"Pejzaże regionalne" Audycja z dn. 21.01.2024 r.

ZAGADKA REGIONALNA (21.01.)

Wieś i siedziba gminy w powiecie DĄBROWA TARNOWSKA.

Północną granicą tej gminy jest WISŁA.

Niegdyś był tam przystanek kolejowy na trasie TARNÓW - SZCZUCIN.

We wsi znajduje się kościół pod wezwaniem NMP Królowej Polski, rozbudowany w 1917 r. z dworskiej kaplicy i konsekrowany w 1936 r.

W ołtarzu głównym obraz Patronki kościoła namalowany przez CZESŁAWA LENCZOWSKIEGO.

W latach 1935 - 1936 w oknach świątyni zamontowano witraże figuralne wykonane w Zakładzie Witraży Stanisława Gabriela Żeleńskiego w Krakowie.

Trzy dzwony, zostały odlane w Odlewni Dzwonów Felczyńskich w PRZEMYŚLU.

Najstarszy Maria w 1931 r., a dwa kolejne Stanisław i Marcin w roku 1992.

Proszę podać nazwę tej wsi.

ADRES INTERNETOWY:  [email protected]

                                          do godz. 7.30 dnia 21.01.2024 r.

UPOMINKI:

tom poezji -"Długie wieczory "BRONKA Z OBIDZY (Bronisława Kozieńskiego)

tom poezji OLGERDA DZIECHCIARZA "Reperkusje. Symfonia wierszy żałosnych".

tom poezji PRZEMYSŁAWA WECHTEROWICZA "Wnętrze mężczyzny jest wspaniałe".

2 płyty CD  "ĆMY SZALONE. Mirosław Henryk Kalisiewicz śpiewa poezję JÓZEFA BARANA".

Olkuszanin JAROSŁAW NOWOSAD to urodzony w roku 1970 prozaik, poeta, krytyk, eseista i dziennikarz.

Ukończył polonistykę i dziennikarstwo na Uniwersytecie Śląskim.

Publikował m.in. na łamach "Akcentu", "Czasu Kultury", "Frazy", "Lampy", "Opcji", "Studium "oraz "Śląska".

Wydał 2 tomy opowiadań i trzy zbiory wierszy.

Ten najnowszy nosi tytuł " JEST TAM KTOŚ" i został opatrzony cytatem Erica Claptona.

Autor niekiedy pisze teksty piosenek. Najbardziej znaną jest piosenka "Dopóki bracie czujesz luz", wykonywana przez śląski tercet "GAYGA & PAZUR & KYKS".

Posłuchaj!

Do 21 kwietnia 2024 r. w Muzeum Historii Tarnowa i Regionu, (Rynek 20-21) czynna jest wystawa “Wstęgowy Gwoździec – życie w wiosce pierwszych” rolników sprzed 7 tys. lat”.

GWOŹDZIEC - to dziś licząca niespełna tysiąc mieszkańców wioska w gminie ZAKLICZYN NADA DUNAJCEM".

Na tarnowskiej ekspozycji zaprezentowano wyniki interdyscyplinarnych badań w tej miejscowości wczesnoneolitycznej osady kultury ceramiki wstęgowej rytej.

Wystawa podzielona jest na segmenty ukazujące poszczególne aktywności życia mieszkańców wioski sprzed 7 tys. lat, dotyczących zarówno sfery materialnej jak i duchowej.

Zaprezentowano najciekawsze zabytki pozyskane w trakcie przeprowadzonych badań wykopaliskowych (9 sezonów), którym towarzyszą plansze z informacjami stanowiącymi efekt analiz zespołu badaczy z różnych dziedzin (m.in. archeobotaniki, archeozoologii, traseologii).

Badania prowadzone były przez Muzeum Okręgowe w Tarnowie oraz Instytut Archeologii i Etnologii PAN w ramach grantu finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki, pt. „Najstarsza faza kultury ceramiki wstęgowej rytej w Małopolsce (5600/5500-5300 BC) – geneza, datowanie, osadnictwo gospodarka”.

Wynikiem pracy zespołu naukowców jest publikacja pt. „Najstarsza osada kultury wstęgowej rytej z terenu Polski. Gwoździec stan. 2, gm. Zakliczyn” (red. Agnieszka Czekaj-Zastawny, Anna Rauba-Bukowska, Agnieszka Kukułka) wydana przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN i Muzeum Okręgowe w Tarnowie.

