Audycja z dn.28.02.2021 r.

2 książki MICHAŁA KOZIOŁA "Kraków wczoraj i przedwczoraj"

płyta CD "SZUMI JAWOR"

książka Adama Gruszeckiego " Z SOCJALIZMEM PO DRODZE"

album" AGATES FROM KRAKÓW VINCINITY" - wydany z okazji stulecia Akademii Górniczo - Hutniczej.

ZAGADKA REGIONALNA (28.02.)

Inżynier, szlacheckiego pochodzenia, herbu Rawicz, budowniczy kolei na terenie Galicji.

Urodził się w 1847 r. w BORKU SZLACHECKIM koło SKAWINY, a zmarł w 1923 r. w KRAKOWIE i spoczął na Cmentarzu Rakowickim.

Studiował na Politechnice w PRADZE, a potem pracował przy budowie saksońsko - turyńskiej linii kolejowej wzdłuż rzeki Elstery.

W 1881 r. powrócił do Galicji, by podjąć pracę przy budowie kolei z ŻYWCA do NOWEGO SĄCZA.

Kierował też budową linii z RZESZOWA do JASŁA.

Wiele szlaków kolejowych powstało przy jego udziale w Galicji Wschodniej.

Wizytówką jego inżynierskich dokonań jest most wybudowany w latach 1894-1896 nad rzeką PRUT niedaleko JAREMCZA (dziś Ukraina).

Był to most kolejowy o największej w ówczesnej Europie rozpiętości łuku (65 m).

Od 1906 r. pracował w Ministerstwie Kolei Żelaznych w WIEDNIU.

W 1917 r. przeszedł w stan spoczynku, a w 1919 r. zamieszkał w Krakowie.

Jego córka Zofia tak opisała moment przekroczenia granic niepodległej Polski:

"Zapadał już cichy, mglisty wieczór, gdy u wylotu mostu nad rzeczką Sołą ujrzeliśmy wartującego żołnierza polskiego. – Na widok jego junackiej postaci i Białego Orła u czapki zaczęłyśmy mu się wszystkie trzy kłaniać obydwoma rękami skacząc przytem i krzycząc, jak szalone: Polska!- Polska!- i nasz żołnierz, nasz!!!"

Proszę podać imię i nazwisko tego inżyniera, budowniczego tras kolejowych w Galicji.

ADRES INTERNETOWY: regionalne@radiokrakow. pl

                                     do godz. 7.30. dnia 28.02.2021 r.

UPOMINKI:

(fot.Wikipedia)

2 marca tego roku minie 79. rocznica śmierci JĘDRZEJA CIERNIAKA.

Jędrzej Cierniak urodził się w chłopskiej rodzinie w 1886 r. w ZABOROWIE (dziś gmina Szczurowa w powiecie brzeskim).

Był działaczem oświatowym, pedagogiem i organizatorem amatorskich teatrów ludowych.

Ukończył Uniwersytet Jagielloński, a w 1914 r. jako ochotnik zgłosił się do I Brygady Legionów Polskich.

W 1917 r. odmówił złożenia przysięgi wierności Monarchii Austro-Węgierskiej wyjechał z Krakowa i zamieszkał w Warszawie.

W czasie II wojny światowej był nauczycielem w Szkole Powszechnej nr 114 na warszawskim TARGÓWKU. Oficjalnie uczył języka niemieckiego,a faktycznie języka polskiego i historii. W 1940 przewodniczył konspiracyjnemu zarządowi Ludowego Instytutu Oświaty i Kultury.

(fot. Thunderman83/Wikipedia)

W kwietniu 1941 r. został aresztowany przez gestapo i rozstrzelany 2 marca 1942 r. w Palmirach. Ma symboliczny grób na cmentarzu w Palmirach.

Od 1961 r. jest patronem Szkoły Podstawowej nr 114 w Warszawie na TARGÓWKU.

Absolwentem tej szkoły jest WOJCIECH NOWAK, słuchacz Radia Kraków od ponad dwudziestu lat mieszkający w KRZESZOWICACH.

