Edytuj
share
80. rocznica wybuchu II wojny światowej. Obchody w Małopolsce
80 lat temu 1 września wybuchła II wojna światowa. W całej Polsce odbywają się uroczystości upamiętniające tę rocznicę i tragiczne wydarzenia, które dotknęły nasz kraj.
Pomnik Ofiar Wojny i Faszyzmu w Tarnowie. Fot. z uroczystości w 2018 roku/P. Topolski
Polski wrzesień - 80 lat temu. Nowy cykl audycji w Radiu Kraków - słuchaj codziennie o 7.40 (premiera) i 15.50 (powtórka)
KRAKÓW i okolice
1 września 2019 r. przedstawiciele Oddziału IPN w Krakowie wezmą udział m.in. we mszy świętej na Wawelu oraz uroczystościach na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, a także w obchodach rocznicowych w Żuradzie (pow. olkuski), Morawicy (pow. krakowski), Radłowie (pow. tarnowski) i Wysokiej koło Jordanowa.
Program uroczystości w Krakowie, 1 września 2019 r.
Godz. 10.00 – katedra na Wawelu. Msza święta z udziałem m.in. kompanii reprezentacyjnej Wojska Polskiego, pocztów sztandarowych ZHR, ZHP, kombatantów, służb mundurowych, grup rekonstrukcji historycznej
Godz. 12.00 – cmentarz Rakowicki, ul. Prandoty, Pomnik Żołnierzy Września i Armii „Kraków”. Apel Pamięci, salwa honorowa, ceremonia złożenia wieńców.
Budynki urzędów i budynki użyteczności publicznej oraz miejskie place będą udekorowane flagami państwowymi. Prezydent Krakowa Jacek Majchrowski zachęca, aby flagi w tym dniu powiesić także na wszystkich budynkach prywatnych. Z tej też okazji TAURON Arena Kraków, estakada tramwajowa Lipska-Wielicka oraz kładka o. Bernatka będą podświetlone w barwach biało-czerwonych. Pojazdy komunikacji miejskiej wyjadą na ulice ozdobione biało-czerwonymi chorągiewkami.
Kraków był w czasach okupacji wojennej miejscem, w którym zrodziła się idea konspiracji niepodległościowej. To właśnie tu 80 lat temu powstała jedna z pierwszych struktur konspiracyjnych – Organizacja Orła Białego. W kraju trwał wówczas proces budowania Polskiego Państwa Podziemnego, a naród musiał pogodzić się z prowadzeniem podwójnego życia – oficjalnego, pod reżimem najeźdźcy i nielegalnego, dającego początek polskim strukturom konspiracyjnym.
Z tej okazji dla oddania hołdu wszystkim krakowskim członkom Polskiego Państwa Podziemnego Muzeum AK organizuje czasową wystawę z okazji 80. rocznicy założenia organizacji konspiracyjnej. Ekspozycja pozwoli na zaznajomienie się z miejscami w Krakowie, które związane są z losami krakowskiej konspiracji oraz opowie historię ludzi, którzy z pełną wiarą poświęcali się działaniom, mającym na celu odzyskanie wolnej Polski.
O godzinie 16.00 na placu Matejki odbędzie się wernisaż wystawy „Zaczęło się w Krakowie. Pierwsze lata konspiracji”. Wystawa dostępna będzie dla wszystkich zwiedzających od 1 do 30 września. Będzie miała charakter otwarty i pozwoli na zaznajomienie się uczestników z lokalizacjami, które związane były z losami krakowskiej konspiracji. Zaplanowanych jest osiem lokalizacji.
W głównej lokalizacji (plac Matejki) przygotowany będzie mobilny pawilon wystawienniczy z prezentacją audio-wizualną oraz ekspozytory, a w pozostałych miejscach (siedem lokalizacji) umieszczone będą bezpośrednio przed budynkami pojedyncze stałe ekspozytory. Przedstawiać one będą istotę znaczenia historycznego danej lokalizacji w czasach okupacyjnych.
Lista wszystkich lokalizacji:
- plac Matejki – główna lokalizacja
- plac Szczepański (Pałac Sztuki)
- skrzyżowanie alei Słowackiego i ulicy Prądnickiej
- ulica Karmelicka 4 (Teatr Bagatela)
- ulica Sławkowska 6
- ulica Straszewskiego 24 (przy Collegium Novum)
- ulica św. Krzyża 1
- ulica Wielopole (przy Poczcie Głównej).
O godzinie 17.00 na Małym Rynku rozpocznie się specjalna, edycja Krakowskiej Lekcji Śpiewania o numerze 73. 39/45. Na koncert, którego głównymi wykonawcami są krakowianie, tradycyjnie zapraszają prezydent Krakowa Jacek Majchrowski, Teatr Loch Camelot i Biblioteka Polskiej Piosenki.
