Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, organizowane przez Małopolski Instytut Kultury w Krakowie, to jedno z największych cyklicznych wydarzeń ukazujących i promujących bogactwo kulturowe Małopolski. W jego ramach można odkryć zabytki i poznać inspirujące historii pałaców, klasztorów, fabryk i domostw w całej Małopolsce – miejsc, do których przechodzień zwykle nie ma wstępu. Tegoroczna edycja będzie kolejną okazją do poznawania bogactwa kulturowego naszego regionu, w tym szczególnego przyjrzenia się miejsc na co dzień odwiedzanych, a jednak nie do końca przez nas znanych.
Rozświetlona Limanowa
Pierwsze dni będą okazją do rzucenia światła na Limanową. 17 i 18 maja otworzy się ona dla nas w całości, w szczególności zapraszając do dwóch miejsc – do Dworu Marsów oraz do Rafinerii Ropy Naftowej. W dworze będziemy mieli okazję posłuchać nie tylko niezwykłych historii przewodniczek i przewodników, ale także zobaczyć wystawę fotograficzną, zagrać w grę terenową czy… odpocząć podczas pikniku. W parku przy Dworze na limanowskich piknikowiczów czekać będą leżaki, kawiarenka i czytelnia plenerowa. W programie również rodzinne warsztaty i pokaz latarni magicznych oraz pokaz mody retro.
Nie lada gratką dla miłośniczek i miłośników tras technologicznych, miejsc nieoczywistych oraz pasjonatek i pasjonatów lokalnych historii będzie wizyta w Rafinerii Ropy Naftowej w Limanowej. Odbędziemy spacery historyczne śladami niegdysiejszych pracowników, zobaczymy plenerową wystawę fotograficzną, a na Limanową spojrzymy z wieży rafineryjnej strażnicy. Ale to nie wszystko!
W sobotę wieczorem rozświetlimy Sowliny! Podczas historycznego pikniku przeniesiemy się do pierwszej i drugiej dekady XX wieku za pomocą pokazu latarni magicznych, koncertu i potańcówki z grającym na żywo zespołem, przeplatanym spektaklem pantomimy. Wieczór zakończy projekcja diaporamy o historii rafinerii w Sowlinach na ścianie jednej z hal. Weekend z Dniami w Limanowej to także zwiedzanie Sanktuarium pw. Matki Boskiej Bolesnej czy historyczny spacer po miejscowości.
Kraków znany – nieznany
Nie mniej emocji w pierwszy weekend będzie można zaznać w Krakowie. Tu otworzą się dla nas dwa miejsca, które być może już widzieliście – ale nigdy w takiej odsłonie. Od 1992 roku w willi przy ul. Józefitów 16 przez długie lata funkcjonowało Muzeum Historii Fotografii. Dziś działa tu oddział popularnego i mającego główną siedzibę pod innym adresem Muzeum Fotografii w Krakowie. Dlaczego Muzeum znalazło się przy Józefitów? W tym budynku w 1945 roku odnaleziono trzysta filmów pełnometrażowych i przynajmniej sto krótkometrażowych, a przy tym taśmy, kamery, lampy. Były podstawy, by powołać tu główny ośrodek sztuki filmowej w Polsce… Choć tak się nie stało, a dzisiejszym centrum kinematograficznym jest Łódź, o tym miejscu zwykło się mówić „prafilmówka Krakowska”. O niej, jej zapleczu i przestrzeniach samej willi posłuchamy podczas licznych oprowadzań. Zajrzymy do pracowni konserwatorskiej, magazynów studyjnych, ciemni fotograficznej…
Z kolei istniejący od XIII wieku klasztor dominikanów zna każdy krakus i każda krakuska. Czyżby? Podczas pierwszego weekendu dni opowiemy wiele nieoczywistych historii z życia klasztoru, skupiając się na symbolice światła, która dla Domini canes (łac. psów pańskich), jak zwykło się mawiać o braciach, jest niezwykle ważna. Zgodnie z tradycją matce św. Dominika, Joannie, przed powiciem syna miało się przyśnić, że urodziła psa, który trzyma w pysku zapaloną pochodnię… 17 i 18 maja zwiedzimy klasztor, kościół i Muzeum Oo. Dominikanów, poznając te fascynujące historie.