Szkoła Podstawowa nr 114 na warszawskim Targówku została założona w 1920 r. i w roku szkolnym 2020/2021 obchodzi piękny jubileusz stulecia.

Pamiątkowa tablica na szkolnym korytarzu przypomina młodzieży kim był patron szkoły Jędrzej Cierniak.

Wspomina go też, z nieukrywaną emocją w głosie, Wojciech Nowak (na zdjęciu siedzi na podłodze w pierwszym rzędzie, pierwszy z prawej), który jak i patron szkoły wybrał w życiu zawód nauczyciela.

Posłuchaj!

PUCK ( fot. Jan Jerszyński/Wikipedia)

Na mocy Traktatu Wersalskiego z 1919 r. Polska odzyskała niepodległość i dostęp do Bałtyku na odcinku 147 km, przy czym brzeg Półwyspu Helskiego to 74 km, otwarte morze 24 km, a brzeg Zatoki Puckiej 49 km.

Symboliczny akt zaślubin z Bałtykiem odbył się 10 lutego 1920 r. w PUCKU.

Reprezentujący Rzeczpospolitą gen. Józef Haller w czasie uroczystości powiedział: "Teraz wolne przed nami światy i wolne kraje. Żeglarz polski będzie mógł dzisiaj wszędzie dotrzeć pod znakiem Białego Orła, cały świat stoi mu otworem".

To był początek rozwoju polskiej floty morskiej, który wymagał naboru i kształcenia kadr marynarskich, a to doprowadziło do utworzenia Szkoły Morskiej w Tczewie (przeniesionej w późniejszych latach do Gdyni) .

Zakupiony został pierwszy szkolny żaglowiec „LWÓW”, a w latach następnych przystosowano dla celów dydaktycznych żaglowiec „DAR POMORZA”.

Model żaglowca "LWÓW"  ( fot. Topory/Wikipedia)

Polacy w II RP wspierali te działania także finansowo, a w szkołach na terenie całej Polski zaczęły powstawać harcerskie drużyny żeglarskie.

Także w TARNOWIE.

Dzieje tarnowskiego żeglarstwa opisał kapitan jachtowy ANTONI KOŁODZIEJ (rocznik 1936), który przypomina te fakty i opowiada o swojej fascynacji morzem  oraz żeglowaniem.

Posłuchaj!

fot.Delimata/Wikipedia

W II połowie XIX w. Ziemia Gorlicka przeżywała rozkwit przemysłowy, związany z odkryciem roponośnych złóż w okolicy miasta.

To właśnie w Gorlicach w 1854 r. zapalono pierwszą na świecie uliczną latarnie naftową , zaprojektowaną przez IGNACEGO ŁUKASIEWICZA.

Ignacy Łukasiewicz, to nazwisko powszechnie znane, ale byli także inni pionierzy gorlickiego przemysłu naftowego.

Opowiada o nich regionalista i przewodnik ANDRZEJ PIECUCH - autor licznych publikacji o Ziemi Gorlickiej.

Posłuchaj!

Trojak olkuski

Czy wiedzą Państwo, że w OLKUSZU działała  kiedyś mennica królewska?

Co prawda niedługo,bo założona przez króla Stefana Batorego w 1579 r. zakończyła działalność już w 1601 r., ale za panowania  tego monarchy, prawie 60 % monet bito właśnie w Olkuszu.

Były to i grosze i monety o nominale trzech groszy (stąd powiedzenie " wtrącić trzy grosze), a także dziś rarytasy numizmatyczne czyli dwutalarówki koronacyjne Stefana Batorego.

Na aukcjach osiągają  teraz zawrotne ceny - opowiada  historyk  i regionalista  JACEK SYPIEŃ, który zapewnia też że już wkrótce historię olkuskiej mennicy i górnictwa będzie można poznać w nowej ekspozycji „Podziemny Olkusz”.

Posłuchaj!