425 milionów złotych otrzyma krakowskie Muzeum Narodowe na remont dawnego hotelu Cracovia, przyszłego Muzeum Architektury i Dizajnu. Jak poinformował dziś minister kultury prof. Piotr Gliński, obiekt wpisany został do krajowego programu odbudowy po Covid. - Tym samym otwieramy nowy etap w historii tego projektu - podkreśla w rozmowie z Justyną Nowicką dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie prof. Andrzej Szczerski.
Modernistyczny budynek dawnego hotelu Cracovia wraz z działką stał się własnością Muzeum Narodowego w Krakowie 29 grudnia 2016 roku. W częściowo wpisanym do rejestru zabytków obiekcie powstanie Muzeum Architektury i Designu, a pomiędzy nim i Gmachem Głównym MNK - nowa przestrzeń publiczna. 17 lutego w Cracovii odbyło się spotkanie z mediami, w którym uczestniczył Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński.
- Dzisiaj otwieramy kolejny etap prac związanych z przystosowaniem tego miejsca - dawnego hotelu Cracovia, który został zakupiony ze środków publicznych dla Muzeum Narodowego w Krakowie w celu zorganizowania tam oddziału muzeum poświęconego architekturze i designowi, a nawet czegoś więcej niż oddziału, bo mówimy tutaj o wielkim centrum multimedialnym, a także wystawienniczym – powiedział podczas spotkania z dziennikarzami w Cracovii w dniu 17 lutego 2021 roku Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński. – Zostały już przekazane środki na prace, które od wielu lat trwają: koncepcyjne oraz dotyczące dokumentacji tzw. przedprojektowej. Jednocześnie zadbaliśmy o to, aby ta inwestycja została wpisana do krajowego planu odbudowy. Są to środki przeznaczane na odbudowę po okresie pandemii, m.in. na budowę i rozwój inwestycji w obszarach proekologicznym, cyfryzacji życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego. To miejsce jak najbardziej odpowiada takim celom rozwojowym, ponieważ będzie to inwestycja w obszarze kultury realizowana zgodnie z wyzwaniami XXI wieku. Z jednej strony z zachowaniem wystroju i konserwatorskich restrykcji, z drugiej strony będzie to budowa czegoś bardzo nowoczesnego.
Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie prof. Andrzej Szczerski powiedział:
- Hotel Cracovia to budynek zabytkowy, jeden z najlepszych przykładów powojennego modernizmu w Polsce. Nie tylko jego wartość architektoniczna jest ważna, ale też urbanistyczna. Znajduje się on naprzeciw Gmachu Głównego Muzeum Narodowego w Krakowie, tworząc razem z nim wyjątkowy kompleks architektury modernistycznej XX wieku, a także nową przestrzeń publiczną dla Krakowa między naszymi budynkami. Wokół budynku jest teren zielony, który też chcemy zagospodarować i otworzyć dla mieszkańców. Sama instytucja będzie składała się z dwóch części. Pierwsza będzie przypominała galerie muzealne z prezentacją najlepszych osiągnięć polskiego designu i architektury XX i XXI wieku. Równie istotna będzie część druga tej inwestycji: centrum edukacyjne związane z tymi dwoma dziedzinami, które po pierwsze, w polskim muzealnictwie nie były do tej pory reprezentowane w odpowiedniej skali (biorąc pod uwagę jej znaczenia i osiągnięcia dla historii kultury polskiej), a z drugiej - te dziedziny dzisiaj wpływają na rozwój gospodarczy Polski. Chcemy stworzyć miejsce, w którym historia będzie się spotykała z teraźniejszością i przyszłością.
