„Spośród setek tysięcy dzieci deportowanych do Auschwitz niewielu dane było przeżyć i jedynie kilkaset z nich doczekało wyzwolenia. Dzieci, które ocalały, wyniosły z obozu straszliwy bagaż: zrujnowane zdrowie, często utratę zdolności do nauki, pracy czy nawet zdolność do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie” – napisała we wstępie autorka, która przez wiele lat związana była z centrum badań Muzeum.

Książka „Odebrane dzieciństwo. Dzieci wyzwolone w Auschwitz” jest efektem wieloletnich badań archiwalnych Kubicy, a także rozmów i korespondencji z byłymi więźniami i ich rodzinami.

Książka przybliża m.in. historię deportacji do Auschwitz dzieci różnych narodowości, ich sytuację w obozie tuż przed wyzwoleniem, w jego trakcie i w pierwszych tygodniach po nim, gdy na ratunek ocalonym pospieszyli mieszkańcy Oświęcimia i okolic oraz personel lekarsko-pielęgniarski PCK.

Autorka opisuje trudne powroty do życia na wolności ocalonych dzieci, ich dramaty z powodu utraty wszystkich bliskich oraz małe radości tych, które zdołały odnaleźć przynajmniej jedno z rodziców lub rodzeństwo. Wiele osieroconych dzieci zostało adoptowanych i później przez lata szukało swoich korzeni. Wiele dorastało w sanatoriach lub domach dziecka.

Część książki stanowią wykazy nazwiskowe wyzwolonych dzieci – 509 Żydów, 156 Polaków oraz 79 obywateli byłego ZSRS. Ponad pół tysiąca z nich miało w styczniu 1945 r. mniej niż 15 lat. Na najobszerniejszy rozdział złożyły się biogramy 56 spośród wyzwolonych dzieci oraz czworga osób niosących im ratunek. Publikacja zawiera również bogaty materiał ilustracyjny - fotografie i dokumenty, z archiwów i zbiorów prywatnych oraz wybór wspomnień na temat dzieci w Auschwitz.

Przedmowę do książki napisał Chorwat Oleg Mandić, który jako 11-latek został deportowany do Auschwitz. Wraz z matką i babcią został uwieczniony przez sowiecką ekipę filmową na tzw. kronice wyzwolenia. „Wreszcie nadeszła ta noc, z 26 na 27 stycznia 1945 roku, gdy obudził mnie szmer. Pośrodku naszego baraku stał żołnierz Armii Czerwonej. Panował półmrok. Kobiety otoczyły żołnierza, zaczęły go przytulać, całować, poklepywać po ramionach i wszystkie płakały. Chciałem go dotknąć i ja. Nigdy nie udało mi się przywołać w pamięci jego twarzy, ale postać żołnierza, który ponownie zapalił światło mojego życia, odcisnęła się na zawsze w moich wspomnieniach” – napisał.

Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.

Wydawnictwo Muzeum Auschwitz powstało w 1957 r. Wydało dotychczas kilkaset pozycji w różnych wersjach językowych, w tym publikacje popularno-naukowe, wspomnienia, albumy, katalogi oraz przewodniki.

 

PAP/bp