- A
- A
- A
Emancypantki "Pod Lupą"
28 listopada minie 98. rocznica wydania przez Tymczasowego Naczelnika Państwa, Józefa Piłsudskiego, dekretu o ordynacji wyborczej i wyborach do Sejmu Ustawodawczego. Na mocy tego rozporządzenia prawa wyborcze (czynne i bierne) uzyskały kobiety. Ta decyzja opłacała się politykom. Kobiety stanowiły nową grupę wyborczą, która w wielu kluczowych sprawach mogła zadecydować o powodzeniu. Decyzji tej sprzyjał także klimat panujący wówczas w Europie i fakt, że po rozpadzie Monarchii Habsburgów powstało wiele nowych państw. Ale nie byłoby tej decyzji bez kilkudziesięciu lat pracy i starań polskiego ruchu emancypacyjnego. W cyklu Pod lupą przedstawiamy Państwu w tym tygodniu pięć wybitnych postaci związanych z Krakowem, którym kobiety zawdzięczają uzyskanie praw wyborczych w 1918 r. Audycja na antenie Radia Kraków od poniedziałku do piątku o 11:40.Maria Siedlecka
Aktywistka społeczna. Mieszkała w rodzinnej kamienicy „Pod Rakiem” przy ul. Szpitalnej 7, gdzie mieściła się czytelnia dla kobiet działająca na rzecz kształcenia kobiet i uzyskania przez nie praw wyborczych. Współpracowała z Marią Turzymą i Marią Bujwidową. W 1895r. wraz z Bujwidową wstąpiła do Stowarzyszenia Pomocy Naukowej dla Polek im. Z. Kraszewskiego, które wspierało kobiety w dążeniu do uzyskania wykształcenia, także za granicą. Wspólnie z Bujwidową walczyła o utworzenie pierwszego na ziemiach polskich gimnazjum dla kobiet. Pierwszy rocznik kobiet zdawał maturę w Krakowie w 1900r.
Kamienica pod Rakiem. Fot. Ewa Furgał
Zofia Emilia Daszyńska-Golińska de domo Poznańska, ps. Jaskółka (ur. 6 sierpnia 1866 w Warszawie, zm. 19 lutego 1934 tamże). Fot. NAC
Pochodząca ze zubożałego ziemiaństwa ekonomistka, socjolożka i działaczka społeczna, senator II kadencji w II RP.
Ukończyła ekonomię na Uniwersytecie w Zurychu, gdzie jako pierwsza kobieta obroniła doktorat w 1891. Zajmowała się historią gospodarki i ekonomią polityczną. Była członkinią Klubu Politycznego Kobiet Postępowych. Angażowała się także w działalność społeczną, zwłaszcza w walkę z alkoholizmem i o równouprawnienie kobiet.
Po powrocie z zagranicy mieszkała w Krakowie.
W latach 1928–1930 była senatorem RP II kadencji z listy BBWR.
Maria Turzyma, właściwie Maria Wiśniewska z domu Głowacka (ur. ok. 1860, zm. 1922)
Polska pisarka i publicystka działająca na rzecz dopuszczenia kobiet do studiowania na uniwersytetach i uzyskania przez nie praw wyborczych. W latach 1902 – 1905 wydawała w Krakowie – prawdopodobnie ze środków własnych - pismo "Nowe Słowo", poświęcone kwestii emancypacji kobiet.
Maria Dulębianka herbu Alabanda (ur. 21 października 1861 w Krakowie, zm. 7 marca 1919 we Lwowie)
Wybitna malarka i działaczka społeczna. Pochodziła z rodziny ziemiańskiej. Malarstwa uczyła się pod kierunkiem Jana Matejki. Nie mogła studiować w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie przyjmowano wyłącznie mężczyzn, wyjechała więc do Paryża. Tam studiowała w Académie Julian. Była utalentowaną portrecistką.
