Radio Kraków
  • A
  • A
  • A

Próba czasu. Pasja Pendereckiego

„Pasja według św. Łukasza” Krzysztofa Pendereckiego nadal robi wrażenie. Minęło już 52 lata od prawykonania a utwór ten ciągle zachwyca świeżością, dotyka i wzrusza. Można być już pewnym, że „Pasja” przeszła zwycięsko najtrudniejszą próbę, jaką może przejść sztuka: próbę czasu. Dziś uważana jest już za jedno z najważniejszych dzieł XX wieku. Jest także jednym z nielicznych utworów współczesnych tak chętnie prezentowanych na estradach całego świata.

fot: Wojciech Wandzel

Trudno się zatem dziwić, że po ten utwór sięgnął także słynny dyrygent Kent Nagano, który wraz z Orchestre Symphonique de Montréal , Chórem Filharmonii Krakowskiej oraz Warszawskim Chórem Chłopięcym przedstawił swoją interpretację tego dzieła. Solistami byli: Sarah Wegener (sopran), Lucas Meachem (baryton) i Matthew Rose (bas). W roli narratora usłyszeliśmy polskiego aktora Sławomira Hollanda. Koncert odbył się 18 lipca w ICE Kraków, w ramach cyklu ICE Classic. W trzy dni po krakowskiej prezentacji, w tym samym składzie „Pasja” zabrzmiała na Festiwalu w Salzburgu.

W Krakowie wykonanie było niezwykle piękne. Choć na estradzie stanęło blisko 240 artystów, słychać było wszelkie niuanse kolorystyczne i brzmieniowe. Zachwyciło mnie selektywne brzmienie i precyzja tego wykonania, niemal surowość. Dzięki temu niezwykłą fakturę instrumentalną, w tym wiele wspaniałych plam barwowych podpartych często rozbudowaną perkusją, można było w pełni podziwiać. Dało się słyszeć każdą nutę, każde wprowadzenie głosu. Do tego doskonali soliści i to wszyscy, a także fantastyczny chór FK (jak oni śpiewali!), chór chłopięcy także niezwykle precyzyjny (młodych artystów prowadził Krzysztof Kusiel-Moroz). A swoją drogą, ile trzeba włożyć pracy by nauczyć dzieci tej partii, która przecież nie jest łatwa. Zdziwiło mnie trochę, że śpiewał chór warszawski, bo „Pasja” zawsze mi się kojarzyła z Chórem Chłopięcym Filharmonii Krakowskiej.

W tym wykonaniu zwróciłam uwagę na niezwykle brzmiące partie chóralne. Zwłaszcza fragmenty szeptane, czy mówione robiły wrażenie.  Część Stabat Mater,  napisana a cappella okazała się w tej interpretacji niezwykle wstrząsająca. Warto pamiętać, że ta część powstała najpierw jako oddzielny utwór, by później stać się częścią „Pasji”.  Może to niezwykłe brzmienie „Pasji” zawdzięczamy też sali w jakiej zostało wykonane? Prof. Krzysztof Penderecki,  gdy rozmawiałam z nim po koncercie, żartobliwie stwierdził, że „odkąd ta sala nosi jego imię, ma bardzo dobrą akustykę”.

Ile razy słucham „Pasji” myślę o kompozytorze, który pisząc ten trwający 80 minut utwór był bardzo młody, miał 33 lata (dokładnie tyle samo co Chrystus, gdy umierał na krzyżu).  Myślę także, że „Pasja” w latach 60. musiała wywoływać szok wśród słuchaczy. Nie tylko poprzez użycie kompletnie innego języka muzycznego, ale także, że ten nowoczesny język został włożony w tradycyjną formę,  zarezerwowaną dla Bacha. Bo po Bachu, forma pasji stanowiła tabu dla kompozytorów. Krzysztof Penderecki w jednym z moich wywiadów mówił: „Nikt nie chciał napisać pasji, lub bał się zmierzyć z tą formą. A ja, może właśnie z przekory, zainteresowałem się nią. Byłem młodym, odważnym kompozytorem, miałem wewnętrzną siłę zrobienia czegoś nowego. Napisałem Pasję, która nie jest przecież kopią Bachowskiej, tylko nowoczesną wizją tradycyjnej formy. Kompozytorzy bali się zmierzyć z tak wielkim dziełem. Ale jak człowiek jest młody to mu ręka nie drży,  dlatego śmiało proponowałem tak wielką formę. Nie bardzo zdawałem sobie sprawę. Łatwo jest stwierdzić, że będę pisał pasję, gorzej jest to zrobić”.

Kompozytor wspominał, że pisał „Pasję” w mękach. Zdawał sobie sprawę, że zamierzył się na coś, co przeszło jego możliwości. Przerażał go niedoskonały zapis muzyczny, bo nie mógł zanotować wszystkiego tego, co miał w wyobraźni, np. niepokój tłumu. Poza tym właśnie się żenił i nie w głowie było mu pisanie muzyki. Choć zamówienie pojawiło się w 1963 roku, Krzysztof Penderecki za komponowanie wziął się w ostatniej chwili, na trzy miesiące przed prawykonaniem. Mówił: „Najpierw napisałem chóry, później partie dla solistów a na końcu dla orkiestry. Teraz bym tego nie potrafił.”

