Protesty wyborcze w Polsce: między prawem a emocjami. Co pokazują dane z 2025 roku?

Wybory prezydenckie 2025 roku mogą zakończyć się nawet 4,5 tysiącem protestów wyborczych. To znacząco mniej niż rekordowe 6 tysięcy z 2020 roku, ale wciąż znacznie więcej niż w 2015. O przyczynach tego trendu, wiarygodności systemu wyborczego oraz potencjalnych zmianach mówił na antenie Radia Kraków Sylwester Oracz z Fundacji Odpowiedzialna Polityka.

Fot. Paweł Topolski.

Rośnie liczba protestów wyborczych – coraz więcej obywateli zna swoje prawa i korzysta z procedur prawnych kwestionujących przebieg wyborów.
Społeczna polaryzacja sprzyja podejrzeniom – wyborcy mają często przekonanie, że ich kandydat „powinien wygrać”, co napędza składanie protestów.
Problemy nie wynikają z fałszerstw, ale z organizacji – niedoszkoleni członkowie komisji i luki w systemie zgłaszania kandydatów mogą prowadzić do błędów.
Systemy elektroniczne? Nie teraz – eksperci ostrzegają, że technologia nie zawsze gwarantuje lepsze wyniki i może generować nowe problemy, jak pokazał przypadek z Łotwy.
Potrzebne są zmiany, ale nie rewolucyjne – Oracz widzi sens w modelach mieszanych i lepszym rozliczaniu członków komisji, niekoniecznie w zmianie całego systemu.

Posłuchaj rozmowy

Polacy coraz częściej składają protesty wyborcze

W 2025 roku protestów może być nawet 4,5 tysiąca – znacznie więcej niż 58 w 2015 roku. Zdaniem Sylwestra Oracza rosnąca liczba protestów wynika z dwóch głównych powodów: coraz lepszego rozumienia procedur wyborczych przez obywateli oraz nasilającej się polaryzacji społecznej. Wskazywał, że wyborcy coraz częściej wierzą, iż ich kandydat „powinien wygrać”, skoro cieszy się popularnością w ich otoczeniu.

Procedury działają, ale emocje są silne

Choć oficjalna liczba protestów nie jest jeszcze znana, media donoszą o incydentach m.in. z komisji nr 95 w Krakowie i nr 10 w Tarnowie. Oracz tłumaczył, że powtarzalność tych przypadków może dawać mylne wrażenie powszechności problemu. Według niego to te same lokalizacje i te same sytuacje przewijają się w protestach, co nie daje podstaw do uznania, że mamy do czynienia z masowymi nieprawidłowościami.

Zaznaczył, że choć zdarzają się sytuacje, w których sąd uznaje zastrzeżenia za zasadne, to w większości przypadków nie prowadzi to do zmiany wyniku wyborów.

W większości takich przypadków, jak wszyscy wiemy, nie doprowadzało to do podważenia ostatecznego wyniku

– podkreślił.

Problemy systemowe: nie szkolenie, lecz rekrutacja

Oracz przekonywał, że największe problemy nie leżą w samym dniu głosowania czy technikaliach liczenia głosów, lecz w przygotowaniu i doborze członków komisji. Zwracał uwagę, że zmiany wprowadzone po 2018 roku – takie jak możliwość zgłaszania kandydatów przez komitety, które ostatecznie nie wystawiają własnych kandydatów – obniżyły jakość pracy niektórych komisji.

Wskazywał, że część osób mogła zgłaszać się do komisji nie z powodów obywatelskich, lecz z chęci dorobienia.

Jeżeli ktoś idzie, mówiąc wprost, żeby zarobić tych parę stówek, to jest mniej zmobilizowany do tego, żeby to robić dobrze

– ocenił.

Czy Polska potrzebuje niezależnej instytucji nadzorującej wybory?

Ekspert przypominał, że Polska już dysponuje takim ciałem – Państwową Komisją Wyborczą. W jego ocenie PKW, jako ciało multipartyjne złożone z ekspertów, spełnia standardy obowiązujące w wielu krajach i nie odbiega od międzynarodowych wzorców. Jednocześnie dostrzegał problemy obecnego modelu, m.in. przymuszanie do udziału w zbiórkach podpisów i powierzchowną mobilizację polityczną młodych ludzi.

Transparentność liczenia głosów? Tak, ale ostrożnie z technologią

Oracz zadeklarował, że jest zwolennikiem możliwie najbardziej przejrzystego modelu liczenia głosów. Wskazał, że w niektórych krajach – jak Szwecja – obywatele są wręcz zachęcani do obserwacji procedur.

Widziałem w Szwecji taki model, gdzie obywatele są wręcz zachęcani do tego, żeby weszli do lokalu, jeżeli stoją na zewnątrz, żeby przyjrzeć się liczeniu głosów

– mówił.

Ostrożność zalecał natomiast wobec automatyzacji procesu. Przypomniał przypadek Łotwy, gdzie wdrożenie elektronicznego systemu zakończyło się fiaskiem. Według jego szacunków, samo wdrożenie najprostszych skanerów w Polsce kosztowałoby około 55 milionów złotych – bez uwzględnienia kosztów systemu, szkoleń i zabezpieczeń.

Autor:

Bartłomiej Ziaja

Komentarze (3)

wyborca

2025-06-16

rzecznik Sądu Najwyższego sędzia Aleksander Stępkowski. Rozwiał też płonne nadzieje wyznawców mec. Romana Giertycha co do jednobrzmiących protestów.Poseł Platformy Obywatelskiej Roman Giertych nie odpuszcza tematu podważania wyniku wyborów prezydenckich. Akcję kontynuuje, mimo poniedziałkowej decyzji Państwowej Komisji Wyborczej.

wyborca

2025-06-16

- Dodatkowo większość z nadesłanych protestów wyborczych stanowią te o abstrakcyjnych zarzutach,rzecznik Sądu Najwyższego sędzia Aleksander Stępkowski. Rozwiał też płonne nadzieje wyznawców mec. Romana Giertycha co do jednobrzmiących protestów.

wyborca

2025-06-16

rzecznik SN Aleksander Stępkowski poinformował, że dotychczas w Sądzie Najwyższym zarejestrowano blisko 1400 protestów.Jak wskazał, wpłynęło wiele protestów o takiej samej treści, złożonych "niedbale", lub bez podania danych składającego pismo. "Takie protesty, które zostały „złożone na kolanie”, mówiąc nieco kolokwialnie - nie będą mogły być rozpoznane"

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Protesty wyborcze w Polsce: między prawem a emocjami. Co pokazują dane z 2025 roku?

Polacy coraz częściej składają protesty wyborcze

Procedury działają, ale emocje są silne

Problemy systemowe: nie szkolenie, lecz rekrutacja

Czy Polska potrzebuje niezależnej instytucji nadzorującej wybory?

Transparentność liczenia głosów? Tak, ale ostrożnie z technologią

Komentarze (3)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Pracownia artystki na granicy światów

Nie żyje alpinistka i himalaistka Krystyna Palmowska. Zginęła w słowackich Tatrach

Ekstraklasa piłkarska - Piła przeszedł z Lechii do Cracovii

Prawie miliard złotych na żłobki w Małopolsce. Nowe miejsca w Mogilanach i Skrzyszowie