Radio Kraków
  • A
  • A
  • A
share

Kraków w czasie Wielkiej Wojny

I wojna światowa, choć w jej rezultacie Polska odzyskała niepodległość, nie zajmuje szczególnego miejsca w pamięci narodowej Polaków. Wydane przez IPN, po raz pierwszy od 1938 roku, wspomnienia z czasów Wielkiej Wojny, krakowskiego radcy Edwarda Kubalskiego przypominają nie tylko znaczenie twierdzy Kraków w obronie CK monarchii, ale także m in. znaczenie „Sokoła”, dramatyczny los ludności cywilnej czy niejednolite orientacje narodowe , które miały swoją kontynuację już po odzyskaniu niepodległości. O Krakowie Wielkiej Wojny i nie tylko, dyskutowali historycy prof. Tomasz Gąsowski (UJ) i dr. Maciej Zakrzewski ( UPJPII/IPN). Program prowadziła Jolanta Drużyńska.

Cesarz Karol I i cesarzowa Zyta w Barbakanie w 1917 r. Fot. z ksiązki "Kraków w czasie Wielkiej Wojny"/ MHK

Krakow  w czasie Wielkiej Wojny


Kraków był nie tylko centralnym miastem Galicji Zachodniej, ale także jednym ze strategicznych punktów obrony cesarstwa. Zespół fortyfikacji Twierdzy Kraków, w której służbę pełniło około 12 tysięcy żołnierzy, był jednym z największych w Europie Środkowej. Niezwykle sugestywny szkic kronikarski tego czasu pozostawił Edward Kubalski prawnik, który całe zawodowe życie związał z krakowskim magistratem. Spisany i opublikowany przed wybuchem II wojny światowej, jest świadectwem sposobu w jaki postrzegano Wielką Wojnę bez długiego doświadczenia totalitarnego. Kubalski związany był z Towarzystwem Gimnastycznym „Sokół”, był członkiem Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego i Ligi -Narodowej, co automatycznie przekładało się na krytyczne postrzeganie działalności Józefa Piłsudskiego i Narodowego Komitetu Narodowego. W czasie tak zwanej Wielkiej Wojny Kubalski skupił więc swoją aktywność na sprawach magistrackich. Pracując w Zarządzie Miasta w randze radcy, mógł doskonale obserwować losy Krakowa w wojennej zawierusze.

 


Gdy rozpoczynał się konflikt zbrojny, Polski nie było na mapie Europy. Jednak to na terenie dawnej Rzeczypospolitej rozgrywał się jeden z kluczowych aktów tego konfliktu. Doczekano się wojny między zaborcami, lecz opinie o tym, jak rozwiązać sprawę polską w tej sytuacji, były wyraźnie różne i antagonistyczne. Orientacja narodowa nie była jednolita, w każdej z zaborczych dzielnic rozważano odmienną strategię.


Edward Kubalski publikował wspomnienia z czasów wielkiej wojny w 1938 roku na łamach dodatku Ilustrowanego Kuriera Codziennego. Pierwsze  wydanie książkowe „Krakowa w czasie Wielkiej Wojny” ze wstępem i redakcją naukową Macieja Zakrzewskiego ukazało się pod koniec 2018 roku staraniem Instytutu Pamięci Narodowej. Publikacja jest doskonałym pretekstem do przypomnienia znaczenia twierdzy Kraków w obronie CK monarchii, działalności „Sokoła”, formalnie rozwiązanego dopiero w 1948 roku, przymusowego wysiedlenia krakowian w czasie działań wojennych i wielkiego oburzenia społeczeństwa przeciwko postanowieniom traktatu brzeskiego w 1918 roku, nazywanego podówczas „czwartym rozbiorem”.

 

 

MZ(IPN)/jd

 

 

 

Autor:
Jolanta Drużyńska

Wyślij opinię na temat artykułu

Najnowsze

  • 13:56

    Kraków: jest zgoda konserwatora na stację metra "Stare Miasto"

  • 20:46

    Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU

  • 18:19

    Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF

  • 15:39

    #PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I

  • 13:55

    RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…

  • 12:33

    W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ

  • 11:03

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM

  • 10:11

    #RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF

  • 09:44

    Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1

  • 09:21

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm

  • 08:54

    Piękna pogoda przyciągnęła w weekend turystów w Tatry. Ratownicy mieli ręce pełne roboty https://t.co/FkW6kCjZeH

  • 08:13

    RT @j_banka: Porannym gościem @RadioKrakow będzie dzisiaj małopolski wojewoda @Lukasz_Kmita @Malopolski_UW . Zapraszam o 8.16. https://t.co…

  • 07:56

    RT @BartMaziarz: Planowana przy @Grupa_Azoty spalarnia śmieci nie ma jeszcze decyzji środowiskowej, ale @GKadzielawski w rozmowie z @RadioK…

  • 07:27

    Synoptyk IMGW: początek tygodnia pochmurny i z deszczem https://t.co/txUCfQB0px

  • 18:05

    73 zakażenia koronawirusem; bez przypadków śmiertelnych osób z COVID-19 https://t.co/6G6r9bRt7B

  • 16:37

    Podhale: sezon pasterski uroczyście zainaugurowany; owce poświęcone https://t.co/blorc5sabb

  • 16:13

    RT @magdalenazbylu1: Zyngierki z Maruszyny i Mali Wiyrchowianie z Bukowiny Tatrzańskiej zgarniają pierwszą nagrodę na Festiwalu Złote Kierp…

  • 15:12

    Z kolei w miejscowości Kąclowa w woj. nowosądeckim na drodze wojewódzkiej 981 doszło do kolizji 3 aut. Tu na szcz… https://t.co/xyILn3RcVd

  • 15:11

    Uwaga na drogach. W miejscowości Grodzisko w gminie Skała doszło doz zderzenia motocykla i samochodu osobowego. Jed… https://t.co/p0hXuo1BNl

  • 13:13

    Nowy Sącz: trwa akcja Pola Nadziei [ZDJĘCIA] https://t.co/mSxvmJM8Su

Kontakt

Sekretariat Zarządu

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Dodaj pliki

Wyślij opinię