Rada Pomocy Żydom kryptonim „Żegota” była unikalną, tajną organizacją afiliowaną przy polskich władzach. Jej celem było ratowanie żydowskich współobywateli, masowo mordowanych przez okupanta niemieckiego w latach II wojny światowej. Ryzykując własnym życiem, cywilni konspiratorzy ocalili z zagłady co najmniej kilka tysięcy osób. Jako oficjalna datę jej powstania podaje się 4 grudnia 1942 roku . Została utworzona w Warszawie w miejsce Tymczasowego Komitetu im Konrada Żegoty, założonego 27 wrzesnia 1942 roku przez pisarkę Zofię Kossak - Szcucką, przewodnicząca katolickiego Frontu Odrodzenia Polski.
W Krakowie filia RPŻ powstała 12 marca 1943 roku., dzień przed ostateczną likwidacją krakowskiego getta. Ten tragiczny zbieg okoliczności ukształtował kierunki działania Rady, w kolejnych miesiącach[...] Pozbawiona środkó finansowych i struktur organizacyjnych krakowska "Żegota" w pierwszych tygodniach funkcjonowania mogła ograniczyć się jedynie do udzielenia pomocy doraźnej przede wszytskim uciekinierom z getta, w tym dostarczaniu fałszywych dokumentó i wyszukiwania kryjówek [ ...]
O [pierwszych tygodniach pracy Krakowskiej RPŻ dowiadujemy się ze sprawozdania sporządzonego przez przewodniczącego Rady Stanisława Dobrowoslkiego. Pisał on , że najpilnieszą kwestią było pozyskanie lokali stałych i pzrejściowych przeznaczonych m in. dla uciekinierów z obozu Plaszow, a także zwalczanie (likwidacja) zanstażystów "rekrutujących się z miejscowych szumowin społeczeństwa".
Krakowską filię Rady Pomocy Żydom tworzyło zaledwie kilka osób [...] Przewodniczącym [...] został Stanisław Dobrowoslki ("Stanisław", "Staniewski") wyznaczony na to stanowsiko przez kierownictwo okręgowej PPS w Krakowie, mimo, że nie zajmował się wcześniej pomocą Żydom. Sekretarzem Rady i jedną z najbardziej wpływowych jej postaci był Wiesław Wójcik[...] także z PPS-WRN a skarbnikiem Anna Dobrowolska ze Stronnictwa Demokratycznego. Przedsatwicielem okręgowej Delegatury Rządu na Kraj był Tadeusz Socha ("Seweryn") , pelniący jednocześnie funkcję kierownika Walki Cywilnej. W skład rady weszli również Jerzy Matus z SL [...] i Maria Hochberg "Mariańska", reprezentująca "środowiska żydowskie".
[...}
Jedną z najważniejszych osób, nie tylko w krakowskiej RPŻ, ale ogólnie w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego w okręgu krakowskim, był Tadeusz Seweryn (1894 - 1975), wybitny etnograf, muzealnik, członek PAU. Przed wojną był znanym nie tylko w Polsce, ale i w Europie autorem licznych prac naukowych a także uznanym malarzem i artystą plastykiem [...] Walczył w Legionach Polskich i wojnie obronnej we wrześniu 1939 roku, w czasie okupacji niemieckiej był żołnierzem ZWZ-AK, działaczem SL , a od końca 1941 roku kierownikiem Okręgowego Kierownictwa Walki Cywilnej w KRakowie, przekształconego w 1943 r w Okręgowe Kierownictwo Oporu Społecznego. To z jego polecenia zaczęto wykonywać pierwsze wyroki śmierci na osobach kolaborujących z Niemacmi. Pełnił funkcję szefa biura krakowskiego Delegata Rządu.