Świet(l)ni ludzie z Małopolski
W kolejny weekend będziemy kontynuować tradycję pokazywania znanych miejsc z nieoczywistej strony. Biblioteka Jagiellońska w Krakowie to najstarsza biblioteka uniwersytecka w Polsce. Jej początki sięgają XIV wieku, kiedy to przy poszczególnych wydziałach, kolegiach i bursach studenckich gromadzono tomy ofiarowane przez profesorów i wychowanków dla młodszych, spragnionych wiedzy studentów. Dla pęczniejących zbiorów wybudowano nowy gmach przy al. Mickiewicza. Z pewnością kojarzycie go z uporządkowanymi zbiorami, przestronną czytelnią (czy wręcz czytelniami), ale czy wiedzieliście, że działa tu także m.in. introligatornia, klinika papieru czy sekcja konserwacji? Oprowadzania po nich, jak i po magazynach czy całym gmachu Biblioteki będą odbywały się przez cały drugi weekend Dni.
Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego to nie tylko opowieść o miejscach, ale także o ludziach. Człowiek, który oświetlił Amerykę, polski Nobel, wreszcie – samotnik z Prokocimia. Tak mówiono o Erazmie Jerzmanowskim jeszcze za jego życia. Niemal nie zachowały się po nim zdjęcia, przedmioty, nie ma zbyt wielu wspomnień. Najlepszym świadkiem życia Erazma Jerzmanowskiego i jego żony Anny jest zatem zakupiony z końcem XIX wieku Pałac i Park im. Anny i Erazma Jerzmanowskich w niegdysiejszej podkrakowskiej wsi Prokocim. Przed nami oprowadzania, spacery, warsztaty, wykłady.
Kolejną fascynującą osobowością, którą poznamy za pośrednictwem miejsca, będzie Józef Sperling, kreatywny przedsiębiorca z Rzeszowa, zajmujący się wyrobem mebli i urządzaniem wnętrz. W 1912 kupił pnąca się ku niebu aż na trzy piętra kamienica przy Sławkowskiej 12, zwana po prostu Kamienicą Sperlinga. Przez jakiś czas Sperling prowadził tu swoje Atelier kompletnych urządzeń meblowych i dekoracyi wewnętrznych. Dzisiaj znajduje się tu galeria obrazów należąca do wnuka pierwotnego nabywcy, architekta i fotografa, Christiana Lepretteʾa.
W końcu nie było Zagrody Apolonii w Zakrzowie, koło Niepołomic, gdyby nie Elżbieta Graboś – uśmiechnięta i kipiąca energią konserwatorka zabytków. Wychowała się w drewnianym domu babki, stojącym w miejscu zwanym Studzieńcem, i dom ten na zawsze pozostał jej bliski. Już wtedy wiedziała, kim chce być w przyszłości. Rozrastająca się zagroda, w której przybywało kolejnych uratowanych cudeniek z drewna, stała się dla niej miejscem, w którym wciąż eksperymentuje z materiałami, technologiami oraz rozwiązaniami aranżacyjnymi. 24 i 25 maja będziemy mieli okazję zajrzeć do jej zagrody, zasmakować przysmaków z kiermaszów czy wziąć udział w warsztatach. A także poznać panią Elżbietę podczas oprowadzań, w trakcie których zapewne otworzy nas na to, co dla niej najważniejsze –na estetykę płynącą z tradycji, z wiarą, że świadomość lokalnej tożsamości daje poczucie harmonii ze światem.
Cały program Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego 17 i 18 oraz 24 i 25 maja znajdziecie na stronie internetowej: www.dnidziedzictwa.pl.
Wstęp do wszystkich zabytków oraz miejsc i udział we wszystkich aktywnościach podczas Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego jest bezpłatny. Na poszczególne wydarzenia obowiązują darmowe wejściówki. Ich rezerwacja będzie możliwa za pośrednictwem strony.