Cracovia – historia i fakty
Otwarty w lipcu 1965 roku modernistyczny budynek hotelu Cracovia był wznoszony sześć lat. Zaprojektował go uznany architekt polski XX wieku Witold Cęckiewicz, autor m.in. ambasady polskiej w New Delhi, Pomnika Bitwy Grunwaldzkiej i Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach. Dowodem na znaczenie budynku jest wpisanie jego części do rejestru zabytków przez Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w roku 2016. Pozostałe części obiektu mają także wysoką wartość dla historii architektury jako najwyższej klasy przykład powojennego modernizmu, traktowanego dziś przez historyków architektury, konserwatorów i architektów jako istotny fragment dziedzictwa kulturowego XX wieku, w tym przede wszystkim historii architektury polskiej tego czasu. W ostatnich kilku latach wokół potrzeby zachowania zabytkowej substancji hotelu Cracovia toczyła się publiczna debata, w której wiele autorytetów w dziedzinie historii architektury i konserwacji podkreślało wartość zabytkową hotelu i konieczność jego zachowania, jako wybitnego przykładu architektury modernistycznej nie tylko w Krakowie, ale również w skali ogólnopolskiej.
Dawny hotel Cracovia stanowi ponadto kompleks modernistycznej architektury wraz ze znajdującym się tuż obok kinem Kijów, także projektu Witolda Cęckiewicza, wybudowanym w latach 1960-65, z którym połączony jest nadziemnym przejściem. Lokalizacja nadaje im szczególnie ważny charakter w pejzażu architektonicznym miasta: znajdują się przy reprezentacyjnej Alei Trzech Wieszczów, w jej centralnym fragmencie, stanowiąc dopełnienie kompleksu monumentalnych gmachów, pełniących funkcje kulturalne i edukacyjne (m.in. Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Rolniczy, Biblioteka Jagiellońska, MNK).
Cracovia – wizja
Budynek dawnego hotelu Cracovia w przyszłości ma stać się nowym oddziałem Muzeum poświęconym polskiemu designowi i architekturze XX i XXI wieku, dwóm dziedzinom kultury współczesnej, które nie były dotąd szerzej prezentowane w krajowym muzealnictwie. Jednocześnie obie te dziedziny stanowią ważne gałęzie gospodarki narodowej, a jako przemysły kreatywne, otwarte na nowe technologie są też ważnym narzędziem rozwoju gospodarczego opartego na innowacyjności. Ze względu na konwergencję obu tych zagadnień, nowy oddział Muzeum nie będzie pełnił wyłącznie funkcji związanych z dotychczasową statutową działalnością instytucji, ale stanie się nowym modelem współdziałania Muzeum z otoczeniem gospodarczym i ośrodkiem działań związanych z promocją polskiego współczesnego designu i architektury. W konsekwencji w budynku znajdą się zarówno przestrzenie wystawiennicze i magazynowe, przeznaczone do eksponowania dzieł z kolekcji muzeum i wystaw czasowych, jak i rozbudowana część przeznaczona na współpracę ze współczesnymi projektantami i producentami, a całość pełnić będzie funkcję kreatywnego centrum o randze ogólnopolskiej. Cracovia stanie się więc instytucją nowego typu, łączącą działalność opartą o kolekcję, wystawy stałe i czasowe, archiwum i zbiory biblioteczne z rozbudowaną działalnością edukacyjną, popularyzatorską, badawczą i promocyjną. Odnosząc się do metod działania bliskich centrom nauki i techniki muzeum współpracować będzie także z podmiotami gospodarczymi, uczelniami, instytutami badawczymi. Zróżnicowany charakter instytucji pozwoli na prezentację i popularyzację rozmaitych aspektów designu takich jak przede wszystkim projektowanie produktu, projektowanie graficzne, projektowanie cyfrowe, projektowanie społeczne, moda, transport, wysokie technologie, projektowanie dla przyszłości i inne. W ramach prezentacji architektury znajdą się kwestie urbanistyki, architektury użyteczności publicznej, architektury mieszkaniowej, architektury przemysłowej, architektury krajobrazu, architektury eksperymentalnej, konserwacji i ochrony architektury.
