Gdy kultura się boi. Cancel culture w krakowskiej Cricotece?

Instytucje zaczynają myśleć w rytm algorytmów - co nas zmiecie, a co będzie bezpieczne i szczęśliwie zachowawcze. I to prawdopodobnie przydarzyło się Cricotece, która odwołała spotkanie z noblistką Hertą Müller. "Nie można reagować na emocje w sieci. Trzeba działać świadomie, transparentnie komunikować decyzje. Brak przejrzystości podważa wiarygodność i prowadzi do autocenzury – a to największe zagrożenie dla wolności słowa" - mówiła w Radiu Kraków dr Patrycja Hewelt z Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ.

Zdjęcie ilustracyjne/ Fot. Pexels.

Odwołanie spotkania z Hertą Müller to przykład działania pod presją cancel culture i strachu przed medialnym kryzysem.
Media społecznościowe potęgują emocje – niewielka grupa może wywołać pozór masowego protestu.
Instytucje powinny odróżniać realne zagrożenie od cyfrowej burzy emocji i działać z rozwagą.
Zjawisko cancel culture prowadzi do autocenzury, która ogranicza wolność debaty publicznej.
Tylko transparentność, edukacja i odwaga w komunikacji mogą chronić instytucje kultury przed utratą zaufania i autorytetu.

Posłuchaj rozmowy Patryka Kubiaka z dr Patrycją Hewelt.

Cancel culture w praktyce – odwołane spotkanie z noblistką

Dr Patrycja Hewelt tłumaczy, że przypadek Herty Müller wpisuje się w szersze zjawisko tzw. cancel culture, czyli kultury unieważniania. Zjawisko to pojawiło się w mediach społecznościowych, polega na publicznym piętnowaniu osób, które naruszają przyjęte normy społeczne. W efekcie takie osoby są wykluczane z życia publicznego. W przypadku Müller decyzja o odwołaniu spotkania była tłumaczona względami bezpieczeństwa – w obliczu negatywnych komentarzy i ryzyka protestów. Jednak za tą decyzją kryje się też lęk instytucji przed kryzysem wizerunkowym.

Cancel culture w ostatnich latach zdominowało przestrzeń mediów społecznościowych. To realne narzędzie wykluczenia z przestrzeni publicznej osób, które w jakikolwiek sposób naruszyły przyjęte normy społeczne. Instytucje, widząc negatywne sygnały, nie mogą ryzykować zagrożenia dla uczestników ani artystów

- tłumaczy Patrycja Hewelt.

%article_3700633

Według medioznawczyni, współczesne protesty nie muszą już być masowe – wystarczy głośna grupa w sieci. Internetowa „burza” może rozpętać się w kilka godzin i przyciągnąć tysiące osób. Algorytmy mediów społecznościowych premiują emocje, zwłaszcza gniew, dlatego konflikty rozprzestrzeniają się błyskawicznie i często sprawiają wrażenie powszechnego oburzenia, nawet jeśli pochodzi ono od niewielkiej grupy użytkowników:

Platformy nigdy nie są neutralne – nagradzają emocje, a nie racje. Algorytmy premiują gniew i treści konfliktowe, które mogą tworzyć iluzję powszechnego oburzenia. Połowa negatywnych komentarzy może pochodzić z anonimowych lub zautomatyzowanych kont.

Policja zabroni ci przeglądania mediów społecznościowych? W ten filmik uwierzyły miliony

Instytucje w cyfrowej pułapce – jak reagować mądrze

Instytucje kultury, zdaniem dr Hewelt, powinny uczyć się reagować strategicznie, a nie impulsywnie. Kluczowe jest rozróżnienie między rzeczywistym zagrożeniem fizycznym a presją emocjonalną w sieci. Trzeba zachować spokój, weryfikować fakty i jasno komunikować swoje decyzje. W przeciwnym razie instytucje tracą zaufanie i stają się ofiarą własnego lęku przed hejtem.

Instytucja powinna reagować świadomie i strategicznie – oceniać realne zagrożenie, rozdzielać bezpieczeństwo fizyczne od krytyki w sieci. Fala komentarzy może być głośna, ale nie zawsze reprezentatywna dla większości społeczeństwa

- przekonuje dr Hewelt.

Czy big techy zarządzają naszymi emocjami? „To cyniczna gra i o tym powinniśmy rozmawiać"

Jednym z najpoważniejszych skutków kultury unieważniania jest autocenzura. Twórcy, intelektualiści i instytucje zaczynają bać się zabierać głos, by nie wywołać kontrowersji. W efekcie społeczeństwo traci przestrzeń do prawdziwej debaty, a kultura publiczna ubożeje. Ludzie coraz częściej „gryzą się w język” – nie z refleksji, ale ze strachu:

Twórcy i intelektualiści zaczynają bać się zabierać kontrowersyjne głosy. W dłuższej perspektywie społeczeństwo traci przestrzeń do prawdziwej debaty publicznej. Zaczynamy ukrywać to, co naprawdę myślimy.

Co powiedziała Angela Merkel? To klasyczny przykład medialnego "łańcuszka sensacji"

W opinii dr Heweldt, kultura i edukacja powinny pozostać miejscem swobodnej dyskusji, a nie autocenzury. Instytucje muszą być transparentne i mieć odwagę tłumaczyć swoje decyzje. W przeciwnym razie tracą wiarygodność i przyczyniają się do pogłębiania zjawiska, z którym próbują walczyć – wykluczania w imię rzekomego bezpieczeństwa.

Nie można reagować na emocje w sieci. Trzeba działać świadomie, transparentnie komunikować decyzje. Brak przejrzystości podważa wiarygodność i prowadzi do autocenzury – a to największe zagrożenie dla wolności słowa

- uważa gościni Radia Kraków.

Autor:

Patryk Kubiak

Komentarze (2)

Krakowianka

2025-10-20

Może ktoś wyjaśni dlaczego Palestyńczycy organizują protesty przeciwko noblistce Herta Muller. Czy ona jest żydówką, czy może pisała coś złego o Palestynie?

Inna opinia

2025-10-20

Gdyby ten przypadek wpisywał się w zjawisko cancel culture, odwołano by również spektakl na tekstach noblistki, który jednak pokazano i był świetny.

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Gdy kultura się boi. Cancel culture w krakowskiej Cricotece?

Cancel culture w praktyce – odwołane spotkanie z noblistką

Instytucje w cyfrowej pułapce – jak reagować mądrze

Komentarze (2)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Na Wawelu w czasie i przestrzeni - sztuka konceptualna w murach królewskiej rezydencji

Zburzą najstarszy dom handlowy w Tarnowie? Apartamentowiec w miejsce "Świtu"

Kościuszko na Politechnice. Uczelnia uczciła swojego patrona muralem

Rozbój w parku Jalu Kurka: policja szuka sprawców

Stan rynku nieruchomości w Krakowie – analiza cen w 2025 roku

Wisła górą w Płocku i Niepołomicach