Radio Kraków
  • A
  • A
  • A
share

„Ratujcie - jeszcze nie jest za późno!”

18 lipca 1940 r. Icchak Sz. Kołatacz, przewodniczący Komisji Opieki Społecznej w Skale, alarmował krakowski oddział Joint: Ratujcie- jeszcze nie jest za późno!”. We wrześniu 1942 roku Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Skale, rodzina Kołatacza znalazła jednak schronienie. Przez ponad dwa lata ukrywana była w domu leśniczego Romualda Janczarskiego. To jedna z wielu historii, która znalazła się na kartach pokonferencyjnej publikacji krakowskiego IPN pt. „Kościół, Żydzi, Jezuici. O pomocy Żydom w czasie II wojny światowej". Jakie były motywacje tych, którzy decydowali się pomagać prześladowanym Żydom, jaka była skala tej pomocy, jaką rolę w tej pomocy odegrał kościół katolicki? O tym mówili w programie RK i IPN „Posłuchaj historii” dr Maciej Korkuć – naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie oraz dr Roman Gieroń z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN. Program prowadziła Jolanta Drużyńska.

Radom. Plac w getcie. Fot. NAC

J.Drużyńska rozmawia z R.Gieroniem i M.Korkuciem

Temat relacji polsko-żydowskich w czasie II wojny światowej, a w szczególności postaw Polaków wobec stojących w obliczu zagłady Żydów, wywołuje stale emocje i często bywa postrzegany w kategoriach raczej politycznych niż historycznych. Niektórym środowiskom, i w Polsce, i za granicą, zależy przede wszystkim na nagłaśnianiu przypadków nagannych, bierności czy nawet współudziału poszczególnych Polaków w niemieckiej polityce antyżydowskiej w czasie II wojny światowej. Świadectwem takiej debaty była choćby dyskusja związana z publikacją „Dalej jest noc…”. Najlepszą formą przypominania o postawach Polaków wobec Zagłady powinno być prowadzenie „sine ira et studio" badań naukowych, a następnie popularyzacja ich wyników. Literatura na ten temat jest coraz bogatsza, ale mimo upływu ponad 70 lat od końca II wojny światowej wciąż jeszcze niewiele możemy powiedzieć o skali pomocy, jaką Polacy oferowali Żydom. Wiemy, że była znacząca, o czym świadczy choćby liczba przyznanych Polakom przez Instytut Yad Vashem tytułów Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Znamy poszczególne, zwłaszcza te najbardziej drastyczne przypadki represji, jakim poddawani byli niosący Żydom pomoc Polacy. Nie mamy jednak wciąż całościowych danych mówiących, ilu było pomagających, jakie były ich motywacje, ilu z nich doznało represji z rąk niemieckich, ilu Żydom udało się przeżyć dzięki ich pomocy. Nie mamy też pełnej wiedzy na temat roli, jaką w tej pomocy odegrał Kościół katolicki. Chęć zbliżenia się do odpowiedzi na te pytania stanowiła główną przyczynę zorganizowania przez Akademię Ignatianum, wspólnie z krakowskim Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej i przy współpracy Klubu Chrześcijan i Żydów „Przymierze”, konferencji naukowej „Kościół– Żydzi – jezuici. Wokół pomocy Żydom w czasie II wojny światowej”, która odbyła się 28 lutego 2018 r. Zainicjowane przez konferencję badania pozwoliły na wydanie przez krakowski IPN monografii zbiorowej pt. Kościół – Żydzi - Jezuici. Wokół pomocy Żydom w czasie II wojny światowej”, skupiającej się na trzech obszarach: pomocy w skali całego okupowanego kraju, pomocy oferowanej przez Kościół katolicki i w końcu pomocy udzielanej przez księży jezuitów.

