Prezydent Andrzej Duda zachęca do udziału w obchodach Roku Tadeusza Kościuszki

24 marca przypada 223. rocznica złożenia przez Tadeusza Kościuszkę na Rynku Głównym w Krakowie uroczystej przysięgi i ogłoszenia tym samym aktu powstania narodowego, znanego w historii jako Insurekcja Kościuszkowska. W 2017 r. przypada też 200. rocznica śmierci Tadeusza Kościuszki.

"Proklamowany przez Sejm Rzeczypospolitej Rok Tadeusza Kościuszki jest okazją, aby w dwusetną rocznicę śmierci jednego z największych polskich patriotów i przywódców narodowych podkreślić ponadczasową aktualność wartości, które reprezentował" - napisał prezydent w liście napisanym na inaugurację Roku Tadeusza Kościuszki zamieszczonym na internetowej stronie prezydenckiej kancelarii.

Przypomniał, że Kościuszko był "wszechstronnie wykształconym absolwentem Szkoły Rycerskiej" i "bohaterem wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych", a "jego wiedza, doświadczenie i sumienność, a jednocześnie oddanie sprawie wolności, męstwo w walce o prawo narodów do samostanowienia, zyskały mu za oceanem ogromną wdzięczność i szacunek".

Podczas insurekcji - podkreślił prezydent - Kościuszko "zagrzewał do boju nie tylko synów szlacheckich rodów, ale też mieszczan i chłopów" i był "to przełomowy moment naszej historii". "To wtedy, pod buławą Naczelnika Kościuszki, w walce o wspólną Ojczyznę oraz o wspólne ideały wolności i społecznej solidarności, narodził się nowoczesny naród polski" - napisał prezydent.

"I choć Rzeczpospolita zniknęła wtedy z mapy Europy, pamięć o wojnie stoczonej w jej obronie przetrwała. Trwała wiara w odrodzenie Polski jako państwa niezależnego, silnego, rządzonego sprawnie i sprawiedliwie" - podkreślił prezydent pisząc, że nadzieja, która ożywiała uczestników insurekcji "nie gasła także w kolejnych pokoleniach".

"To ona pomogła nam odzyskać wolność w roku 1918. To ona umacniała nas podczas II wojny światowej, w okresie powstania antykomunistycznego i podczas zmagań z totalitarnym zniewoleniem. Bohaterstwo i determinacja uczestników insurekcji kościuszkowskiej oraz ich wodza po dziś dzień napełnia nas podziwem i dumą" - napisał prezydent.

Podkreślił, że ufa, iż "obchody Roku Tadeusza Kościuszki przypomną osobę i zasługi patrona naszej wolności". "Niech jego życie, myśl i dokonania staną się na nowo źródłem inspiracji dla Polaków oraz dla innych narodów, w historii których obecny jest bądź to sam generał Kościuszko, bądź to ideały, którym służył" - napisał prezydent, zachęcając do udziału w obchodach Roku Tadeusza Kościuszki.

Oficjalna inauguracja Roku Kościuszki odbywa się w piątek w Krakowie. W programie krakowskich obchodów Roku Kościuszki są inscenizacje historyczne, wystawy, konkursy, a także międzynarodowa konferencja naukowa. W całym kraju z okazji Roku Kościuszki planowane są wydarzenia, upamiętniające Naczelnika. Obchody objęło patronatem UNESCO oraz prezydent Duda.

"Tadeusz Kościuszko zajmuje szczególne miejsce w panteonie narodowych bohaterów. Jest symbolem wolności i wzorem patrioty nie tylko dla obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. Uosabiał najlepsze wartości: tolerancję i równość. Thomas Jefferson, jeden z autorów amerykańskiej Deklaracji Niepodległości, nazwał Tadeusza Kościuszkę najprawdziwszym synem wolności, oddając mu hołd w związku z jego działalnością w Stanach Zjednoczonych Ameryki" – głosi uchwała Sejm ustanawiająca rok Kościuszki.

Tadeusz Kościuszko urodził się 4 lutego 1746 r. w Mereczowszczyźnie koło Kossowa na Polesiu. W 1765 r. wstąpił do Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej, uczestniczył tam w specjalnym kursie inżynierskim dla wyróżniających się słuchaczy. Szkołę ukończył w stopniu kapitana.

W 1769 r. Kościuszko wyjechał do Paryża, gdzie studiował w Akademii Malarstwa i Rzeźby. Kościuszko powrócił na krótko do kraju w 1774 r., jednak wobec braku perspektyw zatrudnienia, wyjechał do Drezna. Nie znajdując i tam zajęcia, ruszył do Paryża. Tam dowiedział się o wojnie w Ameryce. Na amerykańskiej ziemi znalazł się w 1776 r., miesiąc po ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości.

Dzięki listom polecającym Kościuszko został mianowany na inżyniera armii amerykańskiej. Brał udział w budowaniu fortyfikacji w wielu obozach wojskowych. W uznaniu zasług został w 1783 r. awansowany na generała brygady. Otrzymał też specjalne podziękowania, nadanie gruntu oraz znaczną sumę pieniędzy.

W 1784 r. Kościuszko powrócił do kraju, gdzie zaangażował się w działalność polityczną. Dzięki postanowieniom Sejmu Wielkiego zwiększającym liczebność armii do 100 tys. otrzymał nominację na generała majora wojsk koronnych. Odznaczył się w walce z oddziałami rosyjskimi, które wkroczyły na ziemie polskie w 1792 r., za co otrzymał order Virtuti Militari.

Po przyłączeniu się króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej, Kościuszko podobnie jak wielu działaczy politycznych, wyjechał z kraju. Najpierw do Lipska, później do Paryża. Kiedy w 1793 r. ogłoszono drugi rozbiór Polski, Kościuszko przyjechał do Drezna, gdzie zaczął opracowywać koncepcję powstania narodowego.

Insurekcja, nazwana kościuszkowską, rozpoczęła się w 1794 r. i mimo bohaterskich walk, zakończyła się klęską i III rozbiorem, po którym Polska ostatecznie zniknęła z mapy. Kościuszko, który podczas walk dostał się do rosyjskiej niewoli, po odzyskaniu wolności, wyjechał na krótko do Stanów Zjednoczonych, potem powrócił do Europy. W latach 1798-1815 mieszkał pod Paryżem, brał wtedy m.in. udział w tworzeniu Legionów Polskich oraz w zakładaniu Towarzystwa Republikanów Polskich.

Zmarł 15 października 1817 r. w Solurze w Szwajcarii. Został pochowany w tamtejszym kościele pojezuickim; rok później szczątki bohatera zostały przewiezione do Krakowa i spoczęły w kryptach królewskich w katedrze na Wawelu. Urna z sercem Kościuszki trafiła do Polski dopiero w 1927 r. - umieszczono ją w dawnej kaplicy królewskiej Zamku Królewskiego w Warszawie.

PAP, jgk