Audycja z dn.10.05.2020 r.

ZAGADKA HISTORYCZNA (10.05.)

9 maja 2020 r. przypada 99. rocznica śmierci ochotnika w III POWSTANIU ŚLĄSKIM, działacza organizacji niepodległościowych i harcerstwa, studenta Wydziału Rolniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Był pierworodnym synem STEFANA, profesora tegoż wydziału.

5 maja 1921 r. przedarł się samowolnie na GÓRNY ŚLĄSK z działem zabranym z parku artyleryjskiego przy ul. Rakowickiej w Krakowie.

Pod dowództwem kpt. Pawła Cymsa uczestniczył w natarciu na KĘDZIERZYN i przyczynił się do zdobycia ważnego taktycznie STAREGO KOŹLA, ale zginął tam 9 maja postrzelony w głowę.

Został pochowany z honorami wojskowymi w grobowcu rodzinnym na CMENTARZU RAKOWICKIM w KRAKOWIE.

( fot. RinKad/Wikipedia).

Ten uczestnik walk z Ukraińcami w 1919 r. o PRZEMYŚL oraz wojny polsko -bolszewickiej został pośmiertnie odznaczony krzyżem Virtuti Militari oraz Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi.

Proszę podać jego imię i nazwisko.

ADRES INTERNETOWY: [email protected]

                                     do godz. 7.30. dnia 10.05. 2020 r.

UPOMINKI:

książka " ROLA KRAKOWA W ODZYSKANIU NIEPODLEGŁOŚCI".

książka "RZEPIENNICZANIE" Czesława Dutki.

2 książki "NIESPOKOJNE LATA" Wiktorii Gische.

książka "POZWÓL MI KOCHAĆ" Ilony Gołębiewskiej.

Panorama z Jaworzyny Krynickiej (fot. Jerzy Opioła/Wikipedia)

JAWORZYNA KRYNICKA (1114 m) jest najwyższym szczytem pasma Jaworzyny w BESKIDZIE SĄDECKIM.

Na jej wierzchołek kursuje z doliny Czarnego Potoku kolej gondolowa. Jest dobrym i masowo odwiedzanym punktem widokowym, węzłem szlaków turystyki pieszej i rowerowej.

(fot. Rafał M.Socha/Wikipedia)

W górnej części północnego stoku JAWORZYNY KRYNICKIEJ znajduje się schronisko PTTK, obok niego dyżurka Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz Krynicki Ośrodek Historii Turystyki Górskiej - placówka muzealna PTTK.

(fot. Rafał M.Socha/Wikipedia).

O historii schroniska na Jaworzynie Krynickiej opowiada przewodnik górski BARBARA RUCKA, od trzech pokoleń związana z KRYNICĄ - ZDROJEM.

Posłuchaj!

Historyk MIECZYSŁAW CZOSNYKA powraca do historii zapomnianego tarnowskiego rodu PRYZIŃSKICH.

Przedstawił już życiorys, urodzonego w Tarnowie, JANA ALOJZEGO PRYZIŃSKIEGO (1879 - 1959) wojskowego, starosty zamojskiego, a dziś prezentuje życiorysy jego trojga dzieci.

Najwięcej uwagi poświęca starszej córce KRYSTYNIE EWIE PRYZIŃSKIEJ urodzonej w Wigilię Bożego Narodzenia 1908 r. w Tarnowie i ochrzczonej w Zakopanem 8 lipca 1909 r.

Sakramentu udzielił proboszcz ks. KAZIMIERZ KASZELEWSKI (1866 -1935) ten, z którego inicjatywy postawiono krzyż na Giewoncie.

(fot. Jerzy Opioła/Wikipedia.)

Wczesne dzieciństwo spędziła pod Tatrami, u babci Heleny ze Stojowskich Baumowej. Od niej, już jako aktorka, przyjęła artystyczny pseudonim EWA STOJOWSKA.

Debiutowała  we LWOWIE w teatrzykach i na falach eteru w radiowej audycji " Wesoła Lwowska Fala", której reżyserem i współautorem był jej mąż WIKTOR BUDZYŃSKI.