Nowy oddział MNK wspierać będzie także rozwój inicjatyw twórczych, autorstwa szczególnie przedstawicieli młodej generacji, poświęconych designowi i architekturze. Muzeum stanie się tym samym akceleratorem współpracy oraz integracji rozwijającego się w Polsce przemysłów kreatywnych. Istotną częścią działalności nowego oddziału muzeum będzie także prezentacja najnowszych osiągnięć w dziedzinie wysokich technologii i nowych mediów, wpływających na formę i charakter wystaw, operujących nowymi środkami wyrazu i zaawansowanymi technologicznie narzędziami służącymi przekazowi informacji.
Cracovia – stan obecny i zakres prac
Gmach dawnego hotelu Cracovia, ze względu na swój bardzo zły stan techniczny, wymaga daleko idącej przebudowy i adaptacji, łącznie z całkowitą wymianą substancji budowlanej, w zakresie na jaki pozwala na to wpis konserwatorski. W efekcie powstanie nowy budynek, zrealizowany według współczesnych technologii budowlanych, uwzględniających taki kwestie jak zużycie energii czy wpływ na środowisko, a w ten sposób siedziba nowego oddziału stanie są także przykładem najbardziej zaawansowanych rozwiązań stosowanych we współczesnej architekturze.
MNK od pewnego czasu, systematycznie, buduje kolekcję, która trafi do Muzeum Architektury i Designu. Aktualnie jest już gotowa koncepcja programowa stworzenia w Cracovii takiej instytucji.
- Namiastką tego będą dwie galerie w Kamienicy Szołayskich, którą zamieniamy tak naprawdę w muzeum designu i architektury, zapowiadając to, co się będzie działo w Muzeum Narodowym w Krakowie po odnowieniu budynku dawnego hotelu Cracovia. – mówi Dyrektor MNK prof. dr hab. Andrzej Szczerski. - Galeria stała designu na I piętrze Kamienicy Szołayskich powstaje w oparciu o naszą kolekcję oraz współpracę z designerami polskimi, których prace również pokażemy. A na II piętrze znajdzie się komplementarna galeria architektury, powstała we współpracy z Narodowym Instytutem Architektury i Urbanistyki. Kamienica Szołayskich zamieni się w ten sposób w zupełnie nowe miejsce artystyczne na mapie Polski.
W grudniu 2020 roku zespół pod kierunkiem dr inż. Stanisław Karczmarczyka ukończył kompleksową ekspertyzę konstrukcyjno-budowlaną, dotyczącą oceny możliwości adaptacji istniejącego układu nośnego budynku dawnego hotelu Cracovia do funkcji muzealnych.
Aktualnie trwa analiza opracowania w celu określenia możliwych do zrealizowania programów funkcjonalno-użytkowych z uwzględnieniem wytycznej maksymalnego zachowania oryginalnej substancji budowalnej i elementów wystroju. W celu wypracowania takiego optymalnego rozwiązania prowadzimy rozmowy z autorem projektu hotelu „Cracovia” profesorem Witoldem Cęckiewiczem, ale też analizujemy je pod względem koniecznej w niedalekiej przyszłości ( po zakończeniu „Cracovii”) gruntownej modernizacji Gmachu Głównego. Taka strategia inwestycyjna narzuca dokonanie podziału szczegółowych funkcji pomiędzy obiektami. Jest to istotne, aby na czas planowanego remontu Gmachu Głównego zrewitalizowany budynek „Cracovii” przejął wszystkie istotne funkcje Muzeum Narodowego w Krakowie, a przede wszystkim, aby był tymczasowym miejscem pracy większości z ponad 300 osób pracujących dotychczas w Gmachu Głównym.
Następnym etapem będą szczegółowe konsultacje eksperckie i konserwatorskie oraz szerokie konsultacje społeczne dotyczące również otoczenia hotelu „Cracovia”, co umożliwi w efekcie przeprowadzenie we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich konkursu architektonicznego.