MYŚLENICE i GŁOGOCZÓW
Walki we wrześniu 1939 roku przebiegały na terenie gminy Myślenice m.in. w Głogoczowie. Jasnym punktem tragicznej sytuacji była walcząca tutaj 21 Dywizja Piechoty Górskiej pod dowództwem Generała Józefa Kustronia. 2 i 3 września polscy żołnierze bohatersko walczyli i udało się im powstrzymać atak niemieckich żołnierzy. Była to jednostka wojskowa, która nie oddawała Niemcom pola, a wręcz spowodowała chwilowe wycofanie się wroga.
Z inicjatywy ppłk dr inż. Kazimierza Dymka w sobotę 7 września 2019 roku w Głogoczowie odbędą się obchody 80-lecia walk obronnych prowadzonych na przedmurzu Krakowa. W ramach obchodów na Cmentarzu Komunalnym w Głogoczowie zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa ufundowana przez ppłk. Kazimierza Dymka, poświęcona bohaterskiej postawie Generała Józefa Kustronia. Tablica będzie umiejscowiona w sąsiedztwie Grobu Wojennego, w którym spoczywają prochy Strzelców Podhalańskich z 21 Dywizji Piechoty Górskiej.
TARNÓW i okolice
W Tarnowie wydarzenia upamiętniające początek II wojny światowej zainaugurowane zostały już 28 sierpnia w rocznicę zamachu bombowego na tarnowskim dworcu.Tego dnia 1939 roku na tarnowskim dworcu kolejowym wybuchła bomba. Zginęło 20 osób. Zamachowcem okazał się bezrobotny mieszkaniec Bielska, wynajęty przez Niemców, Zbigniew Guzy. Dla wielu historyków - to wydarzenie jest symbolicznym początkiem II wojny światowej.
II wojna św. rozpoczęła się w Tarnowie?
Zburzony most na Sole. FOT. Zbiory Muzeum Zamek w Oświęcimiu
OŚWIĘCIM
Główna, organizowana przez prezydenta miasta uroczystość, rozpocznie się w południe na placu Tadeusza Kościuszki. W programie przewidziano złożenie kwiatów przy Grobie Nieznanego Żołnierza, a następnie na cmentarzu parafialnym pod Pomnikiem Poległych Żołnierzy Polskich w latach 1914-1918, 1918-1921, 1939-1945 i Żołnierzy Polskich poległych w obronie Oświęcimia we wrześniu 1939 roku.
W Oświęcimiu o godzinie 4:45 na placu T. Kościuszki hołd ofiarom II wojny światowej oddadzą wicewojewoda Małopolski Zbigniew Starszec oraz wiceprzewodnicząca sejmiku Iwona Gibas. Na płycie Grobu Nieznnego Żołnierza złożone zostaną znicze. O godzinie 9.30 w kościele św. Józefa Robotnika odprawiona zostanie msza za Ojczyznę.
Od 29 września w Muzeum Zamek w Oświęcimiu można oglądać wystawę czasową "Nikt nie wierzył... a jednak wojna". Przedstawia początki okupacji i zmiany, które wówczas nastąpiły w Oświęcimiu. Będzie to portret miasta, którego nazwę pośpiesznie wymazano, nadając mu nową: „Auschwitz”. Wystawa będzie wzbogacona o eksponaty udostępnione przez Muzeum Śląskiego Września 1939 r., Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum w Kętach im. A. Kłosińskiego, Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz zbiory prywatnych kolekcjonerów.
OLKUSZ
Uroczystości rozpocznie o godz. 10.00 Msza święta w Bazylice Mniejszej pw. św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu w intencji mieszkańców poległych podczas II wojny światowej. Po mszy uczestnicy uroczystości w asyście Olkuskiej Reprezentacyjnej Orkiestry Dętej przejdą pod Pomnik Ofiar Wojny w parku miejskim przy ul. Mickiewicza. Tam o godzinie 11.15 rozpocznie się główna część uroczystości. Odczytany zostanie apel pamięci, a następnie delegacje władz i organizacji społecznych złożą wieńce pod Pomnikiem Ofiar Wojny. Tego dnia na olkuskim rynku od godziny 10.00 do 16.00 zostanie zorganizowany zlot militarny, w czasie którego będzie można zapoznać się z prezentowaną w atrakcyjny sposób historią i współczesnością polskiego wojska.
W tym roku oprócz oficjalnych uroczystości 28 sierpnia - w Galerii dworcowej - tarnowskie BWA przygotowało wyjątkową wystawę. "To obrazy inspirowane wojną, między innymi autorstwa tarnowianki, Joanny Srebro" - wyjaśnia Ewa Łączyńska-Widz. Na wystawie będzie można także podziwiać dzieła innego wybitnego tarnowianina - Wilhelma Sasnala.
Fot. P. Topolski
W niedzielę, 1 września, uroczystości patriotyczne przy Grobie Nieznanego Żołnierza rozpoczną się o 4.45. Godzina nie jest przypadkowa. To właśnie wtedy niemiecki pancernik Schleswig-Holstein rozpoczął ostrzał Westerplatte.
