- Istotą tego przedsięwzięcia jest to, aby w przystępnej - zwłaszcza dla młodzieży - formie edukacyjnej pokazać, że nie mamy właściwie do czynienia z pierwszą i drugą konsporacją, ale od 1939 do 1963, czyli tej symbolicznej daty, kiedy ginie ostatni żołnierz wyklęty, w podziemu walczą ludzie, którzy rozpoczęli swoją walkę o niepodległość Polski w roku 39 i kontunowali ją do okresu powojennego - mówi dyrektor Oddziału IPN w Krakowie dr Filip Musiał.
Żołnierze Wyklęci są bohaterami antykomunistycznego podziemia, którzy z bronią w ręku oraz na inne sposoby przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu. Mieli odwagę upomnieć się o prawo Polaków do samostanowienia i urzeczywistniania demokratycznych dążeń społeczeństwa. Dziesięciolecia komunistycznej propagandy zatarły pamięć o bohaterach w świadomości współczesnych Polaków.
Szacuje się, że w latach 1944-1956 w szeregach tzw. drugiej konspiracji uczestniczyło 120-180 tys. osób, przede wszystkim byłych żołnierzy Armii Krajowej, wspieranych przez kolejne tysiące pomagających im Polaków. Mimo że większość działających w Polsce oddziałów partyzanckich została przez bezpiekę i wojsko zlikwidowana już pod koniec lat 40. XX wieku, niektórzy Żołnierze Wyklęci prowadzili walkę jeszcze w następnych dekadach, a ostatniego - Józefa Franczaka, ps. „Laluś”, „Lalek” - zabito dopiero w 1963 r.
Przez dziesięciolecia komunistyczna władza starała się dyskredytować w oczach społeczeństwach działania patriotów, nazywając ich „zaplutymi karłami reakcji”, „zdrajcami”, „bandytami”, „mordercami”. W ten właśnie sposób stali się wyklętymi przez oficjalną propagandę.
W 2011 r. Sejm ustanowił w dniu 1 marca święto państwowe – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. 60 lat wcześniej, 1 marca 1951 r., wykonano wyroki śmierci na ppłk. Łukaszu Cieplińskim i sześciu jego towarzyszach (Józefie Batorym, Karolu Chmielu, Mieczysławie Kawalcu, Adamie Lazarowiczu, Franciszku Błażeju oraz Józefie Rzepce) z IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.
Jolanta Drużyńska/mat.prasowe IPN/jgk