- Nowym pomysłem jest próba zbliżenia się do rozumienia postaw więźniów w obozie, ich odczuć i cierpienia. Chcemy pokazać obraz tego, co działo się z człowiekiem po przybyciu do Auschwitz, poprzez codzienne życie, tortury, głód, strach i zimno. Pokazane są tematy związane z wewnętrznymi zmaganiami człowieka, postawionego w sytuacji skrajnej - mówią kierownik Centrum Badań dr Piotr Setkiewicz - współautor scenariusza oraz Andrzej Kacorzyk, wicedyrektor Muzeum Auschwitz i Magdalena Urbaniak z zespołu Nowej Wystawy Głównej. .
Ekspozycja w blokach 8 i 9 prezentuje losy i doświadczenia więźniów zarejestrowanych w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz. Autorami scenariusza są dyrektor Muzeum dr Piotr M.A. Cywiński i kierownik Centrum Badań dr Piotr Setkiewicz. Osią wystawy w blokach 8 i 9 są trzy tematy: rejestracja, obozowa codzienność oraz doświadczenie więźniów. Ilustrują je oryginalne przedmioty, cytaty z Ocalałych oraz prace artystyczne.
Tutaj środkiem przekazu są przede wszystkim autentyczne obiekty, wszystkie pochodzą z naszych zbiorów. Wśród nich są unikatowe przedmioty wykonane potajemnie przez więźniów. Mają olbrzymi ładunek emocjonalny. Kryją się za tym historie konkretnych osób, chociażby sukienka Marii Malikowskiej - dziewczynki przywiezionej z matką w transporcie z Warszawy, latem 1944 roku. Matka, dla ratowania dziecka (ponieważ zbliżała się zima) postanowiła uszyć dla niej sukienkę z koca obozowego. I tą sukienkę możemy oglądać w jednej z gablot w bloku numer 8 - opowiadają Magdalena Urbaniak oraz Magdalena Emilewicz-Pióro z zespołu Nowej Wystawy Głównej.
W pierwszej części odwiedzający poznają różne grupy więźniów rejestrowanych w obozie, a także kolejne etapy brutalnej i poniżającej przemiany w więźnia. Druga część opowiada o obozowej codzienności: od porannego gongu, poprzez mycie, posiłki, apele, godziny niewolniczej pracy, aż po noc w obozowym baraku. Ostatnia część poświęcona jest doświadczeniom więźniów, stałym elementom obozowej egzystencji. Tematami są tu: zmęczenie, głód, zimno, cielesność, strach, zobojętnienie, beznadzieja oraz śmierć.
Do 2030 r. zakończone zostaną dwie pozostałe części wystawy głównej. Docelowo odwiedzający wcześniej zobaczy ekspozycję ukazująca obóz Auschwitz jako świadomie tworzoną i rozwijaną instytucję nazistowskich Niemiec oraz wystawę o Zagładzie Żydów w Auschwitz. Cały wieloletni projekt finansowany jest ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Całość zmiany ekspozycji na nową zakończy się w 2030 roku. Koszt całej nowej wystawy głównej szacowany jest na 100 milionów złotych.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku by więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.
W 1947 roku na terenie byłych obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau powstało muzeum. Były obóz w 1979 roku został wpisany jako jedyny tego typu obiekt, na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W tym roku miejsce pamięci odwiedzi około 2 mln osób.