Spotkanie Marii Konopnickiej poszerzyło jej zainteresowania o sprawy społeczne. Zaangażowała się w działania na rzecz równouprawnienia kobiet. Po śmierci Konopnickiej w 1910r. była organizatorką pogrzebu poetki we Lwowie, który przerodził się w wielką manifestację patriotyczną mieszkających tam Polaków. Zakładała ochronki dla dzieci i kuchnie dla biednych. Za swój patriotyzm zapłaciła najwyższą cenę. 7 marca 1919 zmarła na tyfus, którym zaraziła się od polskich żołnierzy. Przed śmiercią udało się jej spełnić dwa największe marzenia: Polska odzyskała niepodległość, a kobiety uzyskały prawa wyborcze. Pogrzeb Marii Dulębianki był jedną z największych manifestacji żałobnych we Lwowie.
O bohaterkach naszego cyklu opowiadają Ewa Furgał i Natalia Sarata z Fundacji Przestrzeń Kobiet:
Kazimiera Bujwid z domu Klimontowicz (ur. 16 października 1867 w Warszawie, zm. 8 października 1932 w Krakowie). Zdjęcie pochodzi z nieistniejącego Muzeum Odona Bujwida.
Jedna z najwybitniejszych postaci polskiego ruchu emancypacyjnego. Jako słuchaczka Uniwersytetu Latającego ukończyła nauki biologiczne. Żona i współpracowniczka Odona Bujwida. Od 1918 r. kierowała założonym przez niego Zakładem Produkcji Surowic i Szczepionek. W czasie I wojny światowej wraz z mężem i najstarszą córka lekarką prowadziła szpital dla rannych żołnierzy Legionów Polskich.
Równorzędnie z działalnością naukową, angażowała się w walkę o prawa kobiet do edukacji. Zajmowała się organizacją i zarządzaniem krakowskiej czytelni dla kobiet. Była przewodniczącą Towarzystwa Gimnazjalnej Szkoły Żeńskiej. To dzięki niej w 1896 r.w Krakowie powstało pierwsze na ziemiach polskich gimnazjum dla dziewcząt z programem i maturą równorzędną jak w gimnazjach męskich. W roku 1910 jako delegatka z Galicji brała udział w kongresie spraw kobiecych w Paryżu. W 1912 była delegatką na I Zjazd Austriacki w sprawie praw wyborczych dla kobiet.
Najnowsze
-
20:46
Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU
-
18:19
Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF
-
15:39
#PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I
-
13:55
RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…
-
12:33
W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ
-
11:03
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM
-
10:11
#RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF
-
09:44
Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1
-
09:21
Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm
-
08:54
Piękna pogoda przyciągnęła w weekend turystów w Tatry. Ratownicy mieli ręce pełne roboty https://t.co/FkW6kCjZeH
-
08:13
RT @j_banka: Porannym gościem @RadioKrakow będzie dzisiaj małopolski wojewoda @Lukasz_Kmita @Malopolski_UW . Zapraszam o 8.16. https://t.co…
-
07:56
RT @BartMaziarz: Planowana przy @Grupa_Azoty spalarnia śmieci nie ma jeszcze decyzji środowiskowej, ale @GKadzielawski w rozmowie z @RadioK…
-
07:27
Synoptyk IMGW: początek tygodnia pochmurny i z deszczem https://t.co/txUCfQB0px
-
18:05
73 zakażenia koronawirusem; bez przypadków śmiertelnych osób z COVID-19 https://t.co/6G6r9bRt7B
-
16:37
Podhale: sezon pasterski uroczyście zainaugurowany; owce poświęcone https://t.co/blorc5sabb
-
16:13
RT @magdalenazbylu1: Zyngierki z Maruszyny i Mali Wiyrchowianie z Bukowiny Tatrzańskiej zgarniają pierwszą nagrodę na Festiwalu Złote Kierp…
-
15:12
Z kolei w miejscowości Kąclowa w woj. nowosądeckim na drodze wojewódzkiej 981 doszło do kolizji 3 aut. Tu na szcz… https://t.co/xyILn3RcVd
-
15:11
Uwaga na drogach. W miejscowości Grodzisko w gminie Skała doszło doz zderzenia motocykla i samochodu osobowego. Jed… https://t.co/p0hXuo1BNl
-
13:13
Nowy Sącz: trwa akcja Pola Nadziei [ZDJĘCIA] https://t.co/mSxvmJM8Su
-
11:43
Cracovia Maraton wystartował po raz dwudziesty https://t.co/RRWB0mnjbz