Fot. A. Malatyńska
Udział pianisty w Wielkiej Gali Jubileuszowej był zaskoczeniem. Bo od dawna było wiadomo, że solistą ma być Martin Grubinger, świetny austriacki milti-perkusista. Niestety ze względu na stan zdrowia artysty jego występ w Krakowie został odwołany i to w ostatniej chwili, a przez to uległ też zmianie program koncertu. Dejan Lazić zdecydował się z Sinfoniettą Cracovią wykonać dwa utwory: „Młody Apollo” Benjamina Brittena oraz II Koncert fortepianowy B-dur Beethovena. Pozostałe planowane w programie wieczoru kompozycje pozostały bez zmian: „Muzyka na flety proste, marimbę, perkusję i smyczki” Krzysztofa Pendereckiego, Symfonia C-dur nr 41 „Jowiszowa” Mozarta oraz I Symfonia D-dur „Klasyczna” Siergiusza Prokofiewa.
Jestem pełna podziwu dla orkiestry i organizatorów koncertu. Jak mówił z estrady Jurek Dybał, orkiestra dopiero na dwa dni przed jubileuszem w Krakowie wróciła z trasy koncertowej po Korei Południowej i po Chinach, i wtedy właśnie okazało się, że Martin Grubinger nie weźmie udziału w gali. Z tych słów wynika, że przez kilkadziesiąt godzin udało się ściągnąć do Krakowa pianistę tej klasy, uzgodnić i wyćwiczyć utwory a nawet wydać wkładkę do programu. I co więcej, w prezentowanej muzyce nie słychać było, że koncert był naprędce przygotowany. To tylko potwierdza wysoki poziom zespołu.
Program tego wieczoru, jak dla mnie był doskonały. Taką muzykę bardzo lubię. Może najmniej porwała mnie interpretacja II Koncertu fortepianowego B-dur Beethovena, ale pewnie dlatego, że mam w uszach wykonanie Daniela Barenboima, który od fortepianu poprowadził Staatskapelle Berlin (przyszły rok przyniesie nam wiele utworów Beethovena w różnych prezentacjach, bo cały świat będzie świętował 250. urodziny tego kompozytora). Ale już Britten i jego „Młody Apollo” był zjawiskowy. Dejan Lazić wykonał wirtuozowsko ten utwór. To krótka forma, ale jakże efektowna, napisana na fortepian, kwartet smyczkowy i orkiestrę smyczkową, pełna zaskakujących zwrotów akcji i bardzo ciekawej harmonii.
Warto przypomnieć, że Britten po dwóch wykonaniach w 1939 roku, wycofał tę kompozycję z obiegu koncertowego. Postawa twórcy łączy utwór Brittena z „Muzyką na flety proste, marimbę, perkusję i smyczki” Krzysztofa Pendereckiego. „Muzyka” powstała na EXPO 2000 w Hanowerze na zamówienie organizacji buddyjskiej Daiseion-Ji i po trzech latach Krzysztof Penderecki wykreślił ją ze swojego spisu twórczości. Jak powiedział Jurek Dybał podczas koncertu, siedem lat zabiegał by móc wykonać ten utwór i w końcu się udało. Dobrze, bo kompozycja jest niezwykle ciekawa, trwa kilka minut i jest pewnego rodzaju formą concerto grosso, co można zauważyć po pewnym „przekomarzaniu się” instrumentów solowych z orkiestrą.
Dwie symfonie, które zabrzmiały na finał wieczoru sprawiły wiele satysfakcji. „Jowiszowa”, jedna z trzech wielkich symfonii Mozarta i jednocześnie ostatnia w dorobku kompozytora, często jest uważana za uwieńczenie całej muzyki orkiestralnej XVIII wieku. Natomiast „Klasyczna” Prokofiewa należy do największych hitów muzyki XX wieku, znana jest wszystkim nawet tym, którzy w życiu nie byli na koncercie, bo stanowi ścieżkę dźwiękową wielu reklam. W „Klasycznej” każda część, każdy temat, każda nuta jest doskonała. Prokofiew, wówczas gdy to pisał 27-letni, pokazał swój geniusz. To mistrzostwo świata. Fascynuje klarowność faktury orkiestrowej, piękne, melodyjne tematy i niezwykły język harmoniczny: tonalny ale jednak z „pobłyskiem” XX wieku. W obu tych utworach orkiestra brzmiała wyśmienicie, a dialogi między instrumentami były przepiękne.
Pamiętam, że gdy rodziła się Sinfonietta Cracovia zaskakiwała właśnie tą niezwykłą jakością. Nikt tak nie wykonywał wtedy muzyki. Tak precyzyjnie oraz z taką energią. Interpretacje zespołu Młodzi Kameraliści Krakowscy – bo tak nazywała się jako zespół projektowy późniejsza Sinfonietta Cracovia – zachwycały. Wychodziło się z koncertów z wypiekami na twarzy. Świetni, młodzi instrumentaliści grając walczyli o swoją przyszłość. Marzyli by z zespołu projektowego przekształcić się w miejski.
I to się udało w 1994 roku dzięki pomocy Elżbiety i Krzysztofa Pendereckich. Doskonali muzycy, mocne wsparcie protektorów, utalentowany Robert Kabara pierwszy skrzypek i altowiolista, który kierował zespołem przez pierwsze 20 lat oraz doskonały menedżer Adam Balas, sprawnie planujący programy koncertowe i nagraniowe przez 13 lat (dziś dyrektor Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach) zbudowały markę Sinfonietty Cracovii. Wystarczy wymienić kilka postaci, z którymi orkiestra współpracowała, co najlepiej mówi o poziomie zespołu, a są to m.in.: Krzysztof Penderecki, Christoph Eschenbach, Lorin Maazel, Walerij Giergijew, Rudolf Buchbinder, Misha Maisky, Pieter Wispelwey, Ilya Gringolts, Antoni Wit, Jerzy Maksymiuk, Kaja Danczowska. Ta lista robi wrażenie.
Ale trzeba sobie zdać sprawę, że dziś obraz polskich orkiestr jest już inny. Dziś istnieją zespoły, które grają w ten właśnie sposób. Nawet w Krakowie Sinfonietta ma konkurencję. Jest nią Orkiestra Akademii Beethovenowskiej. Zespół młodszy, ale grający równie dobrze i to z wielką determinacją. Ten młody zespół ciągle walczy o stałe miejsce pracy, o stałe finansowanie.
Słuchając tego koncertu myślałam, że Jurek Dybał, dyrygent i kontrabasista, który pięć lat temu objął Sinfoniettę Cracovię, nie ma łatwego zadania. Konkurencja jest duża, a pieniędzy na muzykę pewnie więcej nie będzie. Teraz liczy się spryt na rynku muzycznym i umiejętność programowania koncertów, z odpowiednim na dany moment repertuarem ale i z gwiazdami, także tymi dyrygenckimi. Bo przecież nic tak nie uskrzydla i buduje zespołu jak praca z różnorodnymi mistrzami batuty.
Nie pozostaje więc nic innego jak trzymać kciuki i życzyć Srebrnej Jubilatce powodzenia. Na następne wiele, wiele lat!
