POWRÓT DO SKARBÓW

Skarbiec Koronny i Zbrojownia – stała wystawa
ponownie otwarta dla zwiedzających

            Prezentacja potrwa do 28 czerwca 2020

Zamknięty ze względu na pandemię Zamek Królewski na Wawelu otwiera dla publiczności pierwszą wystawę stałą - Skarbiec Koronny i Zbrojownię Zamkową. Dzięki staraniom wawelskich muzealników i współpracy z  instytucjami państwowymi i kościelnymi Skarbiec Koronny przez miesiąc zyskuje niepowtarzalne wyposażenie.

W roku siedemsetnej rocznicy koronacji Władysława Łokietka w sposób szczególny pamiętamy o dokonaniach przedstawicieli dynastii Piastów. Z punktu widzenia Krakowa
i Wawelu na szczególną uwagę zasługuje właśnie Łokietek – pierwszy z władców koronowanych i pochowanych na Wawelu, a także jego syn – Kazimierz Wielki – któremu zawdzięczamy szereg budowli przetrwałych do dziś na Wzgórzu. Siedemsetlecie koronacji Łokietka uczciliśmy wystawą Skarby epoki Piastów, którą z powodu pandemii musieliśmy przedwcześnie zamknąć.

Na skutek muzealnej współpracy w Sali Kazimierzowskiej
w Skarbcu Koronnym prezentujemy drogocenne fundacje ostatniego Piasta na polskim tronie. Obok posiadanego przez Wawel kielicha sprawionego przez Kazimierza Wielkiego do Trzemeszna gościmy w Skarbcu inne dary tego monarchy: kielich posłany w 1363 roku do Lądu nad Wartą (wypożyczony z Kalisza) oraz kielich i relikwiarz św. Marii Magdaleny ze Stopnicy (użyczony przez bazylikę katedralną w Kielcach). W ten sposób pod sklepieniem Sali Kazimierzowskiej spotkały się cztery wyjątkowe srebra, którymi Kazimierz Wielki obdarował ważne dla niego świątynie.

            Obok wawelskich klejnotów, pozyskanych w czasie powojennych badań archeologicznych, prezentujemy w Skarbcu osiem pamiątek po św. Kindze, które tamtejsze Siostry Klaryski uratowały z rozmaitych dziejowych perturbacji. Wśród nich szczególną uwagę zwraca misternej roboty luksusowa łyżeczka z czerpakiem z agatu lub jaspisu, a także rzeźbiona w sardonyksie gemma z wyobrażeniem rzymskiej cesarzowej Julii Domny. Wymownym symbolem pozostaje pierścień, który w tradycji klasztornej uchodzi za zaręczynowy księżnej Kingi. Obok prezentujemy najwspanialszy pierścień odnaleziony
w grobach arcybiskupów gnieźnieńskich, z ogromnym topazem.

            Najstarszy polski złoty kielich (połowa XI w.), który od 1962 r. jest depozytem opactwa tynieckiego na Wawelu, zyskał w nowej odsłonie Skarbca Koronnego godne sąsiedztwo. Dwa podobne, maleńkie srebrne naczynia z 2. poł. XI i 2. poł. XII w. należą do Muzeum w Łęczycy. Pochodzą z zespołu odkrytego w czasie badań fundamentów kolegiaty
w Tumie pod Łęczycą. Inne, jeszcze wspanialsze romańskie kielichy i patenę wypożyczyliśmy z Muzeum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, kolegiaty w Kaliszu oraz Muzeum Narodowego
w Warszawie.

            Szczególnej rangi nabiera prezentacja w Skarbcu Koronnym wyjątkowych klejnotów ze skarbu pochodzącego ze Środy Śląskiej: kobiecej korony i ceremonialnej zapony, użyczonych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Pierwotnie znajdowały się w skarbcu Karola IV Luksem-burskiego w Pradze. Ich dramatyczne losy, także te związane z okolicznościami ukrycia przez Żydów w Środzie Śląskiej, a następnie przypadkowego odnalezienia i poważnego zniszczenia w 1985 r., mogłyby z pewnością stać się kanwą sensacyjnego filmu.

