10 rocznica śmierci Czesława Miłosza

Balony

10-lecie śmierci Miłosza

14 sierpnia mija 10 lat od śmierci Czesława Miłosza. Kraków w tę rocznicę przypomina o jego życiu i twórczości.
W 10. rocznicę śmierci poety Wydawnictwo Literackie wznowiło jego tłumaczenia ksiąg Starego i Nowego Testamentu z dwóch języków oryginalnych: hebrajskiego i greckiego. Natomiast Znak wznawia tom esejów "Życie na wyspach" , oraz wydaje "Traktat o życiu", uwagi poety o miłości, śmierci, sztuce, emigracji i przeznaczeniu. Wybór cytatów opracowała Joanna Gromek-Illg, która będzie gościem wieczornego programu Koło Kultury w Radiu Kraków. W programie przypomnimy też fragmenty książki Andrzeja Franaszka "Miłosz. Biografia", która ukazała się w Krakowie w 2011 roku. Obszerne fragmenty prezentowaliśmy wówczas w Radiu Kraków. Czytał Andrzej Franaszek, natomiast teksty Czesława Miłosza usłyszeliśmy w interpretacji Krzysztofa Globisza. Andrzej Franaszek opracował też Szlak Literacki Czesława Miłosza wiodący przez miejsca w Małopolsce związane z poetą. Cała trasa znajduje się na stronie Reading Małopolska.


Krakowskie Biuro Festiwalowe organizuje spacer po miejscach związanych z Czesławem Miłoszem. Na trasie są redakcje i wydawnictwa, z którymi współpracował, kawiarnie i lokale w których bywał, planty, którymi często spacerował i wreszcie ostatnie mieszkanie przy ulicy Bogusławskeigo . Trasę śladami Miłosza opracowała Anna Hojwa.

Fundacja Miasto Literatury zorganizowała akcję miejską przypominąjacą o obecności Czesława Milosza w Krakowie. W ciągu dnia na krakowskich plantach przechodnie otrzymywali balony z cytatami Czesława Miłosza.


O Krakowskich śladach poety Andrzej Franaszek pisze tak:

"Zasadnicza niechęć, jaką żywił Miłosz do ziemiaństwa, czyli skądinąd warstwy społecznej, z której sam się wywodził, nie obejmowała Jerzego Turowicza oraz jego żony, Anny. Zawiązana w Goszycach przyjaźń przetrwała wszystkie wybory polityczne i historyczne. Gdy młody publicysta będzie zakładał w 1945 roku  Tygodnik Powszechny , Miłosz odmówi współpracy, bojąc się i tego, że będzie to pismo "reakcyjne" czy klerykalne, i losu "katolika", skazanego przez ludową Polskę w najlepszym razie na środowiskowe getto. Jednocześnie przecież powierzy mu, jako osobie najbardziej zaufanej, korektę tomu Ocalenie , gdy bowiem ten tom wierszy trafi do drukarni, jego autor będzie już w Londynie, dążąc na amerykańską dyplomatyczną placówkę. Gdy Miłosz zostanie emigrantem, objętym w Polsce cenzorskim zapisem, Turowiczowi z rzadka udawać się będzie przeszmuglowanie go pod pseudonimem na łamy swego pisma. Do końca życia będą korespondować i spotykać się – w Rzymie, Paryżu, Stanach Zjednoczonych, a po 1989 roku – w Krakowie. To Turowicz w 1980 roku przeprowadzi jeden z pierwszych i bodaj najciekawszy wywiad ze świeżo upieczonym Noblistą, a w wolnej Polsce poeta stanie się jednym z najważniejszych autorów Tygodnika Powszechnego , publikując tu liczne wiersze, eseje, czy felietonowy cykl Spiżarnia poetycka .
Miłosz był częstym gościem w redakcji pisma, mieszczącej się przy ulicy Wiślnej 12, a tamtejsze ściany zapamiętały zarówno dyskusje o literaturze, jak homerycki wprost śmiech poety i baterie butelek whisky, które przynosił na swoje urodziny.
 (...) to do Krakowa zaczął systematycznie przyjeżdżać po roku 1989, z początku zatrzymując się na kilkanaście dni, odbywając spotkania autorskie, czy wygłaszając wykłady w auli Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1993 roku otrzymał honorowe obywatelstwo miasta, nabył też wkrótce mieszkanie przy ulicy Bogusławskiego 6/5a. Z początku razem z drugą żoną, Carol Thigpen spędzali w Polsce miesiące letnie, by na zimę wracać do ciepłej Kalifornii. Pod koniec 1999 roku stan zdrowia blisko 90-letniego poety nie pozwalał już na takie peregrynacje i osiadł on na stałe na Bogusławskiego.
Tu jego żona poznawała egzotyczny dla niej kraj, z pogodą ducha żegnając kolejne ukradzione rowery i dbając o ogródek na podwórku kamienicy, tu Miłosz przyjmował niekończące się wizyty – czytelników, dziennikarzy, wielbicieli, uczniów..., a przede wszystkim krzepnącego powoli grona bliskich mu osób, wśród których znajdowali się m.in. słynny krytyk Jan Błoński, badacz jego twórczości Aleksander Fiut, poeta Bronisław Maj, czy redaktor naczelny Wydawnictwa Znak – Jerzy Illg. Dziś mieści się tu archiwum poety, którym opiekuje się jego wieloletnia sekretarka, Agnieszka Kosińska. Pozostały książki, pióra, komputer i specjalny powiększalnik, dzięki któremu coraz bardziej słabnący wzrok poety mógł poradzić sobie z czytaniem. A także niezwykła pamiątka – brązowe popiersie Carol, które Miłosz zamówił po śmierci żony. Ślad uczucia, którego zapisem jest także poemat – pożegnanie i zarazem rachunek sumienia – Orfeusz i Eurydyka.
Miłoszowy Kraków z przełomu wieków to także m.in. miejsca spacerów – Planty czy Rynek, siedziby jego dwóch wydawców: Znaku (ul. Kościuszki 37) oraz Wydawnictwa Literackiego (ul. Długa 1), dawne mieszkanie Wisławy Szymborskiej, u której bywał na zakrapianych nalewką „kornelówką” kolacjach, czy wreszcie restauracje Pod Baranem (ul. św. Gertrudy) oraz Guliwer przy Brackiej. W tej ostatniej lubił smakować m.in. tartę cytrynową, zaś zmysłowa przyjemność jedzenia (widok doskonale przyrządzonych śledzi miał go kiedyś sprowokować do żartobliwego wyznania: „A jednak szczęście jest możliwe”...) zapisana została m.in. w jednym z najbardziej popularnych jego utworów, Wyznaniu : „Panie Boże, lubiłem dżem truskawkowy/ I ciemną słodycz kobiecego ciała./ Jak też wódkę mrożoną, śledzie w oliwie,/ Zapachy: cynamonu i goździków./ Jakiż więc ze mnie prorok?”...
Andrzej Franaszek. Miłosz. Biografia. Znak 2011