O godz. 9.30 w kościele Misjonarzy odprawiona zostanie msza w intencji Ojczyzny. Po niej nastąpi przemarsz do Izby Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej, gdzie zaplanowano m.in. prezentację historycznego uzbrojenia i odsłonięcie tablicy pamiątkowej. Równolegle, bo o godz. 11, w Klikowej wystartuje Klikowska Parada Konna „Konie w służbie Ojczyzny”.
W Biskupicach Radłowskich 31 sierpnia 2019 r. o godz. 15:00 zaplanowano największą rekonstrukcję historyczną w Małopolsce pt. ”Bitwa o most w Biskupicach Radłowskich”. W 1939 roku na terenie Gminy Radłów odbywały się zacięte walki w ramach największej bitwy w Małopolsce 7-8 września - Bitwy Radłowskiej oraz Bitwy o Most w Biskupicach Radłowskich. Bohaterska obrona szkoły powszechnej w Radłowie, która odbyła się 7 września 1939 roku, miała na celu opóźnienie marszu wojsk niemieckich i umożliwienie przeprawy przez most w Biskupicach Radłowskich jak największej liczbie wojsk polskich. 8 września 1939 roku, podczas Bitwy o most, Biskupice Radłowskie zostały spalone w 80%. Zniszczony został również most na rzece Dunajec.
W 80. rocznicę tych tragicznych wydarzeń, zostanie zorganizowana Rekonstrukcja Bitwy Radłowskiej pt. „Bitwa o most w Biskupicach Radłowskich”.
W realizacji operacji weźmie udział ponad 90 rekonstruktorów: 30 osób po stronie polskiej, 30 po stronie niemieckiej oraz około 30 osób ludności cywilnej. Całość rekonstrukcji bitwy trwać będzie około 60 minut. Poprzedzona będzie oficjalnymi uroczystościami patriotyczno-historycznymi.
W Borzęcinie uroczystości rozpoczną się o godz. 15:00 Mszą Świętą koncelebrowaną w Kościele Parafialnym w Borzęcinie Górnym. Dalszą część obchodów zaplanowano przed Pomnikiem Poległych i Pomordowanych w centrum miejscowości. Tutaj pamięcią i modlitwą objęci zostaną mieszkańcy gminy Borzęcin polegli w czasie działań wojennych, rozstrzelani oraz zamordowani w więzieniach i obozach koncentracyjnych.
NOWY SĄCZ
Miejskie uroczystości związane z 80. rocznicą napaści Niemiec na Polskę rozpoczną się o godzinie 10.15 na Cmentarzu Komunalnym.
W programie:
okolicznościowe przemówienie przedstawiciela władz samorządowych
złożenie wieńców i wiązanek kwiatów w kwaterze Żołnierzy Września
wiązanka pieśni żołnierskich
O godzinie 11:00 odbędzie się natomiast uroczysta Msza św. w kościele św. Kazimierza w Nowym Sączu.
1 września o godzinie 17:00 w kinie Sokół w Nowym Sączu odbędzie się również bezpłatny pokaz filmu Jędrzeja Lipskiego i Piotra Mielecha WOJNA TOTALNA: ZABIĆ JAK NAJWIĘCEJ organizowany z inicjatywy Marszałka Województwa Małopolskiego Witolda Kozłowskiego oraz posła Arkadiusza Mularczyka - przewodniczącego Parlamentarnego Zespołu ds. Oszacowania Wysokości Odszkodowań Należnych Polsce od Niemiec za Szkody Wyrządzone w trakcie II Wojny Światowej. Po seansie na swoje wystąpienie zaprasza poseł Arkadiusz Mularczyk.
WOJNA TOTALNA: ZABIĆ JAK NAJWIĘCEJ to dwuczęściowy dokument wojenny trwający 86 minut. Film przedstawia syntezę losów Polaków w czasie II wojny światowej pod okupacją hitlerowskich Niemiec. W materiale filmowym występują osoby poszkodowane przez niemiecki totalitaryzm – więźniowie obozów koncentracyjnych, osoby wysłane na przymusowe roboty do Niemiec, powstańcy warszawscy, uczestnicy antyniemieckiej konspiracji. To pierwszy od wielu lat film traktujący o zorganizowanym ludobójstwie jakiego dopuścili się Niemcy na terenie Polski w latach II wojny światowej.
Małopolska zachodnia
Fot. UM Olkusz
Dzień zakończy wieczorny koncert przygotowany przez olkuski MOK. O godzinie 19.00 na scenie na rynku rozpocznie się koncert pieśni patriotycznych „Zaśpiewajmy razem”, podczas którego wystąpi olkuski zespół Te Deum.
GORLICE
Obchody zeszłoroczne. Fot. UM Gorlice
W Gorlicach 1 września o godzinie 11.30 w Bazylice Mniejszej zostanie odprawiona Msza Święta w intencji poległych na wszystkich frontach II wojny światowej.
Po Mszy Świętej nastąpi przemarsz w Miejsce Pamięci Narodowej pod budynek Sklarczykówki. Tam około 12.45 nastąpi złożenie kwiatów i wieńców.
Przypomnijmy, w czasie okupacji w Gorlickiej Sklarczykówce mieściła się siedziba Gastapo.