Niezależnie od tych prac Muzeum Narodowe w Krakowie będzie intensywnie uczestniczyć we wszystkich działaniach mających na celu pozyskanie finansowania planowanej inwestycji w ramach Krajowego Planu Odbudowy, finansowanego ze specjalnych środków UE przeznaczonych na niwelowanie skutków kryzysu gospodarczego spowodowanego COVID 19.
Więcej informacji na temat wystaw w Kamienicy Szołayskich:
„Przekroje. Galeria architektury polskiej XX i XXI wieku”
Kamienica Szołayskich, II piętro
Od października 2021
Wystawa zaprezentuje historię, a także współczesne dzieje polskiej architektury przez pryzmat pytań o to, czym jest i czym może być architektura oraz w jaki sposób można opisać relacje łączące ją z użytkownikami i otoczeniem – zarówno tym naturalnym, jak i stanowiącym kontekst kulturowy czy społeczny. Punktem wyjścia dla koncepcji merytorycznej jest wskazanie na znaczenie architektury jako dziedziny ściśle zespolonej z funkcjonowaniem człowieka w świecie, oddziałującej na różne obszary codzienności. Istotne założenie koncepcji kuratorskiej stanowi pojmowanie architektury jako dyscypliny dającej człowiekowi egzystencjalne oparcie w świecie i sytuującej go w społecznym, politycznym czy naturalnym makrokosmosie/otoczeniu. Ekspozycja zostanie podzielona na sześć sekcji odpowiadających sześciu tematom, w ramach których omówione zostaną wybrane polskie projekty i realizacje architektoniczne XX i XXI wieku. Te ścieżki – i myślowe, i przestrzenne – staną się dla publiczności drogowskazami po dziejach architektury polskiej z jej specyficznymi kontekstami oraz uwarunkowaniami powstania. Owe zagadnienia zostały tak dobrane, aby umożliwić opisanie architektury w jej codziennym funkcjonowaniu oraz oddziaływaniu na człowieka i otoczenie, a także aby przybliżyć ją odbiorcom przez zagadnienia wykraczające poza hermetyczność specjalistycznych dyskusji. Co więcej dobrane tematy będą reprezentatywne nie tylko dla kontekstualizacji architektury polskiej. Pomyślane jako uniwersalne i zasadnicze pytania, dotykające istoty architektury, mają wprowadzać w obszar refleksji nad architekturą w ogóle i pozwolić spojrzeć na architektoniczne dziedzictwo w Polsce także z perspektywy ponadczasowych i ponadregionalnych pytań.
Kuratorzy: Kacper Kępiński, Małgorzata Jędrzejczyk, Weronika Grzesiak
„Przedmioty. Galeria designu polskiego XX i XXI wieku”
Kamienica Szołayskich, I piętro
Od października 2021
Ta stała wystawa zaprezentuje najważniejsze przykłady polskiego designu od przełomu XIX i XX wieku po współczesność – od projektów graficznych przez modę po meble. W pierwszej części zostaną pokazane prace z kręgu Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana oraz Warsztatów Krakowskich, a także przykłady stylu zakopiańskiego. W części poświęconej II RP znajdą się przykłady modernizmu i awangardy, a dalej sala związana z polskim plakatem XX wieku. W największym pomieszczeniu będzie prezentowana moda, a w następnych projektowanie z czasów PRL. Na zakończenie widzowie zobaczą przykłady projektowania po 1989 roku, w tym projekty wykonywane na potrzeby przestrzeni publicznej czy polskie gry komputerowe. Prezentacja tych 350 obiektów to zapowiedź przyszłej działalności nowego oddziału MNK w dawnym hotelu Cracovia.
Kuratorzy: Andrzej Szczerski, Magdalena Czubińska, Alicja Kilijańska, Bożena Kostuch, Joanna Kowalska, Monika Paś
mat.prasowe oprac. KB/jn