- A
- A
- A
"Dumanowski" Jana Klaty - RECENZJA
W dziejach radiowego teatru to było pionierskie wydarzenie, zrealizowane z okazji 85. lecia Radia Kraków.Czy Józafat Dumanowski, zapomniany Ojciec Republiki, „widmowy tytan naszej historii”, jak pisze Wit Szostak, istniał naprawdę? Chyba nikt ze słuchaczy Radia Kraków nie ma już wątpliwości…
Radiowe słuchowisko, wspólne działo Jana Klaty i Sebastiana Majewskiego, dostarczyło niedowierzającym niezbitych dowodów. Otrzymaliśmy wspaniałe dzieło o charakterze dokumentalnym, w brawurowy sposób rozpisane na najbardziej klasyczne gatunki: literackie, muzyczne, teatralne, dziennikarskie. Nie zabrakło także materiałów wizualnych, choćby archiwalnych fotografii, choć rzecz dzieje się w radiu.
Audycja radiowa to oś konstrukcji całego słuchowiska : socjolożka Karolina Anna Bronowicka kompetentnie i wnikliwie przepytuje zaproszonych do studia badaczy, historyków, biografów i znawców tematu. Audycja w audycji, wspaniały wątek autotematyczny! A ponieważ temat jest gorący, a odkrycie sensacyjne, w sporach uczonych dojdzie do wyrazistej polaryzji stanowisk, a nawet… szarpaniny. Trudno się dziwić. W sprawach narodowej rangi emocje nierzadko biorą górę nad rozumem, vide oficjalne i nieoficjalne obchody 11 listopada na ulicach polskich miast.
„Dokument” Klaty i Majewskiego skonstruowany jest jak najlepszy serial HBO. Kilkunastominutowe (średnio) odcinki słuchowiska urywają się zawsze tam, gdzie kumuluje akcja – rusza pucz jenerałów, rumieńców nabiera płomienny romans Ojca Republiki zainicjowany na cmentarzu, ( gdyż miał on jak czytamy w „Dumanowskim” „predylekcję do nekropolii”), czy rozpoczyna się próba performatywnego czytania odnalezionego arcydramatu Korneliusza Zamorskiego „Marsz Józafata”. Oczywiście na scenie Teatru im. Słowackiego, ufundowanego przez Słowackiego.
Bogactwo i różnorodność radiowej narracji to z pewnością główny atut inscenizacji Jana Klaty w Radiu Kraków. Kto bywa na przedstawieniach tego reżysera w teatrze wie, że Klata to twórca wyjątkowo wrażliwy na dźwięk, reżyser muzyczny erudyta, którego dźwiękowe oprawy spektakli nie mają sobie równych. Aż dziwny jest fakt, że dotąd Klata nie reżyserował w operze!
W radiowym teatrze Klaty uderza też bogactwo form parateatralnych: w „Dumanowskim” usłyszeliśmy na przykład fragment audiobooka, zawierającego wzorowane na Dekameronie erotyczne opowiadanie D’Annunzia pt. „Przyjaciele”. Mamy odnalezione na płycie w archiwach BBC nieznane przemówienie marszałka Piłsudskiego – koronny dowód w debacie o roli i życiu zapomnianego bohatera. Jest wspomniana próba w teatrze i cały bukiet gatunków dziennikarskich: debata, relacja reporterska, reportaż. Prawdziwy majstersztyk to wiązanka przyśpiewek ludowych, ponoć wziętych z Oskara Kolberga, i zachowanych niestety w niezbyt dobrych stanie technicznym. Dla lubiących mistykę przygotował reżyser „ludzki głos na wieki zaklęty w murach” czyli rejestrację cudownego zjawiska akustycznego w jednym z krakowskich kościołów. Wielka tu rola naszych radiowych współtwórców „Dumanowskiego”: reżyserki radiowej Ewy Ziembli i realizatora dźwięku Wojtka Gruszki. Nie byłoby słuchowiska w tak niezwykłej formie, gdyby nie ich kreatywność.
Ale „Dumanowski” to nie tylko formalna zabawa, choć to właśnie ona stanowi o atrakcyjności słuchowiska. To misterna, koronkowa, szkatułkowa opowieść o budowaniu narodowego mitu – o jego warunkach, meandrach i dewiacjach. I wcale nie mam tu na myśli wizyt głównych bohaterów u świtezianek. W konstrukcji, czy raczej rekonstrukcji mitu prawda rywalizuje z fikcją, a śmiertelna powaga z humorem. Bezczelnym, niepoprawnym, szargającym świętości. Odświeżającym schematy i dającym do myślenia.
Ostatnia scena – Wielki Finał i scena pogrzebu – to dekonstrukcja mitu, jego obnażenie i demistyfikacja. Żyjący trup – Józafat Dumanowski – genialny Krzysztof Globisz mówi o nudzie, zmęczeniu i szaleństwie. A także aktorskiej grze, udawaniu i pozorach. I do końca nie wiemy już co jest prawdą, co udawaniem, grą, autentykiem, rzeczywistością.
Justyna Nowicka
Komentarze (0)
Brak komentarzy
Najnowsze
-
20:37
Bohaterscy druhowie z Małopolski uhonorowani podczas wojewódzkich obchodów Dnia Strażaka
-
17:08
Lech mistrzem Polski! Cracovia kończy sezon na 6. miejscu. Spadek Puszczy
-
16:22
Kosiniak-Kamysz odpowiada Błaszczakowi: "To kolejne kłamstwo PiS"
-
15:19
MPK wymieniło się historycznymi tramwajami z innymi miastami. Pojadą na linii muzealnej
-
15:05
Przełom nadnerczowy - stan zagrożenia życia
-
14:09
"Schroniskowce" kochają najbardziej!
-
13:30
Prace remontowe na jednej z najbardziej popularnych tatrzańskich tras. Plany pokrzyżował... powrót zimy
-
12:59
Sztuka w murach i na fasadach. Tarnowskie BWA zaprasza na wyjątkowy spacer
-
12:41
Krakowscy już świętowali, teraz czas na studentów z Tarnowa
-
12:00
Karol Nienartowicz: Z aparatem przez świat
-
12:00
Skończyło się na strachu. 11-latek, który wpadł do potoku, jest cały i zdrowy
-
11:38
Najlepsze zdjęcie Drogi Mlecznej w 2025 roku wykonał Polak
Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy
Pod każdym materiałem na naszej stronie dostępny jest przycisk, dzięki któremu możecie Państwo wysyłać maile z opiniami. Wszystkie będą skrupulatnie czytane i nie pozostaną bez reakcji.
Opinie można wysyłać też bezpośrednio na adres [email protected]
Zapraszamy również do kontaktu z nami poprzez SMS - 4080, telefonicznie (12 200 33 33 – antena,12 630 60 00 – recepcja), a także na nasz profil na Facebooku oraz Twitterze