Czym jest stres i jak działa?
Stres w języku lekarskim to reakcja psychofizjologiczna, która wynika z oceny sytuacji i dostępnych zasobów radzenia sobie z nią. Krótki, adaptacyjny stres to stan nagły, który z czasem ulega wygaszeniu i zanika. O wiele groźniejszy jest stres przewlekły, w którym obciążenia, czyli czynniki stresogenne utrzymują się w środowisku tygodniami lub miesiącami. To, czy odczujesz daną sytuację jako stresująca, zależy więc zarówno od faktów, jak i charakteru czy doświadczeń.
Jak działa stres? Najpierw pojawia się stresor, który uruchamia się układ współczulny. Wtedy adrenalina zwiększa tętno, oddech i gotowość mięśni, co odczuwasz jako napięcie. Równocześnie wskutek działania podwzgórza, przysadki i nadnerczy zaczyna wydzielać się kortyzol zwany hormonem stresu, który reguluje poziom glukozy i mobilizację energii. W efekcie taka krótkotrwała aktywacja organizmu do działania poprawia uwagę i pozwala szybko reagować w sytuacji zagrożenia. Jeśli jednak pobudzenie utrzymuje się długo, zasoby organizmu się wyczerpują. To dlatego do przeciwdziałania stresowi używane są nie tylko terapia i zmiana nawyków, ale i e recepta z lekami, które regulują napięcie.
Jak stres wpływa na organizm?
Przewlekły stres ma wpływ na niemal każdy element Twojego ciała. W układzie sercowo-naczyniowym wyższe ciśnienie i tętno zwiększają ryzyko chorób serca i udaru. Układ odpornościowy staje się mniej skuteczny, co sprzyja infekcjom i utrudnia leczenie. W układzie pokarmowym stres może objawiać się bólami brzucha, zaburzeniami apetytu, refluksem i zaostrzeniem zespołu jelita drażliwego. W ośrodkowym układzie nerwowym długotrwały wysoki poziom kortyzolu daje efekty w postaci problemów z pamięcią i koncentracją, co dodatkowo zwiększa podatność na lęk i zagrożenie depresją. Stres wpływa też na metabolizm, bo może sprzyjać przyrostowi masy ciała. W końcu odbija się nawet na funkcjach rozrodczych czy stanie skóry.
Kiedy stres staje się problemem?
Stres staje się problemem, gdy jego objawy zaburzają Twoje codzienne funkcjonowanie przez dłuższy czas. Jeżeli przez dłuższy czas, np. wiele tygodni czy miesięcy odczuwasz przewlekłe zmęczenie, cierpisz na bezsenność, zauważasz pogorszenie pamięci, nasilone dolegliwości somatyczne lub trudności w relacjach, to sygnał, żeby podjąć działania. Możesz udać się na terapię albo zmienić nawyki na zdrowsze, zależnie od tego, czego akurat potrzebujesz i ile jesteś w stanie zrobić sam. Czasami niezbędna jest pomoc psychiatry albo terapeuty, aby poradzić sobie z trudnymi sytuacjami i nauczyć funkcjonować w swojej codzienności.
Stres może być Twoim sprzymierzeńcem, o ile trwa krótko i pojawia się sporadycznie. Długotrwałe przebywanie w sytuacjach stresowych może negatywnie wpłynąć nie tylko na Twoje samopoczucie, ale również i zdrowie.