Byczki, jaja malowane woskiem i wyklejane, czyli tradycyjne polskie pisanki

Aktualności
Piątek, 2017.04.14 05:20 ( Edytowany Niedziela, 2021.05.30 23:12 )

W Polsce znanych jest wiele technik zdobienia jaj w okresie wielkanocnym. Są więc pisanki barwione na jeden kolor zwane byczkami lub kraszankami, malowane gorącym woskiem, pisanki drapane, czyli kroszonki tworzone metodą rytowniczą czy oklejane tradycyjnymi materiałami lub wycinankami.

fot: pixabay

Kolorowe pisanki z Zalipia

1 / 7

Pisanki mają bardzo różnorodne wzornictwo – dominują motywy geometryczne, roślinne, czy świąteczne – opowiada PAP dr Barbara Chlebowska z Działu Wierzeń, Obrzędów i Folkloru Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Przypomniała, że jajko jest bardzo starym i uniwersalnym symbolem ciągłości życia i jego odnawiania się. Jest to jeden z najważniejszych symboli Świąt Wielkanocnych.

Przeczytaj: Bez jajek nie ma Świąt Wielkanocnych. Jakie wybrać?

W Polsce znanych jest wiele technik zdobienia jajek. Najprostszą techniką, popularną w środkowej Polsce, było ich barwienie na jeden kolor. Takie jednokolorowe pisanki nazywane są kraszankami lub byczkami. ”Zanim w drugiej połowie XIX wieku upowszechniły się barwniki chemiczne, wykorzystywano barwniki naturalne. I tak np. cebula barwi skorupki jajek na brązowo, kora dębu na czerwono-bordowy kolor, kora olchy i liście klonu dają niemal czarną barwę, a młode zboże - zieloną” - opowiadała dr Chlebowska.

Natomiast powszechnie dziś używana nazwa pisanka pierwotnie odnosiła się tylko do jajek zdobionych techniką batikową, polegającą na wykonywaniu wzorów gorącym woskiem. „Mówiło się bowiem, że wzoru się nie maluje, ani nie rysuje, ale pisze” - dodała. Do nanoszenia wzorów używane są tzw. pisaki, ostro zakończone lejki, w której podgrzewa się wosk nanoszony na skorupkę, później barwi się jajko.

Po usunięciu wosku pozostaje wzór w kolorze skorupki. Czynności te można powtarzać wielokrotnie nanosząc na skorupkę różne wzory i kolory, tworząc wielobarwną pisankę. „Wykonywane tą techniką, a urzekające swoją precyzją były np. pisanki huculskie” - dodała etnograf.

Ze Śląska Opolskiego wywodzą się natomiast kroszonki - pisanki wykonywane metodą rytowniczą (drapane), która polega na wyskrobywaniu ostrym narzędziem wzoru na zabarwionym wcześniej jajku.

Wyklejanka to zaś technika zdobnicza popularna np. na Kurpiach czy Ziemi Łowickiej. Jajka okleja się rozmaitymi tradycyjnymi materiałami m.in. sitowiem, kawałkami włóczki czy sukna. „Gdy rozwinęła się w regionie łowickim wycinanka, małe motywy charakterystyczne dla wycinanki łowickiej zaczęto wykorzystywać także do zdobienia pisanek” - wyjaśniła dr Chlebowska.

Na pisankach pojawia się bardzo różnorodne wzornictwo – dominują jednak motywy geometryczne charakterystyczne dla rękodzieła ludowego, ornamenty roślinne tj. palmy, kwiaty czy liście, a także zwierzęce czy świąteczne.

(PAP/ko)

Komentarze (0)

Brak komentarzy

Najnowsze

Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy

Pod każdym materiałem na naszej stronie dostępny jest przycisk, dzięki któremu możecie Państwo wysyłać maile z opiniami. Wszystkie będą skrupulatnie czytane i nie pozostaną bez reakcji.

Opinie można wysyłać też bezpośrednio na adres [email protected]

Zapraszamy również do kontaktu z nami poprzez SMS - 4080, telefonicznie (12 200 33 33 – antena,12 630 60 00 – recepcja), a także na nasz profil na Facebooku oraz Twitterze

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Byczki, jaja malowane woskiem i wyklejane, czyli tradycyjne polskie pisanki

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Razem od 110 lat. Z tej okazji usłyszymy po raz pierwszy podgórski hejnał

Praktykanci w Urzędzie Miasta Krakowa dostaną wynagrodzenie

Złota alga na Wiśle? Wicewojewoda: "Dużego ryzyka dziś nie ma, ale lepiej dmuchać na zimne"

W czasie upałów policja przypomina: nie zostawiać dzieci i zwierząt w autach

Jak ocenić stan poszkodowanych z pokładu śmigłowca lub z drona? Nad tym pracuje TOPR

Szósty dzień Sławosza Uznańskiego na ISS: Połączenie z premierem i dalsze eksperymenty

Przyszkolne boiska będą otwarte dla krakowian. Projekt przyjęty

Życiowy sukces Majchrzaka na wimbledońskiej trawie

W czwartek na Wimbledonie mecze Igi Świątek i trojga polskich deblistów

Aktualności komunikacyjne Radia Kraków 03.07

Wczoraj to było preludium. Prawdziwy upał nadejdzie w czwartek

Kraków Grzegorza Bednarczyka - odc. 8. cmentarz dla skazańców w samym centrum miasta

Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy

Byczki, jaja malowane woskiem i wyklejane, czyli tradycyjne polskie pisanki

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Razem od 110 lat. Z tej okazji usłyszymy po raz pierwszy podgórski hejnał

Praktykanci w Urzędzie Miasta Krakowa dostaną wynagrodzenie

Złota alga na Wiśle? Wicewojewoda: "Dużego ryzyka dziś nie ma, ale lepiej dmuchać na zimne"

W czasie upałów policja przypomina: nie zostawiać dzieci i zwierząt w autach

Jak ocenić stan poszkodowanych z pokładu śmigłowca lub z drona? Nad tym pracuje TOPR

Szósty dzień Sławosza Uznańskiego na ISS: Połączenie z premierem i dalsze eksperymenty

Przyszkolne boiska będą otwarte dla krakowian. Projekt przyjęty

Życiowy sukces Majchrzaka na wimbledońskiej trawie

W czwartek na Wimbledonie mecze Igi Świątek i trojga polskich deblistów

Aktualności komunikacyjne Radia Kraków 03.07

Wczoraj to było preludium. Prawdziwy upał nadejdzie w czwartek

Kraków Grzegorza Bednarczyka - odc. 8. cmentarz dla skazańców w samym centrum miasta

Kontakt

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Wyślij opinię