Austria jako „Laboratorium Europy”: polityczne tło i nowa koalicja
Profesor Łukasz Tomasz Sroka wskazuje, że obecna trójpartyjna koalicja (chadecy z ÖVP, socjaldemokraci z SPÖ i liberałowie z NEOS) jest z definicji krucha — łączy różne żywioły, ale spina ją ostry kurs w polityce migracyjnej, który ma „odebrać tlen” rosnącej FPÖ. Stabilizującą rolę pełni prezydent Alexander Van der Bellen — „uczony, koncyliacyjny, nastawiony na łączenie”.
Punktem zbieżnym wszystkich ugrupowań… jest kurs na zaostrzenie polityki migracyjnej. Spoiwem jest wspólne zagrożenie ze strony rosnącej Partii Wolnościowej.
Migracja: „ostrożność zamiast euforii”
To nie „antyimigracja”, mówi Sroka, lecz większa kontrola i porządkowanie „socjalu”. Austria potrzebuje pracowników (np. na zimowy sezon), ale społeczne rozgoryczenie budziło poczucie braku kontroli i nadmiernego premiowania przybyszów.
Austria ma świadomość, że potrzebuje imigrantów… Zastrzeżenia dotyczyły tego, że odbywa się to poza kontrolą i że sposób traktowania imigrantów nazbyt ich premiował.
„Mit nieprzepracowanej historii” — polemika
Profesor odrzuca popularną tezę o „nieprzepracowanej” XX-wiecznej historii Austrii. Przypomina surowe rozliczenia w literaturze (Bernhard, Turrini, Jelinek) i wskazuje inne klucze do zrozumienia państwa:dyplomacja i tradycja Akademii Dyplomatycznej w Wiedniu (jej korzenie to Orientalische Akademie z 1754 r. za Marii Teresy, najstarsza tego typu instytucja na świecie, dziś Diplomatic Academy of Vienna), wieczysta neutralność (26 X 1955) jako fundament dobrobytu i „meandrowania” w polityce międzynarodowej.
Mało kto tak jak Austria przepracował swoją historię po wojnie… Klucze są dwa: dyplomacja i wieczysta neutralność.
Od głodu po dobrobyt: powojenna sinusoida
Po 1945 r. głód i „Butterkinder” (dzieci wysyłane za granicę, by przetrwały zimę) kontrastują z późniejszym skokiem do zamożności w latach 60.–80. Neutralność pomogła Austrii wyjść „obronną ręką” z kolejnych kryzysów.
Statystyki mówią, że trzykrotnie wzrosła śmiertelność wśród dzieci… Austria odbiła się wraz z ogłoszoną neutralnością.
Energia i geopolityka: dlaczego nie śladem Orbána
Austria, mimo podobieństw do Węgier (brak surowców, brak morza), „uciekła do przodu”: ekologia i OZE spina strategię gospodarczą i turystyczną; kryzys energetyczny tylko przyspieszył transformację.
To impuls do przyspieszenia transformacji… w produkcji prądu górę biorą źródła odnawialne.
Habsburska spuścizna i mit Galicji
Austria doskonale komercjalizuje dziedzictwo (Hofburg, Schönbrunn, „muzyka Wiednia”), ale nie chce „powrotu 1:1” do monarchii — komfort mniejszego, sprawnego państwa jest wartością. „Mit Galicji” żyje przede wszystkim w Polsce i na Zachodniej Ukrainie (dla Polaków — przeszłość; dla Ukraińców — „przyszłość”).
Dla Austriaków to część środkowoeuropejskiej spuścizny; dla nas — polski Piemont.
Galicja jako kolebka polskiej niepodległości
Sroka przypomina, że swobody w Galicji umożliwiły rozwój PPS, PSL, ruchu strzeleckiego i harcerstwa — stąd wyrastają elity II RP. „Grobowiec narodów” kontra „Piemont”: spór rozstrzyga praktyka wolności w Krakowie.
Właśnie z Galicji wyszło wielu późniejszych polityków, dyplomatów, działaczy gospodarczych odrodzonej Polski.