronawirusem; bez przypadków śmiertelnych osób z COVID-19 https://t.co/6G6r9bRt7B
-
16:37
Podhale: sezon pasterski uroczyście zainaugurowany; owce poświęcone https://t.co/blorc5sabb
-
16:13
RT @magdalenazbylu1: Zyngierki z Maruszyny i Mali Wiyrchowianie z Bukowiny Tatrzańskiej zgarniają pierwszą nagrodę na Festiwalu Złote Kierp…
-
15:12
Z kolei w miejscowości Kąclowa w woj. nowosądeckim na drodze wojewódzkiej 981 doszło do kolizji 3 aut. Tu na szcz… https://t.co/xyILn3RcVd