Aż do czasów uni z Litwą Polska była przeciętnym europejskim krajem - pisał historyk Paweł Jasienica. Zadania jakie przed nią stawały rozwiązywała niegorzej niż inne europejskie kraje (...) mogła zostać państwem jednego narodu, jakich sporo na kontynencie. Zawarłwszy unię do spółki z Litwinami oraz licznymi Rusinami, stworzyła problematykę, której w ogóle nigdy i nigdzie przedtem nie było (...)

Wewnątrz wspólnego państwa przebiegały granice wiar i kultur. W tej kwestii nie istnialy żadne precedensy, nikt nie umiał, nie próbował rozwiązywać zagadnień tak rozległych i zawiłych. Politycy polscy ale i litewscy stanęli wobec tych wyzwań nagle, bez przygotowania.

Wspólne polsko litewskie porozumienia polityczne, od uni zawartej w Krewie w 1385 roku do uni lubelskiej (realnej) w 1569 roku, podczas których krystalizowała się Rzeczpospolita Obojga Narodów, wykształciły w XIX wieku pojęcie "idei jagiellońskiej".

Znakomity historyk Władysław Konopczyński ( 1880 -1952) pisał o idei jagiellońskiej, która oznaczła według niego " jak najszerszy samorząd dzielnicowy i  kulturalny  oraz indyferentyzm państwowy wobec różnic narodowościowych, językowych i religijnych w kraju. Podkreślał ponadto, że syntezę pierwszego i drugiego pierwiastka miał stanowić federalizm, rozumiany jako wolne współżycie ludów na świeżym powietrzu, pod wspólnym lekkim i niekosztownym dachem, gdzie zaciera się granica między polityką wewnętrzną i zewnętrzną, między tym, co moje i twoje" ( cyt. za Marta Mackiewicz "Uwagi nad ideą jagiellońską w historiografii polskiej przełomu XIX i XX wieku")

Z tradycji Rzeczpospolitej Obojga Narodów  wyłaniają się również warte przypomnienia ważne wartości kulturowe, społeczne. Odwołanie się do nich m in do nowatorskiej myśli dot.tolerancji i poszanowania praw wyznawców innych religii Pawła Włodkowica, rektora Akdemii Krakowskiej, stało się  podstawą projektu  "Idee jagiellońskie wobec wyzwań wsółczesności ". To seria powiązanych i skorelowanych programowo seminariów, realizowanych  w Krakowie (UJ) , a także na uniwersytetach w Oxfordzie i Kijowie, które mają ukazać inspirujące bogactwo idei z czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów o walorach istotnych w sytuacji interakcji kulturowych świata współczesnego.

"Cele Projektu realizowanego w strukturach Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Społecznego i Dialogu Międzykulturowego „Cooperantis” w Krakowie,  pisze prof.Leszek Korporowicz - odniesione są  do współczesnych środowisk interakcji kulturowych. Bazują one na jagiellońskim i jednocześnie europejskim dziedzictwie rozumienia fundamentalnych wartości w relacjach międzykulturowych, odnoszą się do sposobu traktowania praw kulturowych jako praw człowieka  ale jednocześnie jako wielkiego kapitału jaki zawarty jest w dziedzictwie kulturowym.  ziedzictwo to może być odczytywane w sposób twórczy, inspirujący, może nie tylko dzielić, ale i łączyć, wspomagać i pokazywać dobre rozwiązania na przyszłość."

 

26 września  br w Collegium Maius UJ odbyła się krakowska część projektu, konferencja naukowa  pt "Idee jagiellońskie w relacjach międzykulturowych".

jd