 Warszawa. Dwoje Żydów przechodzi przez zasieki z drutów kolczastych w getcie. Fot. NAC

Warszawa. Dwoje Żydów przechodzi przez zasieki z drutów kolczastych w getcie. Fot. NAC

[..] Jednym z powodów, dla którego wciąż nie mamy pełnego obrazu pomocy udzielanej przez Polaków Żydom, jest to, że przez ponad czterdzieści lat po wojnie nie było w Polsce wolności słowa i swobody badań naukowych. W okresie PRL prowadzone badania wynikały często z politycznej inspiracji, a ich efekty poddane były cenzurze. Eksponowano w sposób przesadny udział środowisk komunistycznych w akcji pomocy, a działalność środowisk związanych z Polskim Państwem Podziemnym przedstawiano w sposób jednostronny. Z drugiej strony w tamtym okresie powstały pierwsze istotne próby opracowania i popularyzacji tego tematu – od publikacji Żydowskiego Instytutu Historycznego, poprzez zbiór tekstów Ten jest z Ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939– 1945 pod redakcją Władysława Bartoszewskiego i Zofii Lewinówny, po pierwszą monografię „Żegoty” Teresy Prekerowej.

Przygotowana publikacja i zawarte w niej artykuły pozwalają lepiej zrozumieć okoliczności udzielania pomocy Żydom w czasie wojny, nie tylko w sposób zorganizowany przez np. Radę Pomocy Żydom „Żegota”, także przez pojedynczych Polaków jak również przez Kościól Katolicki i zakon jezuitów.

Michał Wenklar – Wstęp (fragment) – w : "Kościół, Żydzi , Jezuici. Wokół pomocy Żydom w czasie II wojny światowej." Kraków 2021

opr.jd

Autor:
Jolanta Drużyńska

Wyślij opinię na temat artykułu

Najnowsze

  • 13:03

    Rusinowa Polana

  • 20:46

    Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU

  • 18:19

    Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF

  • 15:39

    #PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I

  • 13:55

    RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…

  • 12:33

    W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ

  • 11:03

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM

  • 10:11

    #RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF

  • 09:44

    Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1

  • 09:21

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm

  • 08:54

    Piękna pogoda przyciągnęła w weekend turystów w Tatry. Ratownicy mieli ręce pełne roboty https://t.co/FkW6kCjZeH

  • 08:13

    RT @j_banka: Porannym gościem @RadioKrakow będzie dzisiaj małopolski wojewoda @Lukasz_Kmita @Malopolski_UW . Zapraszam o 8.16. https://t.co…

  • 07:56

    RT @BartMaziarz: Planowana przy @Grupa_Azoty spalarnia śmieci nie ma jeszcze decyzji środowiskowej, ale @GKadzielawski w rozmowie z @RadioK…

  • 07:27

    Synoptyk IMGW: początek tygodnia pochmurny i z deszczem https://t.co/txUCfQB0px

  • 18:05

    73 zakażenia koronawirusem; bez przypadków śmiertelnych osób z COVID-19 https://t.co/6G6r9bRt7B

  • 16:37

    Podhale: sezon pasterski uroczyście zainaugurowany; owce poświęcone https://t.co/blorc5sabb

  • 16:13

    RT @magdalenazbylu1: Zyngierki z Maruszyny i Mali Wiyrchowianie z Bukowiny Tatrzańskiej zgarniają pierwszą nagrodę na Festiwalu Złote Kierp…

  • 15:12

    Z kolei w miejscowości Kąclowa w woj. nowosądeckim na drodze wojewódzkiej 981 doszło do kolizji 3 aut. Tu na szcz… https://t.co/xyILn3RcVd

  • 15:11

    Uwaga na drogach. W miejscowości Grodzisko w gminie Skała doszło doz zderzenia motocykla i samochodu osobowego. Jed… https://t.co/p0hXuo1BNl

  • 13:13

    Nowy Sącz: trwa akcja Pola Nadziei [ZDJĘCIA] https://t.co/mSxvmJM8Su

Kontakt

Sekretariat Zarządu

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Dodaj pliki

Wyślij opinię