Jonogram – co to takiego?
Jonogram to jedno z ważniejszych badań laboratoryjnych, pozwalające ocenić poziom elektrolitów w organizmie, takich jak sód, potas, chlorki, wapń, magnez czy fosforany. Elektrolity te, obecne w płynach ustrojowych w postaci jonów, odgrywają zasadniczą rolę w utrzymaniu równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej — fundamentów homeostazy organizmu. Ich odpowiednie stężenie wpływa na pracę serca, funkcjonowanie mięśni, a także prawidłowe przewodnictwo nerwowe i transport substancji na poziomie komórkowym.
Jonogram – badanie elektrolitów
Jonogram to podstawowe, ale niezwykle istotne badanie diagnostyczne, które pozwala ocenić stężenie kluczowych elektrolitów w surowicy krwi. Analizowane są m.in. jony [1]:
-
sodu (Na⁺);
-
potasu (K⁺);
-
wapnia (Ca²⁺);
-
magnezu (Mg²⁺);
-
chlorków (Cl⁻);
-
fosforanów (PO₄³⁻).
Te zjonizowane pierwiastki pełnią w organizmie szereg fundamentalnych funkcji — uczestniczą w przewodnictwie nerwowym, regulują skurcze mięśni (w tym serca), wspomagają równowagę kwasowo-zasadową oraz warunkują prawidłowe ciśnienie krwi i nawodnienie tkanek. Zaburzenia w ich poziomie mogą prowadzić do groźnych konsekwencji, takich jak arytmie, skurcze mięśni, zaburzenia świadomości, a nawet zatrzymanie krążenia.
Czym grozi niedobór magnezu?
Niedobór magnezu, czyli hipomagnezemia, to stan, który może poważnie zaburzyć równowagę funkcjonowania całego organizmu. Magnez jest nie tylko kofaktorem ponad 300 enzymów, ale również pierwiastkiem kluczowym dla prawidłowej pracy układu nerwowego, mięśniowego i sercowo-naczyniowego. Jego niedostatek może prowadzić do niepokojących objawów, takich jak:
-
drżenie mięśni;
-
skurcze;
-
uczucie przejściowego zmęczenia;
-
kołatanie serca.
Zobacz: https://magnefar.pl/leki/.
Kiedy wykonać jonogram?
Badanie to zaleca się wykonać nie tylko w sytuacjach nagłych, ale również w ramach profilaktyki zdrowotnej, zwłaszcza u pacjentów przewlekle chorych czy przyjmujących określone leki. Warto rozważyć oznaczenie poziomu elektrolitów we krwi, gdy występują objawy takie jak:
-
zawroty głowy, osłabienie, senność;
-
kołatanie serca i zaburzenia rytmu;
-
nieregularne wartości ciśnienia tętniczego;
-
obrzęki kończyn dolnych;
-
skurcze i bóle mięśni;
-
zaburzenia koncentracji, pamięci lub równowagi;
-
objawy odwodnienia (np. po wymiotach lub biegunce);
-
zaburzenia czucia – mrowienie, drętwienie;
-
problemy ze snem, przewlekłe zmęczenie;
-
podejrzenie chorób nerek, wątroby, układu hormonalnego lub metabolicznego.
Jonogram warto wykonywać także profilaktycznie u osób przewlekle leczonych, np. lekami moczopędnymi, a także u kobiet w ciąży oraz pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego, nerwowego i wydalniczego.
Sprawdź: https://magnefar.pl/porady/.
Jonogram – jak przygotować się do badania?
Aby wyniki jonogramu były wiarygodne i odzwierciedlały rzeczywisty stan gospodarki elektrolitowej organizmu, warto odpowiednio przygotować się do badania. Przede wszystkim należy zgłosić się do punktu pobrań na czczo, najlepiej rano, po upływie co najmniej 8–12 godzin od ostatniego posiłku. W ciągu kilku dni poprzedzających badanie nie powinno się radykalnie zmieniać diety, ponieważ może to wpłynąć na poziom oznaczanych jonów. Dla uzyskania miarodajnych wyników należy również:
-
unikać alkoholu i papierosów;
-
ograniczyć intensywny wysiłek fizyczny;
-
zredukować stres przed badaniem;
-
skonsultować z lekarzem przyjmowanie leków i suplementów, w tym preparatów ziołowych.
Jonogram wykonuje się z próbki krwi żylnej – zazwyczaj z żyły łokciowej. To jedno z badań, które warto powtarzać profilaktycznie raz w roku, szczególnie w połączeniu z morfologią [2].
Jonogram – jak długo czeka się na wynik i ile kosztuje badanie?
Jonogram to szybkie i stosunkowo niedrogie badanie laboratoryjne, które może dostarczyć cennych informacji o stanie równowagi elektrolitowej organizmu. Czas oczekiwania na wynik jest krótki – zazwyczaj wyniki dostępne są już następnego dnia roboczego, a w niektórych laboratoriach nawet tego samego dnia.
Koszt badania zależy od jego zakresu – podstawowy jonogram, obejmujący oznaczenie poziomu sodu, potasu i chlorków jest tańszy niż pełne oznaczenie elektrolitów. W przypadku rozszerzonego pakietu, który zawiera dodatkowo magnez, wapń, czy fosforany cena może wynosić około 30 zł. Warto również wiedzieć, że badanie może być refundowane przez NFZ, jeśli zostanie zlecone przez lekarza rodzinnego lub specjalistę.
Jak zadbać o prawidłowy poziom elektrolitów w organizmie?
Utrzymanie odpowiedniego poziomu elektrolitów w organizmie to podstawa prawidłowego funkcjonowania układów nerwowego, mięśniowego i sercowo-naczyniowego. Elektrolity biorą udział w regulacji nawodnienia, przewodnictwa nerwowego oraz kurczliwości mięśni, dlatego ich równowaga jest niezbędna do zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia.
Zasadniczą rolę w zachowaniu tej równowagi odgrywa codzienna dieta – bogata w warzywa liściaste, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, nabiał oraz wodę mineralną. Warto unikać skrajnych diet, nadmiaru soli i alkoholu, a także zadbać o regularne nawodnienie, zwłaszcza podczas upałów lub intensywnego wysiłku fizycznego.
W przypadku niedoboru niektórych pierwiastków, np. magnezu warto sięgnąć po preparaty o wysokiej przyswajalności. Znajdziesz je na stronie: https://magnefar.pl/.
Bibliografia:
-
Turkowiak M., Jonogram (badanie elektrolitów) – jak odczytać wyniki badań krwi?, wylecz.to, 2017.
-
https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/co-to-jest-jonogram-kiedy-wykonuje-sie-to-badanie/ [dostęp: 02.06.2025]
-
https://www.mp.pl/pacjent/objawy/176012,niedobor-magnezu-hipomagnezemia-objawy-przyczyny-i-leczenie [dostęp: 02.06.2025]
[1] Turkowiak M., Jonogram (badanie elektrolitów) – jak odczytać wyniki badań krwi?, wylecz.to, 2017.
[2] https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/co-to-jest-jonogram-kiedy-wykonuje-sie-to-badanie/ [dostęp: 02.06.2025]