„Pasja wg św. Łukasza” powstała na zamówienie niemieckiego radia Westdeutscher Rundfunk z okazji 700-lecia katedry w Münster. 30 marca 1966 roku odbyło się prawykonanie utworu pod dyrekcją Henryka Czyża. Partie solowe zaśpiewali wówczas: Stefania Woytowicz, Andrzej Hiolski i Bernard Ładysz.

Prawykonanie „Pasji” przyniosło kompozytorowi ogromny sukces. Przyczyniło się także do powstania rozłamu pomiędzy Krzysztofem Pendereckim, a polskimi twórcami awangardowymi.  Awangardziści mówili o Pendereckim „zdrajca” czy „komercjalista”, zarzucali mu także, że odszedł od awangardy. Kompozytor ripostował, że to awangarda odeszła od muzyki.  Trzeba przypomnieć, że wówczas publiczność ciekawa nowej muzyki szturmowała sale koncertowe, a w Filharmonii Narodowej nawet wyłamała drzwi. Jerzy Waldorff o Pendereckim wówczas pisał: „Odkryjmy głowy panowie! Oto talent ogromny”.

W tym roku Krzysztof Penderecki kończy 85 lat.  Z tej okazji na całym świecie rozbrzmiewa jego muzyka, w Krakowie także.

 

 

Wyślij opinię na temat artykułu

Najnowsze

  • 20:46

    Uwaga kierowcy - utrudnienia na obwodnicy Krakowa. Między węzłami Kraków Skawina a Kraków Południe w stronę Tarnowa… https://t.co/aWCDRAdztU

  • 18:19

    Kraków: prokuratura złożyła apelację od wyroku dla aktora Jerzego S. https://t.co/4IBqL4fLxF

  • 15:39

    #PomysłNaMajówkę w Bobowej. Choć Żydzi nie powrócili do miasteczka na stałe po II wojnie światowej, to jednak samo… https://t.co/KDQZOGN34I

  • 13:55

    RT @Kamil_Wszolek: Jak przygotować dziecko do życia w sieci? O tym porozmawiam dziś z Magdaleną Bigaj autorką książki "Wychowanie przy ekr…

  • 12:33

    W maju w Pobiedniku Wielkim startuje 60. Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki https://t.co/p8YpCu8qgJ

  • 11:03

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 783. W Makowie w powiecie miechowskim doszło do zderzenia trzech samochodów: cię… https://t.co/vHPqQzgNvM

  • 10:11

    #RozmowaRadiaKraków @Lukasz_Kmita: Rozważam wydanie rozporządzenia ws. zakazu przebywania na terenach zagrożonych z… https://t.co/IK9DHSKekF

  • 09:44

    Pojawiło się nowe zapadlisko na os. Gaj w Trzebini https://t.co/S6agoI2Hw1

  • 09:21

    Utrudnienia na drodze wojewódzkiej 955. W Sułkowicach w powiecie myślenickim doszło do zderzenia dwóch samochodów o… https://t.co/2WKuvfJcrm

  • 08:54

    Piękna pogoda przyciągnęła w weekend turystów w Tatry. Ratownicy mieli ręce pełne roboty https://t.co/FkW6kCjZeH

  • 08:13

    RT @j_banka: Porannym gościem @RadioKrakow będzie dzisiaj małopolski wojewoda @Lukasz_Kmita @Malopolski_UW . Zapraszam o 8.16. https://t.co…

  • 07:56

    RT @BartMaziarz: Planowana przy @Grupa_Azoty spalarnia śmieci nie ma jeszcze decyzji środowiskowej, ale @GKadzielawski w rozmowie z @RadioK…

  • 07:27

    Synoptyk IMGW: początek tygodnia pochmurny i z deszczem https://t.co/txUCfQB0px

  • 18:05

    73 zakażenia koronawirusem; bez przypadków śmiertelnych osób z COVID-19 https://t.co/6G6r9bRt7B

  • 16:37

    Podhale: sezon pasterski uroczyście zainaugurowany; owce poświęcone https://t.co/blorc5sabb

  • 16:13

    RT @magdalenazbylu1: Zyngierki z Maruszyny i Mali Wiyrchowianie z Bukowiny Tatrzańskiej zgarniają pierwszą nagrodę na Festiwalu Złote Kierp…

  • 15:12

    Z kolei w miejscowości Kąclowa w woj. nowosądeckim na drodze wojewódzkiej 981 doszło do kolizji 3 aut. Tu na szcz… https://t.co/xyILn3RcVd

  • 15:11

    Uwaga na drogach. W miejscowości Grodzisko w gminie Skała doszło doz zderzenia motocykla i samochodu osobowego. Jed… https://t.co/p0hXuo1BNl

  • 13:13

    Nowy Sącz: trwa akcja Pola Nadziei [ZDJĘCIA] https://t.co/mSxvmJM8Su

  • 11:43

    Cracovia Maraton wystartował po raz dwudziesty https://t.co/RRWB0mnjbz

Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy

Pod każdym materiałem na naszej stronie dostępny jest przycisk, dzięki któremu możecie Państwo wysyłać maile z opiniami. Wszystkie będą skrupulatnie czytane i nie pozostaną bez reakcji.

Opinie można wysyłać też bezpośrednio na adres [email protected]

Zapraszamy również do kontaktu z nami poprzez SMS - 4080, telefonicznie (12 200 33 33 – antena,12 630 60 00 – recepcja), a także na nasz profil na  Facebooku  oraz  Twitterze

Kontakt

Sekretariat Zarządu

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Dodaj pliki

Wyślij opinię