Opowiada o tym kuratorka wystawy archeolożka AGNIESZKA KUKUŁKA.

Posłuchaj!

Dyrektor Dąbrowskiego Domu Kultury PAWEŁ CHOJNOWSKI jest także przewodnikiem w Ośrodku Spotkania Kultur, w dawnej synagodze w DĄBROWIE TARNOWSKIEJ.

Na jej sklepieniu są malowidła ze znakami zodiaku, które w potocznym odbiorze kojarzone są zazwyczaj z wróżbami i horoskopami, ale w przypadku judaizmu to skojarzenie błędne i mylące.

Dlaczego?

Posłuchaj!

EMILIAN CZYRNIAŃSKI urodził się w łemkowskiej rodzinie we wsi FLORYNKA koło Grybowa w 1824 r.

To chemik, współzałożyciel Akademii Umiejętności, w latach 1874 -1875 rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Prowadził własną walkę z zaborcą austriackim, nie używając, wbrew zaleceniom wiedeńskich władz, języka niemieckiego podczas zajęć.

Jego postawa skończyła się na szczęście tylko naganą, ale był już o krok od dymisji.

Emilian Czyrniański podjął się próby systematyki polskiej terminologii chemicznej.

W badaniach praktycznych poddawał próbom chemicznym wody mineralne,i przyczynił się do rozwoju turystyki sanatoryjnej w Krynicy oraz w innych miejscowościach.

Był autorem koncepcji, że atomy są podzielne i składają się z wirujących "niedziałków", czym wyprzedził koncepcję duńskiego fizyka NIELSA BOHRA (1885 - 1962) badającego strukturę atomu.

Twórca Katedry Chemii na UJ Emilian Czyrniański zmarł na atak serca w roku 1888 i spoczął na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Jego życiorys przedstawia prof. RYSZARD TADEUSIEWICZ z Akademii Górniczo - Hutniczej, ceniony popularyzator wiedzy naukowej.

Posłuchaj !

MARIA MAŚLANKA - PAZGAN jest mieszkanką PIWNICZNEJ - ZDROJU, członkinią Zespołu "Dolina Popradu".

Śpiewa w nim od chwili jego założenia czyli od 1965 r.

Miała wtedy 16 lat, gdy do zespołu przyprowadziła ją jej mama BRONISŁAWA FIEDOR, która pięknie śpiewała i organizowała życie kulturalne w przysiółku Piwnicznej zwanym WALCZAKI.

W okresie Bożego Narodzenia wraz z sąsiadami organizowała przedstawienia jasełkowe.

Posłuchaj!

PIENIĄŻKOWIE herbu Odrowąż, to małopolska rodzina o patriotycznym rodowodzie.

Tarnowski historyk MIECZYSŁAW CZOSNYKA twierdzi, że powstańcze tradycje obejmują co najmniej sześć pokoleń.

Pierwszym na tej liście jest JAN ODROWĄŻ PIENIĄŻEK (1725-1817) stolnik łukowski. który walczył z Moskalami w 1768 r. w okresie Konfederacji Barskiej. W jego posiadaniu były między innymi majątki Koszary oraz Młynne koło Limanowej.

Na uwagę szczególnie zasługuje życiorys dziedzica wsi KOWALOWA koło Ryglic, powstańca styczniowego CZESŁAWA FELICJANA PIENIĄŻKA (1844 -1917), literata i publicysty, nauczyciela, którego uczniem był poeta Lucjan Rydel.  Jego synów do chrztu trzymali Józef Ignacy Kraszewski oraz Jan Matejko.

Posłuchaj!

W niedzielę 19.02.1911 r. z więzienia św. Michała w Krakowie (dziś budynek Muzeum Archeologicznego przy ul. Poselskiej 3) uciekło 8 więźniów, znanych złodziei i włamywaczy.

Jeden z nich nazywał się notabene JÓZEF OPRYCH!

Wydarzenie to opisywała szeroko krakowska prasa, między innymi "Nowa Reforma" oraz "Naprzód".

Kto zaplanował ucieczkę, w jaki sposób więźniowie wydostali się na wolność i jak długo jej zażywali?

O tym opowiada znawca historii Krakowa MICHAŁ KOZIOŁ.

Posłuchaj!