Audycja z dnia 5 .04. 2021 r. PONIEDZIAŁEK WIELKANOCNY

ZAGADKA REGIONALNA (5.04)

Proszę podać nazwiska dwóch polskich uczonych: fizyka i chemika, profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego, którzy przed 138 laty 5 kwietnia 1883 r. w KRAKOWIE, jako pierwsi na świecie dokonali skroplenia tlenu.

Jeden z nich - fizyk, zmarł przedwcześnie w wieku 42 lat, w wyniku oparzeń jakich doznał po wypadku z lampą naftową.

Drugi - chemik, absolwent I Liceum Ogólnokształcącego w TARNOWIE, zmarł w 1915 r. w Krakowie.

W roku 2018 szczątki obydwu wynalazców przeniesione zostały z Cmentarza Rakowickiego do Panteonu Narodowego w krypcie Kościoła świętych Piotra i Pawła w Krakowie.

Proszę podać ich nazwiska.

ADRES INTERNETOWY: [email protected]

                                      do godz. 7.30 dnia 5.04.2021 r,.

UPOMINKI:

Biografia Jana Pawła II "HETMAN CHRYSTUSA" t. 4 autorstwa Jolanty Sosnowskiej

płyta CD z pierwszymi nagraniami muzyki tradycyjnej na Podhalu ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego

płyta CD "IWONA BOROWIECKA. Legenda sceny operetkowej"

książka Marka Ciska " W KĄCIE CZY NA FRONCIE. Kęty wokół legendy legionowej".

książka "Sądecczyzna w historiografii, literaturze i mediach" pod redakcją BOLESŁAWA FARONA

( fot. Grzegorz Kita)

Duża małopolska wieś JODŁOWA, dziś leży w powiecie Dębica na Podkarpaciu, ale od 1975 r. do 1999 r. była gminą województwa tarnowskiego. Jodłowskie parafie należą do diecezji tarnowskiej.

Historia Jodłowej fascynuje jej młodych mieszkańców GRZEGORZA KITĘ oraz PAWŁA CISZCZONIA, którzy opowiadają o historii pewnej pieśni śpiewanej w Jodłowej w okresie wielkanocnym.

Powstała w Rumunii, w obozie internowania polskich żołnierzy września 1939 r.

A jak i kiedy trafiła do Jodłowej?

Posłuchaj!

Grzegorz Kita ( z lewej) i Paweł Ciszczoń.

"Pieśń Obozowa".

O, Panie , któryś jest na niebie,
Wyciągnij sprawiedliwą dłoń !
Wołamy z cudzych stron do Ciebie
O polski dach i polską broń.
O, Boże, skrusz ten miecz,
Co siekł nasz Kraj,
Do wolnej Polski nam 
Powrócić daj !
By stał się twierdzą nowej siły
Nasz Dom, nasz Dom.
O, usłysz, Panie skargi nasze,
O, usłysz nasz tułaczy śpiew !
Znad Warty, Wisły, Sanu, Bugu
Męczeńska do Cię woła krew !
O, Boże, skrusz ten miecz...

WERSJA JODŁOWSKA

O, Jezu Zmartwychwstały!
Wyciągnij sprawiedliwą dłoń !

 Z  różnych stron wołamy 

do Ciebie
O polski dach i polską broń.
O, Jezu, skrusz ten miecz,
Co siekł nasz Kraj,
Dla wolnej Polski

nam Pracować daj !
By stał się twierdzą nowej siły
Nasz Dom, nasz kraj!
O, usłysz, Panie skargi nasze,
O, usłysz nasz błagalny śpiew !
Znad Warty, Wisły, Sanu, Bugu
Męczeńska do Cię woła krew !
O, Jezu, skrusz ten miecz...

Kraków Kamienica Czynciela (fot. Zygmunt Put/Wikipedia)

Znawca historii Krakowa MICHAŁ KOZIOŁ wskazuje na ważną datę, czwartek 2 marca 1911 r.

Tego dnia, za sprawą pana LEONA GRABOWSKIEGO właściciela magazynu konfekcji damskiej, krakowianom, a przede wszystkim krakowiankom objawił się "ostatni krzyk mody" czyli jupe – culotte.

