Jaka jest kondycja polskich samorządów?

Brakuje pieniędzy, brakuje autonomii, rośnie zależność od politycznych centrów decyzyjnych. O realiach i mitach polskiej samorządności, zawłaszczaniu lokalnych wspólnot przez partie i o tym, dlaczego dwukadencyjność ma sens.

Urząd Gminy Kęty, fot. Wikipedia

Przytoczę słowa profesora Jerzego Regulskiego, który ten samorząd tworzył właśnie na przełomie lat 80. i 90.: Aby samorząd był samorządem, musi mieć niezależne władze reprezentujące mieszkańców, własną administrację, własne mienie i środki finansowe.

Gdy rozmawiam z samorządowcami z Małopolski, najbardziej narzekają właśnie na brak tych własnych środków samorządowych. Szczególnie w kontekście utrzymania szkolnictwa czy szpitali. Bez samodzielności finansowej samorządność jest tylko pustosłowiem.

Obecnie ustawy gwarantują pewną pulę dochodów dla samorządów, ale często jest ona niewystarczająca. Należy rozpocząć dyskusję o tym, czy gminy powinny mieć pewne zadania finansowane ze swoich środków. Wszystko musi jednak odbywać się drogą ustawową. Działania poza ustawą byłyby sprzeczne z konstytucją, która jasno stanowi, że organy publiczne działają na podstawie i w granicach prawa.

Problemem jest to, że ustawodawca niechętnie zwiększa pulę dochodów samorządowych, tłumacząc się krótką kołdrą budżetową. Argumentem za decentralizacją środków jest to, że samorządy wydają je efektywniej. Wiele programów rządowych, jak Fundusz Inwestycji Lokalnych czy Polski Ład, realizowanych było według partyjnych interesów.

Czy polityka zbyt mocno wkroczyła do samorządów?

To najgorsze nieszczęście samorządów. Zgodnie z Konstytucją, samorząd to wspólnota mieszkańców, którzy powinni być suwerenami w sprawach lokalnych. Jednak przez ostatnie kilkadziesiąt lat centra polityczne zawłaszczyły samorządy, podobnie jak media publiczne. Polityczne nominacje powodują, że włodarze bardziej dbają o interesy partyjne niż o interes publiczny mieszkańców. Samorządy stały się trampoliną do dalszej kariery politycznej.

Partie polityczne traktują samorządy jako łup powyborczy. To już niestety stało się normą. Powinniśmy wprowadzić zakaz funkcjonowania w partiach politycznych na kluczowych stanowiskach w samorządach, podobnie jak jest w służbie cywilnej.

Czy dwukadencyjność dla wójtów i burmistrzów powinna zostać utrzymana?

Zawsze byłem zwolennikiem dwukadencyjności. Dwie kadencje to 10 lat – wystarczający czas, by kompetentny włodarz zrealizował swoje cele. Dłuższy czas urzędowania sprzyja jedynie budowaniu własnego elektoratu, a nie efektywnej pracy.

Warto byłoby zrobić ranking dobrych, byłych wójtów, bo są to osoby z ogromnym potencjałem na inne funkcje publiczne. Dobrym przykładem jest Stanisław Kracik, wieloletni burmistrz Niepołomic, obecnie zastępca prezydenta Krakowa. Oczywiście, pojawiają się głosy, że po dobrych włodarzach mogą przyjść nieprzygotowani następcy, ale statystycznie rzecz ujmując, złych wójtów jest więcej niż dobrych, dlatego dwukadencyjność służy interesowi publicznemu.

Autor:

Bartłomiej Ziaja

Komentarze (1)

Amerykanin

2025-05-27

Nie ma pieniędzy, bo wyciekają one szerokim strumieniem na darmowe rozdawnictwo dla kierowców. Trochę historii: upadek amerykańskich metropolii w latach 70-ych (w tym najsłynniejsze bankructwo Nowego Jorku w 1975 roku), było w dużym stopniu spowodowane odpływem mieszkańców na przedmieścia. Budowano dla nich szerokie autostrady żeby mogli dojeżdżać do pracy w mieście a potem wracać do domu poza miastem. Oczywiście, nie płacili podatków do miejskiej kasy, czyli przykładowo tak jakby Iksiński miał dom w Mydlniczce albo Zielonkach, tam płacił podatki, a dojeżdżał do pracy w Krakowie. Jedyna różnica to taka, że w Nowym Jorku przejazd ekspresówkami, tunelami i mostami w obie strony jest płatny. Niemniej, netto z miejskiej kasy wypływały pieniądze na pasożytnicze słoiki, które dodatkowo trują innych spalinami. W Polsce jest jeszcze gorzej, nie tylko miasta budują dla pasożytniczych słoików za ciężkie pieniądze szerokie jak pasy startowe autostrady wlotowe, tunele oraz mosty, potem nie pobierają opłat za korzystanie z nich, a do tego nie dostają ani grosza podatków od tego obcego elementu. Nic dziwnego, że potem jest płacz Olaboga, nie ma pieniędzy! skoro niegospodarni rządzący klęczą przed słoikami i błagają ich &#39;weźcie jeszcze więcej pieniędzy z naszego portfela&#39;.

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Jaka jest kondycja polskich samorządów?

Komentarze (1)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Rekrutacyjna huśtawka w Tarnowie. Wracają pełne roczniki, więcej klas i nowe kierunki