EKSPOZYCJA STAŁA

Skarbiec Koronny

Stała ekspozycja wawelska, od 1930 roku usytuowana w parterowych salach północno-wschodniego narożnika zamku ideowo nawiązuje do mieszczącego się tu Skarbca Koronnego. W czasach I Rzeczypospolitej była to instytucja strzegąca insygniów koronnych, będących jednym ze znaków suwerenności Korony Polskiej, a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Na co dzień Skarbiec był niedostępny, a kosztowności zamknięte w skrzyniach. W 1795 roku Prusacy zrabowali skarbcowe precjoza, w tym insygnia, które ostatecznie zniszczyli. Największa sala Skarbca – zwana Kazimierzowską lub Kazimierza Wielkiego powstała w XIV wieku i zalicza się do najcenniejszych wnętrz gotyckich w Polsce. Aż do czasów Zygmunta Starego pełniła funkcję mieszkalną, od początku XVI wieku przechowywano w niej rozmaite kosztowności. Obecnie prezentujemy w niej ponad trzysta drogocennych naczyń, klejnotów i pamiątek historycznych.

Jedna z najważniejszych kolekcji kosztowności w naszym kraju w ubiegłym roku zyskała nową aranżację w specjalnie zaprojektowanych gablotach. Większość spośród prezentowanych tu wyrobów złotniczych to tak zwane paradne srebra kredensowe – bardzo kosztowne przedmioty zamawiane na specjalne okazje przez najbardziej zamożnych przedstawicieli europejskich elit doby nowożytnej. Misy (zwane miednicami), dzbany, puchary (czasem zwane wilkomami od funkcji jaką pełniły w ceremonialnym powitaniu najznamienitszych gości), czary, kufle, tacki i talerze miały oczywiście swą funkcję czysto użytkową. Służyły do przechowywania i podawania napojów czy wykwintnych potraw. Jednak ich zasadnicza funkcja to ozdoba paradnego stołu, a zwłaszcza kredensu. Ten ostatni, zwany też bufetem, był meblem lub specjalną konstrukcją, na której gospodarz prezentował kosztowne oznaki swej zamożności, dobrego gustu, podążania za modą i obycia w skomplikowanym świecie symboliki antycznej i chrześcijańskiej. W Polsce jedynie w zbiorach wawelskich znajduje się na tyle bogaty asortyment manierystycznych i barokowych naczyń kredensowych, że można z nich zestawić monumentalny kredens godny najznamienitszego pałacu. Drugiej takiej kreacji nie dałoby się stworzyć w naszym kraju, przetrzebionym z historycznych zasobów.

Zbrojownia Zamkowa

Nawiązuje ona do historycznych kolekcji broni królewskiej przechowywanych niegdyś na Wawelu. Ze źródeł pisanych wiemy jak zasobne w paradne, wysokiej klasy militaria były zbiory ostatnich Jagiellonów, szczególnie Zygmunta Augusta. Niestety, bardzo niewiele oryginalnych przedmiotów tego rodzaju zachowało się rozproszonych w muzeach krajowych i zagranicznych. Zabytki prezentowane w Zbrojowni gromadzono przez kilkadziesiąt lat, począwszy od momentu odzyskania przez Polskę niepodległości. Symboliczny wydźwięk miał dar Dowództwa Wojska Polskiego w Krakowie z r. 1919, złożony głównie z broni z 2. poł. w. XIX i pocz. XX. Zbiór militariów liczy obecnie ponad 1000 egzemplarzy różnego typu broni zaczepnej i ochronnej oraz oporządzenia wojskowego. Trzon kolekcji stanowią zabytki rewindykowane z Rosji na mocy traktatu ryskiego z r. 1921 oraz wielka kolekcja Brunona Konczakowskiego z Cieszyna, zakupiona po jego śmierci w r. 1961.

 

            INFORMACJE DLA ZWIEDZAJĄCYCH

wystawa czynna:

  • poniedziałek 9.30–13:00, ostatnie wejście o 12.30
  • wtorek – niedziela 9.30–17.00, ostatnie wejście o 16.30

przerwy sanitarne: 13.00-13:30, ostatnie wejście przed przerwą – 12.30

bilety: 25 normalny, 15 ulgowy; wstęp bezpłatny – w poniedziałek


sprzedaż biletów przy wejściu na wystawę

 

Zasady bezpieczeństwa:

  • należy poruszać się wyznaczonymi ciągami komunikacyjnymi i stosować się do poleceń obsługi trasy
  • zwiedzający zobowiązani są do zachowania odpowiedniego dystansu (2 m) i używania indywidualnych środków ochrony
  • przy wejściu dostępny będzie dla zwiedzających płyn do dezynfekcji rąk
  • nie ma możliwości rezerwacji zwiedzania