O paryskim wykwicie mody nazywanym w Krakowie "nowomodnymi damskimi spodeńkami" pisał 4 marca 1911 r. "Ilustrowany Kurier Codzienny", a 8 marca na scenie miejskiego teatru zaprezentowała go po raz pierwszy, słynąca z urody aktorka HELENA GÓRSKA - BRYLIŃSKA (1881 – 1955).

(fot: http://www.encyklopediateatru.pl/osoby/5056/helena-gorska)

Jakie było przyjęcie tej modowej nowinki pod Wawelem, a jakie w Wiedniu i Pradze?

Posłuchaj!

(fot.Wikipedia)

Prof. MARIAN ALOJZY ŁOMNICKI (ur. 1845 w Baworowie) zmarł w 1915 r. we LWOWIE i spoczywa na Cmentarzu Łyczakowskim.

Był geologiem, zoologiem, paleontologiem i encyklopedystą.

W młodości stypendysta hrabiego Włodzimierza Dzieduszyckiego (1825-1899), a od 1905 r. kustosz Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie.

(fot.Wikipedia)

Poza pracą dydaktyczną prof. MARIAN ŁOMNICKI zajmował się badaniami stratygrafii miocenu Podola i Roztocza.

Jako zoolog badał faunę chrząszczy okolic Lwowa, prowadził także badania podczas odkryć we wsi Starunia pod Nadwórną.

Życiorysy i naukowe osiągnięcia prof. Marian Łomnickiego przedstawia geolog prof. STEFAN WITOLD ALEXANDROWICZ.

Posłuchaj!

Pierwsze sanatorium w Muszynie.

fot. ze zbiorów Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego działającego przy Miejsko Gminnym Ośrodku Kultury w Muszynie.
 

O ile na przełomie XIX i XX w Krynica oraz Żegiestów były już cenionymi galicyjskimi uzdrowiskami, to Muszyna pełniła tylko rolę miejsca przesiadkowego z pociągu na konne bryczki, które zabierały kuracjuszy podróżujących do Krynicy.

Muszyńskie Łazienki Mineralne

(fotografie ze zbiorów Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego działającego przy Miejsko Gminnym Ośrodku Kultury w Muszynie).

Sytuacja zmieniła się w czasach międzywojnia za czasów rządów w Muszynie burmistrza ANTONIEGO JURCZAKA (1865 -1945)

Uczynił on miasteczko letniskiem, a w 1929 r. zlecił odwierty i badania wód mineralnych.

Żródło WANDA  ( fot.ze zbiorów Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego działającego przy Miejsko Gminnym Ośrodku Kultury w Muszynie.)

Rok później ANTONI JURCZAK wpisał Muszynę do Związku Uzdrowisk Polskich, a na stacji kolejowej zawieszono napis – Muszyna Zdrój!

Taka sytuacja spowodowała istotne zmiany gospodarcze i społeczne.

Niełatwą drogę MUSZYNY do otrzymania statusu miejscowości uzdrowiskowej przypomina historyk JACEK TRAWKA - pracownik Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego.

Posłuchaj!

Jacek Trawka ( fot. M.Zwierz)

(fot. Barbara Rucka)

KRZYSZTOF OPIELEWICZ pochodzi z MUSZYNY, a mieszka w JAZOWSKU, gdzie działa w tamtejszym oddziale Związku Podhalan.

Z zawodu jest fizjoterapeutą i amatorsko od 30 lat zajmuje się malarstwem.

Obecnie w Muzeum Regionalnym Państwa Muszyńskiego prezentuje wystawę " W MOIM MAGICZNYM ŚWIECIE".

Są to grafiki, pastele, oleje,przedstawiające pejzaże, motywy roślinne oraz mroczne impresje plastyczne zainspirowane malarstwem Zdzisława Beksińskiego.

I choć obecnie wystawa jest niedostępna dla publiczności, to gdy tylko będzie to możliwe artysta zaprasza do jej obejrzenia.

Posłuchaj!