Z prawej Wiktor Budzyński (1906 -1972)    Fot. Ilustrowany Kurier Codzienny  (1936 r.)

W czasie wojny Ewa Stojowska była więziona przez Niemców i zesłana do obozu koncentracyjnego w Bergen - Belsen.

Po II wojnie światowej występowała w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

Posłuchaj!

Góry Czerskiego ( fot. Missy Leone/Wikipedia)

GÓRY CZERSKIEGO - to system górski Syberii Wschodniej (Jakucji i obwodu magadańskiego) o długości ponad półtora tysiąca kilometrów i szerokości od 150 do 200 km. Najwyższym szczytem jest Pobieda, o wysokości ponad trzech tysięcy metrów nad poziomem morza.

Pierwszym naukowcem który tam dotarł w XIX w. był Polak JAN CZERSKI (1845 - 1892) geolog i geograf, zesłaniec z 1863 roku.

W 1891 roku rozpoczął ekspedycję w rejon rzek Kołyma i Indygirka. Zmarł podczas tej wyprawy w 1892 roku w dolnym biegu Kołymy.

(fot. Ivtorov/Wikipedia)

JAN CZERSKI, który pochodził z rodziny ziemiańskiej z majątku Swołna w guberni witebskiej, urodził się przed 175. laty 15 maja 1845 r,

Nauki pobierał w Wilnie i gdy dochodził do matury, w 1863 roku wybuchło Powstanie Styczniowe, które odmieniło jego życie.

Życiorys badacza Syberii i Dalekiego Wschodu Jana Czerskiego przybliża prof. STEFAN WITOLD ALEXANDROWICZ z Polskiej Akademii Umiejętności.

Posłuchaj!

(fot. Województwo Małopolskie/Wikipedia)

MUZEUM LACHÓW SĄDECKICH im. Zofii i Stanisława Chrząstowskich jest oddziałem Muzeum Okręgowego w NOWYM SĄCZU.

Mieści się w budynku Gminnego Ośrodka Kultury w PODEGRODZIU.

W ekspozycji znajduje się między innymi wystawa zdjęć chłopskiego fotografa WOJCIECHA MIGACZA (1874 - 1944) poświęcona przeszłości regionu.

Wojciech Migacz  (fot. ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu).

W Muzeum zinwentaryzowano prawie 800 jego fotografii i ponad 1200 sztuk negatywów, które zostały nabyte głównie w latach osiemdziesiątych XX w., od siostrzenicy Wojciecha Migacza, mieszkanki pobliskiej wsi GOSTWICA.

O życiu i fotograficznej pasji tego niezwykłego fotografa opowiada BARTŁOMIEJ URBAŃSKI.

Posłuchaj!

( fot. mgr Maria Szewczyk /Wikipedia)

( fot. Andrzej Otrębski/Wikipedia)

EDWARD SUTOR (1917 - 1984) był artystą rzeźbiarzem, mieszkał i tworzył w NOWYM TARGU.

W czasie II wojny światowej został wywieziony do Niemiec na przymusowe roboty. Tam doszło do tragicznych niewyjaśnionych do dziś zdarzeń.

W 1942 r. Edward Sutor powrócił do Nowego Targu, długo chorował i nigdy już nie odzyskał zdrowia, żył w izolacji.

Nie nawiązywał kontaktu ze środowiskiem, ale zaczął rzeźbić w drewnie i kamieniu prymitywnymi narzędziami.

Dziś zaliczany jest do twórców " ART BRUT" (sztuki marginesu, ludzi wykluczonych), a jego rzeźby, znajdujące się między innymi w zbiorach Muzeum Podhalańskiego w NOWYM TARGU, wzbudzają coraz większe uznanie zarówno krytyków jak i odbiorców sztuki.

Rzeźbiarza wspomina historyk sztuki, nowotarżanin ANTONI NOWAK - autor albumu "EDWARD SUTOR. RZEŹBIARSKIE WIZJE".

Posłuchaj!