Audycja z dn.6.09.2020 r.

ZAGADKA REGIONALNA (6.09)

Wieś położona w zakolu DUNAJCA na jego lewym brzegu, w gminie RADŁÓW, w powiecie tarnowskim.

W średniowieczu należała do dóbr kościelnych biskupstwa krakowskiego .

Wspominał o niej JAN DŁUGOSZ, że jest " dobrze prosperująca, licząca 17 łanów, 3 karczmy i stanowi najlepszy dwór biskupi w kluczu radłowskim”.

( fot. DentArt/Wikipedia)

Do dziś zachował się słup graniczny z 1450 roku, ufundowany przez kardynała Zbigniewa Oleśnickiego.

8 września 1939 roku, podczas bitwy o tę wieś została ona w 80% spalona. Zniszczony został również most na Dunajcu.

Dla upamiętnienia żołnierzy poległych w tej bitwie, w 2015 r. został odsłonięty pomnik Pomnik Bohaterów Września 1939 r.

Proszę podać nazwę tej wsi.

ADRES INTERNETOWY: regionalne @radiokrakow.pl

                                     do godz. 7.30. dnia 6.09.2020 r.

UPOMINKI:

książka LESZKA PISKORZA " Złote lata. Mój Stary Teatr 1970 -2013"

2 płyty CD "Godni pamięci - znani i nieznani" cz III -prof. Stefan Witold Alexandrowicz (PAU) prezentuje sylwetki polskich uczonych

książka MARTY FOX "Idol"

album "STEFAN ŻECHOWSKI. Odkrywanie duszy. Dzienniki z lat 1962 - 1966.

Ławeczka przed Ratuszem w Gorlicach ( fot. Geo28/Wikipedia).

Farmaceuta, wynalazca lampy naftowej, założyciel pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej IGNACY ŁUKASIEWICZ (1822 -1882) przyjechał do GORLIC w 1854 r. i mieszkał tam tylko pięć lat.

Ale to właśnie w Gorlicach w 1854 r. zapalono pierwszą na świecie uliczną lampę naftową.

Dla upamiętnienia tego wydarzenia w historycznym punkcie miasta (dziś skrzyżowanie ulic Kościuszki i Węgierskiej)  postawiono kapliczkę z repliką XVI - wiecznej rzeźby Chrystusa Frasobliwego.

Jej oryginał znajduje się w zbiorach Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach, którego patronem jest dziś Ignacy Łukasiewicz.

Także w GORLICACH 20.04.1857 r. genialny wynalazca zawarł związek małżeński ze swoją siostrzenicą, młodszą o 15 lat, HONORATĄ (1837-1897) córką Ernesta Leopolda Dydaka - Stacherskiego, herbu Ostoja i Emilii z Łukasiewiczów, która była jego starszą siostrą.

Jak układało się im w małżeństwie, jakie były losy Honoraty Łukasiewicz po śmierci męża? - opowiada KATARZYNA LIANA, kustosz Muzeum Regionalnego PTTK w GORLICACH.

Posłuchaj!

ANDRYCHÓW ( fot.Witold/Wikipedia)

Tyfus plamisty znany jest również pod nazwami dur plamisty i dur wysypkowy. Kiedyś ta choroba zakaźna zbierała śmiertelne żniwo .

W czasie I wojny światowej epidemia tyfusu pochłonęła 3 miliony ofiar.

Warto więc pamiętać o tym, że w WADOWICACH 15 września 1915 r. dokonano odkrycia, które wymieniane jest we wszystkich światowych słownikach i encyklopediach medycznych.

Przełomu w walce z tą chorobą dokonali: czeski bakteriolog EDMUND WEIL (1879 - 1922) oraz polski chemik i bakteriolog ARTUR FELIKS (Arthur Felix) urodzony w ANDRYCHOWIE w 1887 r. w zamożnej rodzinie żydowskiej.

File:Lister Institute archives; Wykeham studios; group portrait Wellcome L0017178.jpg /Wikipedia

O dalszym losach, zmarłego w 1956 r. Artura Feliksa, odkrywcy tak zwanego "odczynu aglutacyjnego", opowiada DARIA RUSIN z Towarzystwa Miłośników Andrychowa.

Posłuchaj!

(fot. Barbara Rucka)

BARBARA RUCKA - historyk i konserwator zabytków, pracownik Muzeum Regionalnego Państwa Muszyńskiego przybliża czas średniowiecznej lokacji miasta. Pierwotnie muszyński rynek miał kształt trapezu i stał na nim ratusz.

Obecnie trwa rekonstrukcja tej budowli. Jakie będzie mieć przeznaczenie?

Posłuchaj!

W KRAKOWIE na Placu Mariackim, po prawej stronie wejścia do kościoła św. Barbary, umieszczone są na zewnętrznej ścianie świątyni dwa epitafia: zmarłego w 1566 r. JERZEGO PIPANA  oraz jego żony ANNY z Guldensternów.

Kim był Jerzy Pipan?  To protoplasta rodu krakowskich aptekarzy, którzy bywali także rajcami miejskimi.

Kamienica Pipanowska, Kraków ul.Grodzka 37 (fot. Mach 240390/Wikipedia)

O Jerzym Pipanie- starszym oraz o jego zmarłym w 1648 r. wnuku, także Jerzym, rektorze Uniwersytetu w PADWIE  opowiada prof. JANUSZ SKALSKI z Collegium Medicum UJ.

Posłuchaj!

TOMASZ KOMORNICKI urodził się w KRAKOWIE w 1916 r.

Był synem muzealnika, historyka sztuki, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego STEFANA KOMORNICKIEGO, aresztowanego przez Niemców w niesławnej "Sonderaktion Krakau" 6 listopada 1939 r.

W historii polskiej nauki  Tomasz Komornicki zapisał się jako wybitny gleboznawca i mineralog. Opracował między innym  "Pięciojęzyczny Słownik Gleboznawczy" oraz francusko - polski słownik rolniczy.

Zmarłego w 1994 r. w Krakowie uczonego wspomina prof. STEFAN WITOLD ALEXANDROWICZ z Polskiej Akademii Umiejętności.

Posłuchaj!

Urodzony w BOCHNI w 1859 r. pedagog STANISŁAW  WILKOWICZ pierwszą pracę nauczycielska podjął we wsi WIŚNIÓWKA koło Dębicy.

W trzydziestym dziewiątym roku życia w 1898 r. został mianowany dyrektorem dwuklasowej Szkoły Ludowej w ŁĄCKU.

W swojej pracy wychowawczej posługiwał się oryginalnymi metodami, promującymi rozwój sadownictwa na tym terenie.

Dokonania Stanisława Wilkowicza przypomina  historyk literatury i krytyk literacki prof. BOLESŁAW FARON, pochodzący z CZARNEGO POTOKU koło Łącka.

Posłuchaj!